NO DÍA DAS NOSAS LETRAS GALEGAS.

Bos días.Hoxe 17 de Maio celébrase o Día das Letras Galegas.

Sabedes cal é o primeiro recordo que me vén á mente cada vez que se celebra éste día? A escola, o instituto, os castigos, as tundas…

Véñenme aqueles días na escola, cando o mestre preguntábache unha cousa e contestáballe en galego, e de seguido corrixíame o idioma a base de recibir dez, vinte ou máis vareazos.

Non era este soamente o único castigo, porque podía darchos na palma da man, pero se o mestre de quenda tiña o día quente obrigabache a xuntar as xemas dos dedos é leña contigo, reglazo ven, reglazo vai. Tamén che poñía de xeonllos contra a parede, suxeitando en cada man uns cuantos libros, ou escribir no encerado ó no caderno 100 veces, á mínima que che escoitaba unha palabra en galego facíache repetir a palabra “ben escrita” ou unha frase imperativa. Por certo eran 100 veces ou máis ? Tamén moitas das veces que recibías o castigo viña acompañado de non ter recreo.

Cando estaba no colexio da aldea as reprimendas eran para todos en xeral, xa que todos eramos criados da mesma maneira, falándonos os nosos pais, avós e veciños en galego. 

Naquel colexio que probei o leite en pó por primeira e última vez, todos os días recibíanse algunhas reprimendas, ás veces simplemente un pequeno aviso, outras o mestre trataba que, de vergoña, tiña un que retractarse e outras eran realmente duras. Era ir camiño da escola temendo ser castigados, e non sempre entendiamos por que o facían, o caso é que sempre tiñan algunha escusa…

Pero si cando estaba no colexio da aldea os castigos repartíanse, cando me fun para a cidade para estudar con once anos, aí cambiou a cousa, a reacción máis desesperada dos profesores, era directamente o castigo físico, era contra os nenos e nenas que viñamos da aldea.

Aquí non había medias tintas, non pasaban nin unha. Aquilo era malos tratos e non hai máis que falar.

E algunhas veces o castigo seguía na casa (o mestre sempre tiña a razón), cando o teu pai ía cada vez que recibía un aviso do titor e castigábache sen ver a tele, nin poder saír a xogar cos meus amigos e de premio ir recoller os restos de póda ou o que naquel momento fose oportuno.

Así foron pasando os anos, con castigos, tanto físicos como psíquicos, dado que moitas veces eran os teus propios compañeiros de clase os que rían dun pola forma que tiña de expresarme, por falar no idioma co cal me criei e mamei.

E os anos foron pasando, e mesmo no traballo non se vía ben o ter conversacións en galego co cliente, mesmo cos que che viñan falándoo.

E os anos véñenseche encima, e aínda hai quen che mira daquela maneira e che etiqueta politicamente a algún determinado partido debido a que falas en galego.

Os bos e xenerosos a nosa voz entenden.

E con arroubo atenden o noso ronco son,

Mais sóo os iñorantes e féridos e duros,

Imbéciles e escuros non nos entenden, non.
Feliz día das Letras Galegas.

6- O MESTRE AGAPITO PÉREZ DÍEZ

O MESTRE AGAPITO PÉREZ DÍEZ 

Agapito na época en que era mestre en Cerponzóns.

Agapito naceu nun pobo chamado La Nuez de Arriba, provincia de Burgos.

La Nuez de Arriba está situado nun pequeno val, rodeado dunha elevada costa por N.S. e Oeste.

Cando naceu Agapito o pobo estaba conformado por unhas 28 casas, contando o concello, tamén tiña unha escola e no centro do pobo unha fermosa fonte con auga de moi boa calidade.

La Nuez de Arriba era un lugar onde a xente traballaba a maioría no campo, daquela, polos anos en que naceu o profesor Agapito, predominaba a cosecha do trigo, a cebada e as patacas, tamén había gando lanar, vacuno e cabalar. Abundaban tamén en cantidade, as perdices, lebres, codornices e as chorlas e no río que cruza polo pobo, de nome Rio Urbel, adoitaba ter gran cantidade de troitas, anguías e cangrexos. Este encantador pobo tiña daquela uns 30 veciños.
Cando comezou a exercer de mestre, antes de chegar a Cerponzons, estivo destinado nun pobo de Guipúzcoa, chamado Antxuola e máis tarde noutro da comunidade de Cantabria denominado Colindres.

Caserío en Antxuola

Vista de un lugar de Colimbres

Alá polos anos 1932/34 chega destinado á nosa parroquia, onde exerce a súa profesión ata que falece no ano 1954.

O seu amor pola nosa parroquia é tal que ao morrer quere ser enterrado en terra no noso cemiterio (costume que había na súa terra de Castela), a súa tumba durante moitos anos estaba situada no lugar que fai anos ábriuse para realizar a primeira ampliación do cementerio, nese corredor que nos leva aos novos panteons estaba enterrado Agapito e ao seu carón unha filla. 

Pasados os anos a comisión que propón a ampliación do cemiterio pídelle permiso á súa familia para retirar os restos do lugar por onde queren facer a entrada para o novo proxecto de ampliación, o neto de Agapito, José Luís, e quen leva a cabo todo o papeleo para obter o permiso de traslado, hoxe en día os restos de Agapito están, xunto cos doutros familiares, na parte nova do cemiterio, o panteón familiar pódese atopar ao fondo, á dereita, co nome de Familia Pérez Angulo, alí hoxe en día están os restos de Agapito, a súa muller é a súa filla Luisa.

Panteón da Familia Pérez Angulo

Agapito vivía en fronte a Casa Falcón, unha casa que había pegada á estrada, máis tarde esa casa, co paso dos anos, derríbase e construín unha nova uns metros cara atrás, aquela casa era coñecida pola de CARBALLO e nela vivían e daban colexio na planta baixa.

Uns anos despois Agapito e a súa familia trasládanse para a casa da señora Hermosinda, o traslado do colexio foi coa axuda dun veciño da parroquia que chegou a ser Tenente de Alcalde no Concello de Pontevedra e creo que tamén chegou a ter un alto cargo na Exc. Diputacion, o seu nome José García Señoráns Ferreiros.

