20- A NEVADA DO 1970

FAI 53 ANOS DA NEVADA DO 27 DE DECEMBRO 1970

O DIÁRIO DE PONTEVEDRA, NA PRIMEIRA PÁXINA, COMENTABA:

Esta que ves, lector, no es una fotografía de los países escandinavos. Tú cruzas diariamente sus calles, vives en sus edificios, te asomas a sus balcones. Es nuestra ciudad pontevedresa cubierta de nieve que cayó, solermiña, en folerpas, durante las horas de la noche anterior. Quede sobre esta primera página el recuerdo que nos ofrece Camilo Gómez para los años venideros, esperando que quizá, otra vez, Pontevedra se vista de blancura.

Na páxina interior, con varias fotografías, daban a seguinte información:

NIEVE SOBRE LA CIUDAD.

Nieve y nieve sobre la ciudad. Desde hace una década, aproximadamente, la capital de las Rias Bajas-sol benigno, lluvia dulce-no había recibido una nevada con las credenciales de la que se presentó, de improviso, en la mañana del pasado domingo. Fue como si los pontevedreses nos hubiéramos decidido, juntos y de golpe, en ir a invernar a Baden Baden, ponemos por ejemplo de alta y ociosa vida social.

Nevó sobre el eucalipto, el alamo y la playa; sobre la estatua y las aceras, sobre el puente y los montes. Nevò sobre los tejados. Y una luz blanca y brillante envolvió las primeras horas de la mañana.

Nuestro fotógrafo, Camilo Gómez, fotografió, para la posteridad, la Alameda de José Antonio, los Heroes de Puente Sampayo los penachos calientes de las palmeras -todas de blanco hasta los pies vestidas- la zona del puerto, la Caeyra. Otros, sacaron de sus estuches las leikas del verano para retratar con familia en el plano primero, el paisaje nevado de la ciudad. El paisaje de una Pontevedra insólita e inmaculada.

En alguna plaza apareció el muñeco de nieve que corresponde a los juegos manuales de otras latitudes: con paraguas, claro está, por si acaso.

Ayer, la temperatura se hizo más benigna y la nieve fue marchándose, derritiéndose como un blanco sueño. Las calles y plazas continuaban con sus laterales cubiertos de nieve, con sus espejos de hielo mientras las brigadas de obreros municipales limpiaban -agua en chorros y escoba al canto el peligro de caídas, derrapes y resbalones. Porque la nieve es bella, en un principio, cuando está sin hollar; pero es traidora después, cuando alevosamente, se la arrànca de su blancura para convertirla en sucio y peligroso barro.

FOTOS CAMILO GOMEZ

EN CERPONZÓNS:

Carmen , Evaristo , Manolo , Juan e Lito

Das tres nevadas que houbo en Pontevedra nos últimos anos, a que máis me impactou dada a miña idade foi a do ano 70, da nevada do ano 1963 non teño máis recordos que o que fun encontrando na prensa daquela época sobre o sucedido aquel 3 de Febreiro , segundo os máis vellos da parroquia  non lembraban nas súas vidas semellante nevada sobre Pontevedra , estivo a nevar ininterrompidamente ata as seis da tarde , e comentábase que non sucedera unha nevada igual desde o ano 1906.

Nevadas que hubo en Pontevedra, que eu teño notícias foron en 1906, 1945, 1954, 1963, 1970, 1987.

A do ano 1970 foi para min e para moitos mozos da parroquia daquel entonces algo impresionante, algo nunca visto , nunca viviramos unha nevada e ademais nunhas datas tan sinaladas , nin que dicir que lle daba un ambiente máis do Nadal á contorna da nosa parroquia. Aquel día foi completamente distinto aos demais días da nosa existencia .

A miña nai comentaba comigo pasado un tempo os recordos dos anos sesenta e setenta , as vicisitudes que pasaron todos aqueles obreiros que tiñan que madrugar para ir ao seu traballo , uns andando , outros en bicicleta e algúns que tiñan máis medios económicos coa súa motocicleta , moitos deles paraban a partir das seis e media da mañá para tomar o seu café de pota coa súa copa de augardente , o seu sol e sombra , outros eran partidarios de coñac …., na taberna da Rons adoitaban parar desde moi cedo diversidade de clientes , uns veciños , outros de lugares máis afastados , os mesmos condutores da liña de autobuses , entre eles os do Garrido , camioneiros de empresas que se dirixían para Celulosas , outros cargados de aceite , outros con piensos …era lugar de parada obrigatoria para moitos deles.