Un dos mellores amigos que tiña Agapito era Constante Falcón, a súa amizade foise acrecentándose día a día, unha vez Agapito, tomando un viño na taberna do seu amigo, insistía a Constante en que era unha pena que o seu fillo Tino non estudase, vía nel que tiña capacidade para os estudos, e así foi que insistindo un día tras outro, como convenceu a Constante para que lle dese estudos, con gran acerto, por certo.

Seguro que moitos dos que estades lendo isto recordarédesvos dos fillos de Agapito, Félix, Luisa, Pilar, Antonio e Margarita.

De Margarita e de Luisa teño recollido algo sobre elas :

Margarita foi Directora Escolar por oposición, estivo destinada en Lugo, Marin e Pontevedra, ademáis foi Concelleira na primeira corporacion democrática, sendo Alcalde Rivas Fontan, levando o seu cargo de Concellala a Delegación de Educación.

Margarita Pérez Angulo

Mentras,  a sua irmán Luisa desempeñou o cargo de enfermeira, traballou no lugar que hai enfrente a Capela de San Roque, daquela xa era garderia e centro de alimentación e vacinación infantil  para nenos e nenas sin recursos, na nosa parroquia foi a que durante anos ía casa por casa a pinchar aos enfermos, eran anos que as infeccións estaban á orde do día, grazas a Luisa muitos veciños curaron das súas infeccións e feridas, por exemplo :

Maricarmen, a filla de Carmen a dá Rons, recórdame punto por punto algunhas feridas que Luisa curoulle…..

Sendo moi pequena Maricarmen atopábase coa súa nai e a súa avóa no Cañoto, unha leira situada a pouca distancia da súa casa, mentres a súa nai e a súa avóa estaban traballando a terra, ela entretíñase cun carneiro que levaran con elas, Maricarmen era moi travesa e estaba facendo rabear ao carneiro, intentaba por todos os medios que trucase, e nunha destas que o carneiro foise a por ela, Maricarmen botou a correr e pasou á beira de onde estaba a súa nai facendo surcos para plantar patacas, con tal mala sorte que co seu lejón doulle no xeonllo, facéndolle unha gran brecha, vendo aquilo comezaron a gritar e a avóa Ramona colleu o seu mandil e cortouno, cun anaco taponou a ferida e fóronse correndo á casa da señora Hermosinda, que era onde vivía Luisa, alí desinfectoulle a ferida e sen puntos que poder darlle, sóubolle curar aquel gran corte. Pero tamén recorda Maricarmen en que outra vez tivo a necesidade de que Luisa fixéselle outra cura de importancia, Maricarmen sinálame a súa outra perna e indícame o lugar en que debido a outro corte, tamén de gravidade, tivo que inxenialas Luisa para pechar aquela ferida, daquela non había un transporte que puidese levarche como agora ao hospital, así que cunhas canas, que fué partindo Luisa e logo de facer as curas para desinfectar o lugar da ferida, foinas colocando ao redor da ferida e suxeitándoas cunhas vendas, Maricarmen sinalándome de novo a perna dime : e fíxoo tan ben que non me quedou marca ningunha !

Son moitos os veciños que lle gardan moito agarimo a Luisa e tamén á súa irmá Margarita, profesora que impartiu clases a algúns dos nosos veciños.

O mestre Agapito tiña tamén gran amizade Co cura D. Jesús, era mui habitúal velos o longo da parroquia dando grandes camiñadas, tamén tiña amizade, mentras viviu, con D. Pepe Señoráns.

Era tal o cariño é o ben que se sentía en Cerponzóns, que Agapito estaba mui contento do lugar que o a colleu durante tantos anos,  non precisaba de ir capital, tal era o seu cariño,  que a non ser que tivera algúns casos excepcionais, non salía da parroquia.

Libro escolar dos anos 50

SUCESORES DE AGAPITO :

No ano 1954 falece Agapito, é cando chega para ocupar o lugar de mestre, Rafael Lago Novás, quen chegou anos máis tarde a ser Alcalde de Campolameiro.

Máis tarde substitúeo Candido Carballo Escariz, casado cunha das fillas de Carballo, segundo téñenme comentado.

9- A SEÑORITA CARMIÑA (3) GRABACIÓN

1 de Novembro do 2017

Desde a Asociación de Veciños O Chedeiro facemos público no día de hoxe a gravación da homenaxe que se fixo hai uns meses á nosa querida e lembrada Señorita Carmiña.A homenaxe está dividido en partes , onde aparecen as intervencións das distintas persoas que participaron , desde os políticos , representantes veciñais e veciños.

Eiqui tedes a relación , en este enlace sale toda a grabación:

E aquí por partes :

1- A ESCOLA DONDE A LETRA….

ACONTECEU NO COLEXIO SITUADO NA CASA DA SEÑORA HERMOSINDA.

Casa da señora Hermosinda

Aos catro anos comecei a asistir á escola, foi no baixo da casa da señora Hermosinda , onde nos atopabamos nenos de idades comprendidas entre os 4 e os 14-15 anos. Eramos raparigos de varios lugares da parroquia, había nenos do Castrado, de Leborei, de Tilve…. , eramos os mesmos que xogabamos xuntos ao saír da Escola, ou cando estábamos na Igrexa, ou que compartiamos as tarefas habituáis da vida da parroquia, compartíamos todo. Recordo que o asistir á escola con catro anos non supoñía para min ningún problema, xa que era unha tarefa máis que formaba parte da vida diaria, era habitual ver desde a Taberna dos meus pais a chegada dos rapaces, é eu tamén quería ir con eles. A escola era unha casa máis do pobo , de maneira que axiña que como se saía dela xa se conectaba directamente co ambiente natural da parroquia , de volta para casa os nenos ían xogando uns cos outros, ou se paraban a falar con algún vello da nosa parroquia que afacía contarlle algunha historia da súa mocidade….pero cómo era vida na Escola ?

Posto que a función do mestre baséase no principio de autoridade, na escola os castigos estaban á hora do día e, segundo quen os aplicase, podían ser en verdade crueis e humillantes para o alumno , este foi o caso do mestre que nos tocou por aqueles anos sesenta……..Calquera falta ou incumplimiento da norma, por leve que fóra, era merecedora dunha reprimenda ou unha penalización. Os castigos máis habituais eran colocarnos nun recuncho, de cara á parede, con pesadas pilas de libros nas mans , os palmetazos, os coscorrons e algún que outro bofetón era costume habitual na sua maneira de facer a sua enseñanza.

Era tamén costume facer que o alumno copiase cincocentas ou mil veces unha frase relacionada co delito, como No hablaré  en clase , ou No contestaré  a mi maestro.

Fai uns meses dous dos rapaces que foron xuntos a escola volveronse a ver despois de muitos anos sin facelo, saludaronse efusivamente, é claro , os recordos sobre a sua época de colexio saliron a escea……a cousa máis ou menos foi sucedeu así :

Sen pensalo RB e JC atopáronse fronte a fronte tomando un café en Ponte Caldelas , eran moitos os anos que non se vían pero parecía que fose onte cando despois de saudarse empezaron a lembrar os seus tempos de mozos naquel colexio que había debaixo da casa da señora Hermosinda.

Os seus recordos da infancia amontoáronse, e a súa etapa de ensino naquel colexio de pupitres de dous en dous e co oco para a tinta da pluma que se usaba para facer aqueles ditados e multiplicacións que o profesor de quenda ( mellor non nomealo ) poñíalles durante a clase.

Unha clase na que todos os días o pasar a lista nomeábanse os alumnos en voz alta, como un resorte levantábanse ao escoitar o seu nome e brazo estirado tiñan que responder PRESENTE !

RB e JC lembran os dous á vez que un día chegou un novo alumno a escola , viña de outro lugar ven lexos da parroquia

Chamávase Sabino e viña procedente de Asturias cos seus pais , Sabino era un neno de estatura baixa e regordete , calado e desconfiado , ao principio a súa actitude era de poucos amigos debido á súa estrañeza con aqueles novos veciños de Cerponzons.

Foi cando lles veu á memoria a RB e JC a misma vez unha anécdota de cando nenos na escola, resulta que pasados unos cuantos días da chegada a escola de Sabino o profesor miraba que o rapaz non obedecía ao que él quería impoñerlle, chamouno a xunto del , e púxoo de pé pegado á parede , Sabino obedeceu sen rechistar sabendo as malas pulgas que se traía o mestre da escola  en poucos días que levaba no Colexio xa se dera de conta), no momento que Sabino estaba xunto a él súbitamente abalanzouse e co brazo estirado lanzoulle unha labazada con toda a mala leite que vos podedes imaxinar……Sabino en un instinto de protección agachouse e a man do mestre foi a parar á parede recibindo toda a dor que aquel tortazo levaba , a súa man quedou para o arrastre durante unha boa tempada.

Pero día si e día tamén os abusos do mestre eran frecuentes , coméntame Pepe , outro dos alumnos que estiveran naquela época ,decíame Pepe : acordóme coma si fora hoxe que un día doulle unha bofetada o pobre do Angel que o tirou da silla o chan , recordas a Ángel ? Sí , contesteille eu , o irmán de Antonio , fillos do señor José o Laracho o de Pidre , fixaros que clase de mestre tiñamos , eu teño un pequeno recordo da imaxen de Antonio e Angel alí sentados no pupitre, eran mui bos estudiantes.

Eu estaba sentado o carón de Antonio E de Ángel. Un día a miña nai falara co mestre para que me tivera alí entrentenido facendo círculos e cadrados , é este home deixabame estar alí sentado nun pupitre , eu tendría tres ou catro anos , e conmigo non se metía , mandavame facer dibuxos e pouco mais.

Coma a taberna estaba mismo enfrente a escola, eu so tiña que cruzar a carretera e xa estaba dentro , a veces iba a hora do recreo , cando os rapaces acudían a taberna para mercar un bocadillo de chorizo que xa lles tiña preparado miña nai , era cando despois de comer o cacho de pan co chourizo, tiñan tempo para xogar un pouco , baixaban pola parte de atrás da taberna , por donde vai o camiño que leva a Laxe , alí tiñan os seus xoguetes agachados , os aros , pelotas de trapo, as chapas, co tirachinas, etc. xogaban un pouco e cando voltaban a escola eu xa iba con eles , algúnhas veces , outras por medo o mestre decialle a miña nai que me doía a cabeza ou que tiña frío e quedaba na casa…..

Falaba destes tempos fai pouco, o mestre era amigo destas animaladas para cos rapaces , coméntame outro veciño que foi a esa escola, si estivera vivo Sabino o carteiro , seguro que se acordaba das que pasamos con él.

Sabino era un gran rapaz , sigue coméntame Pepe , eu queríalle moito e o cabron do mestre non podia con él a pesar de mallar nel todos os días , e igual lle fixo o pobre do Manolo o Chelo que nunha mañan de xiada fixo ir a lavar a cara a un regato que habia o lado da taberna que ti as de saber Juan .

Si , contesteille a Pepe , o regato e o que viña da pista de Tilve , o que vai dirección a Igrexa , e o chegar a casa da señora Hermosinda pasa por debaixo da carretera , seguía o carón da miña casa hacia as fincas da Laxe.

Mentras tanto en Pontecaldelas seguían recordando…..Con tantas e tantas que lles facía o mestre os rapaces , un día RB propúxose os compañeiros darlle un escarmento .

Daquela o mestre para chegar a Cerponzons acudía desde Pontevedra á escola en bicicleta , Pepe e algún veciño mais lémbrano chegar polas mañás con aqueles pantalóns recolleitos naquelas pinzas para non mancharse coa cadea da bicicleta , baixábase , retiraba as pinzas e a poñíaa arrimada a unha das cepas da viña que había diante da casa colexio.

Seguidamente cruzaba a estrada e ía á taberna que había enfronte rexentada por Carmen e Juan , alí tomába o seu café de pota e unha copa de augardente para entrar en faena con aqueles rapaces.

Mentres tanto RB tramaba o seu plan , achegouse á bicicleta e afróuxolle os parafusos do asento , a idea era que ao saír da clase ao montar nela e coller impulso coa primeira pedalada o asento se lle escurrira e ao querer sentar non sentiría o placido asento senón o ferro en vertical onde o cu do mestre incrustouse de tal maneira que os seus chillidos escoitáronse ata na taberna , mentres RB xunto JC e os seus compañeiros escondíanse no camiño paralelo á taberna e vingábanse asi coas súas risas e xestos dos malos momentos que pasaban en clase , por soposto que entre eles quen mais risas botou foi o Sabino !