Os invernos eran moi duros , e neses días aos que me vou a referir máis aínda. Dende a miña habitación situada na planta superior da taberna escoitaba  a miña nai lamentarse , xa me din de conta que algo ocorrera , a miña nai non saía do seu asombro e a súa voz alterada era tal , que de principio pensei que algún accidente de coche ocorrería e que se fora abaixo da ponte , ou estivese metido outro coche na nosa leira situada o outro lado da estrada , como adoitaba ocorrer cada dúas por tres debido ao perigo da zona polas curvas, a velocidade a que pasaban e seguramente a pouca adhesión dos neumáticos ao asfalto , ademáis, acentuado neses días debido ás xeadas propias daquelas datas de inverno, pero non, no fora un accidente o que alterara a miña nai ese día….

Amencera un día extremadamente frío e nevado. Durante a noite do día anterior xa  se deixou notar que podía suceder que iba nevar , recordo que era o comentario que máis se falaba na taberna por cada cliente que entraba pola porta , as súas facianas dicíano todo. Pola noite do día anterior o ambiente do local era festivo , chegaran moitos dos nosos veciños que estaban emigrados en Suíza e Francia , os seus comentarios sobre a vida que levaban no seu lugar de traballo , o que gañaban , as normas que imperaban naqueles países, ( que non tiñan nada que ver co noso ), alí na taberna falábase entre eles todo o que tiñan que realizar para poder emigrar , aos máis amigos animábaselles e brindábaselles a axuda necesaria para que fosen traballar con eles , mentres isto sucedía eu íame para a cama , como o frío era tal , a miña nai tíñame preparada a cama cunha calefacción especial ; solía coller nos días de muito frío dous ladrillos , e poñíaos encima da cociña de ferro a quentar , conforme me dixo que tiña que irme para a cama recollia os ladrillos e envolviaos nunha manta , subiu comigo á habitación e así como ían envolvidos os ladrillos introduciunos entre as sabanas aos pés da cama , como vedes unha calefacción do mais natural e ecolóxico. Foi unha noite de moito frío , tivo que poñerme varias mantas e con aquela calor nos meus pés pronto me quedei durmido , ao día seguinte esperábame algo inusual e que xamais vira ….Pola mañá apareceron cubertos de neve os tellados, a ponte , todas as leiras da Rons , daba gusto observar desde a miña xanela aquela estampa , desde a Rons alcanzábame a vista ata o campanario da Igrexa , ver aquilo era coma se estivese dentro do nacemento que adoitaba facer  no comedor situado o carón da cociña, era un inmenso manto branco , de lonxe ía observando como o fume das chemineas das casas marcaban o indicio de que o lume nas lareiras estaba no seu momento máis álxido , había moito frío más casas , era a hora en que estaban a prepararse os almorzos e de paso quentando a auga tamén para darlle ás vacas o seu primeiro alimento do día , ademais cunha nevada así non poderían saír a pastar como habitualmente facíase con elas.

FOTOGRAFIA DO 27/12/1970, O FONDO A TABERNA DA RONS :

Maricarmen, Evaristo, Manolo, eu é Lito.

Caían abundantes copos de neve, que cada vez ían adquirindo gran intensidade. Toda a Rons ofrecía unha bela estampa. Despois de haberme levantado e asearme , ben arroupado baixei á cociña que tiñamos na taberna , esperábame o almorzo , algo que ía coa necesidade daquel día , aquela cunca de caldo repleta de pan ata que a culler mantivésese de pé , pronto saín á rúa cuns coloretes na miña cara, á cunca de caldo que había papado xa empezara a facer efecto ( Que ben sabía o caldiño da cociña de ferro, feito ó lume de achas de carballo), todo abrigado e con precaución funme o máis apurado que podía a casa dos meus amigos de xogos e travesuras .

Lito e Manolo estaban a axudar á súa nai e avoa nos labores da casa , quedaran sen auga e entre os dous decidiran ir a por ela , foron a buscar cun envase que levaría uns cincuenta litros de capacidade, alí véxoos vir subindo a costa do Cañoto que había antes de facerse o tramo novo da estrada nacional , unha costa que ía dar ao lugar do Muiño do Cañoto , baixaran a buscar a auga ao sitio situado o carón do vello muíño que daquela funcionaba como tantos outros da parroquia , alí enchíanse o enorme envase, despois entre os dous tiñan que subilo para a súa casa, así o tiñan que facer todolos días, pronto lles puiden botar unha man é entre os tres subimos o garrafón , non tardamos moito en chegar a súa casa , deixamos o envase da auga e seguidamente fómonos a xogar coa neve , sen antes de advertirnos Digna, a nai de Lito e Manolo, que tivésemos coidado ao cruzar a estrada. O lugar máis adecuado para pasalo ben ese día sen perigo era o aparcadoiro da taberna , alí tiñamos onde facer o boneco e preparar as bólas de neve. Ao pouco intre de estar en plena faena , empezáronse a sumar algún que outro veciño , jajajajaja a que montamos ! Pronto se sumou a miña irmá , Evaristo , Ricardo , Manolo , Pepe …..Unha guerra de bólas que nos fixo pasar uns momentos inesquecibles. Xamais fixeramos tal cousa , para nós todos aqueles momentos nunca antes experimentabámolo e queriamos gozalo a lume de biqueira. A neve tiña un espesor considerable , nalgúns casos a acumulación de neve alncazaba un grosor de varios centímetros, polo que o tránsito dos automóbiles facíase difícil, circulando con grandes precaucións pasaban á beira nosa e claro, algunha bóla de neve tamén recibían, jajajaja.Foi un día nas nosas vidas que xamais o esquecemos , tanto pola mañá como pola tarde gozamos daquel día de neve , xa non tivemos outra ocasión para repetir a experiencia , pero xa tiveramos contacto coa neve e iso quedou gravado na nosa memoria.