Imaxinaros o día seguinte o qué pasaría, pero as risas dese día valeron a pena.

Por certo, porqué non decilo, o nome do mestre era Paulino , chegou sobre o ano 63 .

8- A SEÑORITA CARMIÑA ( 2 )

15 de Novembro do 2022 ,  Carmiña cumpliría 107 anos.

8 de Maio do 2017 , estivemos na Facultade de Ciencias da Educación .

Desde a Asociación de Veciños O Chedeiro achegamonos para dar a coñocer os alumnos da Facultade a historia de Carmiña .

Cerponzons foi novamente noticia nos medios informativos .

O Diario de Pontevedra , La Voz de Galicia , o Faro de Vigo …

A homenaxe realizada pola Asociación de Veciños O CHEDEIRO reuniu a veciños e veciñas de Cerponzons e Lérez que foron alumnos de Carmiña , ou que lembraban á mestra por ser veciña súa.

O CHEDEIRO agradece aos concelleiros Luís Bará e Carme Fouces , así como á ex delegada de Cultura María Xesús López Escudeiro que interviñeron nesta homenaxe á nosa querida Carmiña.

E unha mención especial para aqueles veciños e veciñas que colaboraron co noso traballo de recompilación sobre a vida de Carmiña , grazas a vos podemos facer esta homenaxe.

REPORTAXE DA HOMENAXE :

Escoita esta emisión :

http://pontevedraviva.com/radio/emision/310/do-gris-ao-violeta-pontevedravivaradio/?lang=es

A Asociación de Veciños O Chedeiro vén desenvolvendo desde hai meses , coa colaboración da Concellería de Patrimonio e Cultura do Concello de Pontevedra , un traballo relacionado coa figura de María del Carmen del Valle y del Río , veciña e mestra nos anos 60/70 na nosa parroquia .Este traballo xa está rematado e agora é o momento de realizar a merecida homenaxe á que foi para moitos veciños de Cerponzons a súa primeira mestra.Á directiva da Asociación de Veciños O Chedeiro gustaríalle contar coa vosa presenza.

HOMENAXE A CARMIÑA : 23/03/2017
María del Carmen del Valle del Río naceu en Cádiz ( 15/11/1915 ) de familia de militares , o seu avó foi xeral en Filipinas e o seu pai chegou a ser comandante , de orixen francés .

Carmiña queda orfa moi xovenciña e vén vivir á parroquia de Lerez , onde é acollida polo seu tío materno Leandro del Río , cura da devandita parroquia.

A súa infancia e adolescencia discorreu entre imaxes relixiosas , escudos e armaduras militares da súa familia , por esa época tivo de compañía de xogos aos fillos do cura . Don Leandro á parte de ser cura , exerceu o papel de pai , tanto para o seu fillo e fillas , como para a súa sobriña.

Carmiña a medida que ía crecendo dábase a ver que a súa forma de ser e a súa forma de vestir diferenciábase das demais mulleres , ” moi masculina ” ” extravagante ” ” pintorreada ” ” adiantada ao seu tempo ” …así a vían e así a lembran aínda moitos veciños.

Ademais da súa estética pouco ou nada común , ela estivo fóra de dos canons de conduta do franquismo debido á súa orientación sexual .

Sobre os anos sesenta , veu a vivir ao lugar de Pidre , parroquia de Cerponzons , alugou casa e pronto empezou a dar clases particulares para os pequenos da parroquia.

Lembro aquela casa de pedra , aínda hoxe en día consérvase parte dela , unha casa que por fóra pintara pedra a pedra de cores rechamantes , vermello , azulon , amarelo , verde ….en cambio por dentro , as habitacións eran escuras , cunha decoración cargada , cortinas grandes , armaduras , cadros dos seus familiares militares….

A súa relación cos animais era tal , non podía vivir sen eles , que sempre estivo rodeada de cans , gatos e algunha que outra tartaruga , ata tivo un mono , como nos recordou Tito , veciño de Lerez.

Cando facía bo tempo tíñanos unha zona do seu xardín para estudar , un lugar onde baixo a sombra dunha pereira ensinábanos as primeiras letras e números .

Cos anos Carmiña foi enfermando e a súa coxeira acrecentábase , o que lle impedía ter a mobilidade adecuada para moverse na bicicleta que usaba para baixar á cidade , aquela bicicleta adornada de cintas de cores que lle acompañou durante anos.

Foi debido á súa enfermidade pola cal se marchou de novo a vivir a Lerez xunto aos seus familiares , aos poucos foise refuxiando na súa soidade , ás veces interrompida polos nenos da zona cos cales pasaba algún momento.

Rodeada exclusivamente dos seus cans e gatos , que era a compañía coa que mellor se atopaba , foise aos poucos debilitando , morrendo no ano 1998, o día 16 de Agosto.

Os que tivemos a sorte de coñecela e de recibir os seus ensinos sempre a lembramos como unha muller recta pero moi cariñosa e xenerosa , con ela aprendemos a ser tolerantes e respectuosos , e grazas a Carmiña estes valores que nos inculcou empezámolos a poñer en práctica desde moi novos.

Este xoves a Asociación de Veciños O Chedeiro de Cerponzons , xunto coa colaboración da Concellería de Patrimonio e Cultura do Concello de Pontevedra rendismolle unha homenaxe á nosa querida mestra Carmiña .

Grazas a colaboración de Tito , Constante , Lito e Biry Biry.

Grazas a todos os veciños que se achegaron a rendirlle esta homenaxe e participaron no coloquio recordando as anécdotas que tiveran con Carmiña.

Grazas a todos aqueles que non poderon asistir por diversos motivos , pero nos enviaron o seu mensaxe apoiando este homenaxe.
Quero terminar comentando o que a finalizar a miña intervención en este homenaxe decindo unha frase de unha gran muller que foi tamén mestra , esta muller chamavase María Vitoria Moreno :

AS PERSOAS ESTAMOS FEITAS PARA LEVAR ADIANTE OS SOÑOS MÁIS FERMOSOS , E ESTE HOMENAXE A CARMIÑA E UN DELES.

LECTURA FEITA POLO SECRETARIO DA ASOCIACIÓN:

HOMENAXE A CARMIÑA
Boas tardes .

Desde a Asociación de Veciños O CHEDEIRO querémosvos agradecer a vosa presenza a este acto de homenaxe a unha muller que para moitos de nós deixou pegada nas nosas vidas.

Na nosa Asociación de Veciños un dous traballos que tivemos en mente os actuais membros da Asociación foi a de homenaxear aos nosos veciños que ao longo dos anos dedicaron parte dá súa vida por realizar diversas actividades en ben dá comunidade de Cerponzons.

Unha destas persoas que se merece este recoñecemento é a que para moitos de nós ensinounos por primeira vez a escribir e ler , María del Carmen del Valle del Río , a señorita Carmiña.

E despois de tantos anos de esquecemento , de non ter un recoñecemento con ela , é momento de rescatala do anonimato e recoñecer a súa achega en parte fundamental na nosa historia dá parroquia .

Foi non mes de Marzo do 2015 cando na praza dá Ferrería tivo lugar a exposición 
DO GRIS O VIOLETA . ACHEGAS A HISTORIA DÁS MULLERES DE PONTEVEDRA.
Nesta exposición atopábase María del Carmen del Valle del Río , unha muller contraria ao que naqueles tempos tíñase como ideal feminino , a de ser unha muller sacrificada , obediente e subordinada non ía con ela , naquela época do franquismo víase mal o feminismo por medo a que se convertese en algo satanico , anti feminino e antinatural .

Carmiña estaba en desacordo cos principios daquela doutrina implantada polo réxime e era contraria ás normas tradicionais , xeneralizadas e aceptadas pola maioría , podemos asegurar que foi unha pioneira e unha rebelde naqueles anos grises.

Ou atoparme a ela nesta exposición a miña sensación foi a de orgullo , e ao momento aflorou en min un sentimento de gratitude por esta homenaxe que se lle estaba a realizar á miña mestra , á nosa mestra Carmiña.

Seguramente para moitos que visitaron esa exposición a señorita Carmiña sería totalmente descoñecida , pero tamén creo que pensaron que se estaba ali é porque tería suficientes motivos para ser recoñecida e ter ese espazo dedicado á súa persoa.

Moitos daqueles nenos que tivemos a sorte de coñecela e recibir os seus ensinos temos que estarlle agradecidos polo que nos impartiu naquel pequeno horto da súa casa, ela foi a fonte onde nos fomos criando nos valores á tolerancia, á igualdade , ao respecto , á convivencia e á equidade .

A Asociación de Veciños quere agradecervos a todos vos que estades aquí presentes a vosa asistencia , tamén os Veciños que por motivos de traballo non poden estar aquí neste momento , pero que nos transmitiron ou seu apoio a este homenaxe .

A Constante , Biry ( Angel Losada ) , Tito e Lito , por participar cos seus recordos hoxe aquí en directo , xunto cos demais Veciños que nos axudaron a realizar este traballo , a Chus Escudeiro , Carme Fouces , e a Luís Bará , Concelleiro de Patrimonio Histórico e Cultura do Concello de Pontevedra e a todo ou seu equipo ( Xiana é María ) que colaborou neste traballo , a nosa máis sincera felicitación e agradecemento , por levar a cabo este gran acerto de pagar esta débeda pendente .

Para rematar , quero lembrar unha frase dita por outra gran muller , mestra dun dous meus fillos ou cal sempre a recorda con muito agarimo :

Como ben dixera María Vitoria Moreno : «As persoas estamos feitas para levar adiante os soños máis fermosos , e este homenaxe e un deles .

Ligazóns relacionados con Carmiña :

http://pontevedraviva.com/xeral/35294/cerponzons-homenaxe-mestra-carmina-2017/

http://www.cifpcarlosoroza.es/?p=2732

http://pontevedraviva.com/radio/emision/310/do-gris-ao-violeta-pontevedravivaradio/?lang=es

http://pontevedraviva.com/cultura/18536/gris-violeta-exposicion-mulleres-pontevedra-fotos/?lang=es

http://www.farodevigo.es/portada-pontevedra/2017/03/24/srta-carmina-maravillosa-rareza/1647538.html

A FAMILIA…

Comenzamos, esta foto e dun home que foi o último Gobernador de Filipinas , eu de pequeno teño visto nunha casa da nosa parroquia en un retrato enorme de grande colgado da parede , era o avó da persoa que vivía en esa casa.

Sabedes quen vivía en esa casa ? A señorita Carmiña.

Diego de los Ríos

Retrato de Diego de los Ríos y Nicolau aparecido en La Ilustración Española y Americana el 22 de enero de 1910 (autor: Franzen).
Diego de los Ríos y Nicolau (9 de abril de 1850 – Madrid, 4 de noviembre de 1911) fue un militar y senador español.

Destinado en Filipinas, tomó parte en la guerra contra los insurrectos filipinos. Como general al mando de Visayas y Mindanao, se distinguió en sofocar la rebelión en Mindanao. Posteriormente se trasladó a Iloilo, capital de la isla de Panay, en Visayas, donde sostuvo nuevos combates contra los insurrectos, venciéndoles en la batalla de Panay, el 2 de mayo de 1898.