UNHA DAS VIVENCIAS MÁIS DE ESE DÍA :

Naquel afastado ano de 1970 recordo que sucedeu algo que non o esquecín xamais.

A taberna estaba esa noite con bastante xente, eran sobre as dez, nese momento abriuse a porta e entrou un señor que non era da parroquia, coñeciámolo doutras veces que estivera, non era moi asiduo, aparecía se cadra unha vez cada seis meses. O meu pai faloume del : Juan, este home foi o máis forte e valente que coñecín na miña vida. Estivo moitos anos de legionario en África , téñolle visto o seu corpo e está cheo de cicatrices.

Recordo que é natural de Poio, pero debeu marcharse de alí e agora anda polo mundo adiante…

Fíxache si era un besta que un día tirouse da Ponte da Barca, había pouca auga e o golpe foi de carallo, pois si o chegas a ver parecía que non lle pasara nada.

Normalmente cando aparecía pola taberna quedábase ata as tantas, era sempre o último en marcharse, bo, marchar non se marchaba, porque da borracheara que tiña non daba un paso en pé. O meu pai entón agarrábao e levábao ao galpón, alí preparáballe un sitio e botáballe unhas mantas encima, a primeira hora da mañá levantábase e marchábase.

Pero aquela noite non foi igual ás anteriores, foise cos veciños de Meán e o meu pai quedou dicíndonos a onde iría parar a durmir esa noite…A sorpresa foi á mañá seguinte , era o día en que estaba todo nevado.

O meu pai levántase e sae un momento para botar unha ollada á postal que había ese día na Ponte Malvar, non todolos días nevaba.

Onde hoxe en día está unha xardineira, pegada mesmo á estrada, había daquela unha pedra alargada, e naquela pedra había un montón de neve. Demasiada neve acumulada pensou o meu pai. Comezou entón a darlle unhas patadas a toda aquela neve, para botala ao chan, a súa sorpresa foi cando escoitou un QUE FAS ! Queres matarme a patadas ! Meu pai dou un pincho patrás e quedou todo sorprendido…Alí estaba o paisano ! O meu pai non daba crédito e como unha bala entrou na taberna a avisar á miña nai.

Detrás do meu pai apareceu o paisano pedindo unha copa de aguardiente de herbas, a miña nai non sabía que facer, quedara conxelada ao velo así, volveulle a insistir pola copa de herbas, entón foi cando Carmen, púxolle a copa ata arriba de aguardente. Tomoulla dun trago e foise por donde viñera coma se non pasase nada.

En xaneiro do 1987 tamén nevou en Pontevedra, nesta noticia do Diario dese ano faise referencia á nevada que eu teño un recordo especial, a do 27 de Decembro do ano 1970

Lendo no blog de José Valero (un amigo que teño na cidade) comentaba o que sucedía neses días na capital  :

Foi a primeira vez que vin a neve. Era Nadal e estabamos de vacacións. O primeiro que fixemos os rapaces do barrio, entre eles os irmáns Lorenzo, foi ir á Alameda, que estaba totalmente branca. 

Logo fomos á Ferrería . Alí había muñecos en cada metro cadrado. Na Praza do Teucro había un moi grande ou, polo menos, eu recórdoo así”, precisa Valero. Na súa memoria conserva tamén a imaxe de Pasarón tinguido de branco. “Esa tarde había partido  e pintaron as liñas de vermello e xogouse cun balón tamén de cor vermella”, comenta. 

Foto, blog bellapontevedra

En Portonovo ese mismo día :

Máis información :

http://vellapontevedra.blogspot.com/2011/06/la-nevada-de-los-70-en-la-plaza-de.html