El 13 de agosto, tras la caída de Manila (otras fuentes hablan de septiembre)[1] era el comandante español más veterano de Filipinas, y fue nombrado gobernador-general de Filipinas en funciones, haciéndose cargo de los restos de las fuerzas españolas en Visayas y el sur de Filipinas. No abandonó Iloilo (otras fuentes hablan de que se trasladó a Manila, en manos de los estadounidenses, si bien posteriormente volvió a Iloilo).[1] Dado que se había firmado un armisticio con los estadounidenses el 12 de agosto su función fundamental fue organizar la repatriación de las tropas españolas, incluyendo los prisioneros de guerra.[1]
Deseando conservar Visayas y Mindanao para España, De los Ríos solicitó al gobierno español que le permitiera efectuar algunas reformas, por lo que hizo una declaración al pueblo de Visayas concediendo la creación de un Consejo de Reformas, compuesto por filipinos, la mitad elegidos por voto popular y la otra por él mismo. Sin embargo, las reformas nunca se pusieron en marcha, ya que la sublevación se produjo el 28 de octubre.[2]
Permaneció en Iloilo hasta el 24 de diciembre del mismo año, cuando tuvo que abandonar su base en Panay debido a los ataques de los insurrectos filipinos,[1] trasladándose a Zamboanga, en Mindanao. El 6 de enero se trasladó a Manila, efectiva y formalmente en manos estadounidenses (tras la firma, el 10 de diciembre, del Tratado de París), desde donde se encargó de la repatriación y la liberación de los últimos prisioneros de guerra, tratando tanto con el general Otis por parte estadounidense como con el presidente filipino, Emilio Aguinaldo. De los Ríos permaneció en Manila hasta el 3 de junio de 1899 cuando, en compañía de un gran contingente de tropas españolas (fundamentalmente las tropas estacionadas en Zamboanga y Jolo, llegadas a Manila en mayo), zarpó hacia España.[1]
Tras su retorno a España, fue jefe del Estado Mayor Central. En 1907 fue sido nombrado teniente general y en 1910 capitán general de la I Región Militar (Castilla la Nueva, incluyendo Madrid, y Extremadura).[3] El mismo año fue elegido senador por Cáceres. Ocupó ambos puestos hasta su fallecimiento en 1911.

SOBRE O SEU TÍO, O CURA DON LEANDRO:

OUTRAS NOTICIAS, ESQUELA FAMILIAR DO 21/01/1969 :

5- MESTRES E MESTRAS NA PARROQUIA

Hoxe 27 de Novembro celébrase o Día do Mestra/o.

Mil grazas a todos os bos mestres e mestras que tiven ao longo das miñas etapas de estudos.

Mil grazas a todos aqueles bos mestres e mestras que foron uns verdadeiros heroes, sen capa nin espada, pero que soamente cunha tiza e unha pizarra educáronnos a mente e o corazón.

Grazas por tantas ensenanzas e aprendizaxes.

Neste apartado fago referencia aos mestres e mestras que pasaron pola miña parroquia, aínda me quedan máis por poñer:

NOMES DE MESTRES e MESTRAS QUE PASARON POR CERPONZÓNS 

1880…Ramón Cores Fernández

1886/1904…José Ricardo Arribas

1905…Manuel Portela Soto

1906/1922…Luciano Cid Trullenque

1918/1932…Mª Aurelia Carballo Valcarce

1926…Abilio Bernaldo de Quirós y Alvarez ( falecido en 1945)

1927/1934…Dolores Sarandeses Gutiérrez

1928…Luciano Carballo Quiroga (apx.)

1929…Mª Aurelia Carballo Valcarce

1931/1932…Celia Piñeiro Cascallar

1932…Agapito Pérez Díez (apx. hasta os anos 50)

1954…Rafael Lago Novás

1954…Manuel de la Torre López

1955…Candido Carballo Escaríz (apx.)

1956/1958…Demetrio Gómez Otero (apx.)

1950/1960…Maruja (apx.)

1950/1960…Amalita (apx.)

1950/1960…Marisa (apx.)

1950/1960…Pilar (apx.)

1960…Alicia (apx.)

1960…María Cruz Carragal Yáñez

1960…Saladina Martínez Araujo

1962…Gaspar (apx.)

1963…Paulino (apx.)

1964…Luis (apx.)

1965…Manolita (apx.)

1966…Mª del Carmen del Valle

1967…Gloria Lis Corral

1999…Concepcion Bargiela González

A continuación documentación donde están nomeada alguns de estos mestres é tamén unha subvención concedida a Fundación Fernandez y González de Prada no ano 1929 , estando de mestra María Aurelia Carballo.

 

NOMEAMENTO DE GLORIA LIS , ANO 1967

PARTE OFICIAL DO ANO 1931 PARA A CREACIÓN DE UNHA ESCOLA EN CERPONZONS

A MORTE DE UN MESTRE 

4- DON DEMETRIO, MESTRE EN CERPONZONS

UN DOS MESTRES QUE TIVEMOS EN CERPONZONS FOI DON DEMETRIO GÓMEZ OTERO

 

Veciño de Pontevedra , vivía polo lugar de Santa María. Aos 19 anos xa pertencía á Federación de Mocidades Galeguistas , unha organización xuvenil que estaba integrada no Partido Galeguista, corría o ano 1934.

Nos anos cincuenta estivo a impartir clases uns tres ou catro anos en Cerponzons , despois xa pasou para inspección . Deixou un grato recordo en todos aqueles que recibiron clases con el , a súa forma de ser era moi diferente a outros mestres que pasaron pola parroquia.

Lembra un veciño que estivo a recibir clases con Don Demetrio a seguinte anécdota:

Eu comecei aos seis anos a ir á escola , daquela os meus pais enviábanme á casa de José O Laracho, alí impartía clases Don Agapito , seguramente non do agrado de José debido ás ideas tan opostas en política que tiñan os dous . Ao casar José a escola trasladouse para Tilve , situouse no baixo da casa da señora Hermosinda . Recordo perfectamente como o tal Don Agapito ao pasar por Pidre ía recollendo aos nenos e levábaos andando pola estrada cantando o Cara ao Sol. Ao pouco tempo chegou outro profesor , Don Demetrio, este profesor xa non se parecía en nada ao anterior.

Estiven con el poucos anos , pois cando cumprín catorce anos a miña nai foi a xunto el a pedirlle un certificado de Estudos das catro regras e certificar por escrito que eu sabía ler , daquela imprescindible para poder empezar a traballar .

 

Curso 1958/59, D. Demetrio cos seus alumnos.

ANO 1936, Becerril , o alcalde de Pontevedra visita Cerponzons

AQUELES ANOS DO MEDO NOS COLEXIOS DA PARROQUIA.

O ámbito escolar foi obxecto dunha especial atención por parte das novas autoridades: por unha banda, tivo lugar un exhaustivo proceso de depuración do profesorado (proceso maxistralmente estudado por Anxo Porto no seu último libro, que deu lugar a separacións do servizo e, en moitos casos, á morte; por outra banda, levouse a cabo unha visibilización da volta aos valores da España tradicional, mediante unha serie de actos de alto simbolismo, como foron as reposicións do crucifixo nas escolas.

Estes actos están tamén relacionados cos de homenaxe á bandeira, pois como dicía o comandante militar de Pontevedra D. Leoncio Aspe: nuestra bandera no puede permanecer separada del símbolo que la protegió y que ahora, juntos de nuevo, señalan el renacer de la patria.

Nos primeiros días do mes de setembro de 1936, teñen lugar na capital e parroquias circundantes os actos de reposición dos crucifixos. Hai unha serie de apartados comúns a todos eles:

* Misa e bendición do crucifixo polo párroco.

* Plática a cargo dun sacerdote.

* Procesión ata a escola onde se repón.

* Discurso dunha autoridade civil ou militar.

* Discurso dun mestre ou mestra.

* Cerimonia de bicado do crucifixo.

Asistían as primeiras autoridades xunto con toda a parafernalia de gardas cívicos, falanxistas, requetés…

O domingo 6 de setembro reponse o crucifixo en diversas parroquias pontevedresas. En Campañó a misa solemne e bendición ten lugar na capela de Santo Paio e, no acto, teñen especial protagonismo os requetés, que dan garda ao altar, participan na procesión cara a escola e son tres “pelayos” os que portan o crucifixo. En Lourizán a cerimonia ten lugar na igrexa dos Praceres, pronunciando unhas verbas na escola de nenos o mestre Enrique Touriño e, na de nenas, a mestra Dolores Crespo.

En Cerponzóns está presente o alcalde da capital, señor Becerril, que pronuncia unha vibrante alocución do mesmo xeito que os mestres.

15- D. FRANCISCO FERNÁNDEZ GONZÁLEZ DE PRADA, DONO DA CASA MÁIS ANTIGA DA PARROQUIA.

Hace unos meses que comencé a mantener contacto con familiares directos de D. Francisco Fernández González de Prada (Cura de Cerponzóns desde 1853 a 1906), por lo que me han contado los antepasados suyos son originarios del Barrio de Olivares, un pueblo que pertenece a la ciudad de Zamora. Josef Gonzales de Prada y Falcón era nativo de Puebla de Olivares, así como su madre y sus padres, y fue bautizado en la Iglesia de San Claudio el 26 de octubre del 1761. Estos se ubica en la ciudad de Zamora, famosa por su arquitectura románica de los siglos XII al XIII, capital de la Provincia de Zamora en la parte occidental de Castilla y cerca la frontera con Portugal.

(Fai uns días , Martín González de Prada, envioume unha solicitude para estar no grupo de facebook de San Vicente de Cerponzóns, respondíame ás miñas preguntas que non era da parroquia, pero que é descendiente de D. Francisco Fernández de Prada, párroco que foi de San Vicente de Cerponzones. E que tiña un interese, tanto persoal como familiar, de saber cousas da parroquia onde estivo de cura o seu parente).

Hasta el momento los datos que me ha pasado desde la Argentina, Martin González de Prada, descendiente directo de D. Francisco de Prada, dicen :

Que en el año 1761, Josef Gonzales de Prada Falcón y Calvo nacio en Zamora, España, hijo de don Francisco Gonzales de Prada, Conde de Prada (1725-1767), natural de la Puebla de la Vega y Antonia Falcón de Olivares (1728-1782), natural de Robleda. Bautizado el 26 de octubre en la iglesia de San Claudio, Puebla de Olivares. Se conoce poco de su juventud. Estudio en Madrid y fue educado en la casa de los Vélez de Guevara, Condes de Oñate, Grandes de España.
Según las partidas de bautismo, su nombre era Josef Gonzales de Prada y Falcón, hijo de Francisco Gonzalez de Prada (1725-1767) y Antonia de Falcón. Francisco era hijo de don Silvestre Gonzalez de Prada y Prada (1690-1752), nativo de Robleda, Puebla de Sanabria, y Feliciana de Calvo (1684-1742), nativa de Fonfría, Vicariste de Aliste. Vivieron en la Puebla de la Vega, Zamora. 

Silvestre era hijo de don Thomé (Tomé) Gonzales de Prada (1653-1701) y María de Prada. Thomé era hijo de Antonio Gonzales (de Prada). La madre de Josef era Antonia de Falcón y Arroyo y era la hija de Diego Falcón y Catalina Arroyo, ambos nativos de Zamora.

1767 Su padre falleció cuando Josef tenía 6 años de edad.

1776 Declaración de Independencia de los Estados Unidos de América.

1782 Su madre falleció cuando Josef tenía 21 años de edad.

1783 Nombrado Real Contador Oficial de las Cajas Reales de Salta de Tucumán (hoy

Republica de Argentina) y Visitador de las Cajas Reales de Buenos Aires, Oruro y

Carangas (los últimos dos en el Real Audiencia de Charcas, hoy Republica de

Bolivia) en el nuevo Virreinato del Rio de la Plata el 26 de septiembre.

1784 Viajo desde España hasta Buenos Aires y llego a Salta en abril.

1788 Nombrado Ministro de Real Hacienda y Contador de las Cajas de Cochabamba, en la Real Audiencia de Charcas (hoy Republica de Bolivia) el 12 de marzo. En una fecha más tarde fue nombrado Miembro del Real Tribunal de Cuentas de Lima.

Joseph (i) Vicente Gonzáles de Prada Falcón y Calvo, Brig., General Español Also Known As: “Joseph Vicente Gonzales de Prada Falcon y Calvo” Birthdate: circa 1761 Birthplace: Puebla de la Vega, Galicia, España (Spain) Death: August 09, 1830 (64-73) Cochabamba, Cercado, Cochabamba Department, Bolivia (Bolivia, Plurinational State of) (Heart attack) Place of Burial: Cochabamba, Bolivia Immediate Family: Son of Francisco Gonzáles de Prada y Calvo and Antonia Falcón y Arroyo Husband of Nicolasa Marrón de Lombera y González de Quiroga Father of Mariano Dionisio Gonzáles de Prada y Marrón de Lombera; María Francisca Gonzáles de Prada Marrón y Lombera; María Manuela Gonzáles de Prada y Marrón de Lombera; Mariana Gonzáles de Prada Marrón y Lombera; José Vicente (ii) Ignacio Gonzáles de Prada Marrón y Lombera, Gral. Div. and 4 others Occupation: General de los Ejércitos Reales de S.M. quien decide permanecer en Bolivia luego de la Independencia de ese país., Intendente y Gobernador de la corona española previo a la independencia quien elige permanecer en América. Managed by: Michael Roland Stabley Rivero Last Updated: June 5, 2018

FUNDACIÓN DA ESCOLA , NOVA DOCUMENTACIÓN EN RELACIÓN COA ESCOLA QUE FAI ANOS ESTIVO NO QUE HOXE EN DÍA E A CASA DO POBO

Como ben di no seu blog, a nosa veciña Ana :

…houbo alguén en esta parroquia de destacou por a súa xenerosidade e cariño que mostrou hacia os seus veciños, foi o párroco Francisco Fernández y González de Prada,  deixou recollido no seu testamento, que se fundase unha escola para os nenos da parroquia, no lugar que foi a súa casa.

O 3 de decembro de 1853, cítaselle como ecónomo e efecto párroco, dende o 25 de maio de 1854, firma como párroco, fai case todos os bautizos en Cerponzones e só tres en Berducido. Dende o ano 1900 sexa por vellez ou por ancianidade, aparecen coadxutores in Capite. En novembro de 1902 continúa a súa actividade e cesan os coadxutores in Capite. Aínda vive o 12 de Xuño de 1906, pero xa morreu o 20 de Xullo, seguramente en Pontevedra. Funda e dota a Escola Parroquial de Cerponzons.
Nombres de los fundadores: El día 11 de junio de 1906, D. Francisco Fernández y González de Prada, párroco (que entonces era) de San Vicente de Cerponzones, otorgaba testamento cerrado en la ciudad de Pontevedra ante el notario D. Eustaquio Fidel Gonzalez; y en la cláusula 6ª del mismo expresaba su decidida voluntad de fundar una escuela en la referida parroquia de Cerponzones “para que los niños de padres pobres de la parroquia aprendan a leer, escribir, contar y sobre todo la Doctrina Cristiana, enseñándola con especialidad en Adviento y Cuaresma”.

FUNDACIÓN DE UNA ESCUELA

JUNTA PROVINCIAL DE BENEFICIENCIA DE PONTEVEDRA.- Número 191.-

Por el Ministerio de la Gobernación se ha dictado con fecha 23 del corriente la Real orden siguiente:

” Visto el expediente para la clasificación de Beneficencia particular de la Escuela instituida en San Vicente de Cerponzones, en esa provincia, por D. Arturo Montes Neira, como albacea de D. Francisco Fernández González de Prada.

Resultando : Que por testamento otorgado por dicho señor Fernández González en 11 de Junio de 1906, se consigna, en su cláusula 6.ª, que se funde una escuela para que los niños de padres pobres de la parroquia aprendan á leer, escribir, contar y doctrina cristiana, dotándola con el producto de catorce mil pesetas, facultando para hacer la fundación á su albacea Don Arturo Montes Neira.

Resultando : Que en cumplimiento de la voluntad del finado, que en uso de la autorización que él mismo le concedió, el referido albacea otorga en 26 de Junio último, ante el Notario D. Eustaquio Fidel, la escritura de fundación de la escuela, y en ella consta el nombramiento de Patrono de la misma á favor del Arzobispo de Santiago de Compostela, y en caso vacante, el Vicario Capitular, relevándoles de rendir cuentas á persona ó autoridad alguna ; constando asimismo que por estimar insuficiente la cantidad de catorce mil pesetas señaladas para tal objeto por el finado, el albacea, por su propia iniciativa y con el asentimiento y aprobación de V.S., eleva dicha cantidad á 23.500 pesetas nominales, en títulos de Deuda al 4% interior, que detalladamente se reseñan en la mencionada escritura, cuyos títulos se depositarán en el Acervo Pío de Santiago y se transformarán en inscripciones nominativas á favor del Patronato, consignándose, finalmente, en aquella todo cuanto se relaciona con el modo de facilitar la enseñanza y nombramiento de maestro, que lo efectuará libremente el Prelado.

Resultando : Que al remitir esa Corporación el expediente, lo informa en el sentido de que procede clasificar de Beneficencia particular la escuela de que se trata, y que se confirme en el cargo de Patrono de la misma al Sr. Arzobispo de Santiago de Compostela y relevado de la obligación de rendir cuentas y presupuestos al Protectorado.

Considerando : Que por no existir duda alguna acerca del carácter exclusivamente particular de la fundación de que se trata, procede desde luego su clasificación de Beneficencia en virtud de la facultad primera de la Instrucción de 14 de Marzo de 1899, con arreglo al 58 y como comprendida en el 4.º del Real decreto de la misma fecha.

Considerando : Que el Patrono de esta Obra pía en virtud de lo consignado en la escritura fundacional, consecuencia del testamento del instituidor, no tendrá la obligación de rendir cuentas y presupuestos á este Ministerio, pero si la de declarar solemnemente que el cumplimiento de cargas es ajustado á la moral y á las leyes, de acuerdo con lo que preceptúales el artículo 6.º del expresado texto legal.

Su Majestad el Rey (q.D.g.) ha tenido á bien disponer:

1.º Que se clasifique de Beneficencia particular la escuela fundada en San Vicente de Cerponzones por el albacea de D. Francisco Fernández González de Prada, en virtud de la facultad 1.ª del artículo 7.º de la Instrucción de 14 de Marzo de 1899, con arreglo al 58 y como comprendida en el 4.º del Real decreto de la misma fecha.

2.º Confirmar el nombramiento de Patrono de esta escuela á favor del Señor Arzobispo de Santiago de Compostela, y en caso de vacante, al señor Vicario Capitular, quedando relevado de rendir cuentas y presupuestos al Protectorado, en cumplimiento de la voluntad fundacional y sin más limitación que cumplir, cuando fuese necesario, cuanto se consigna en el artículo 6.º del citado texto legal, y

3.º Que se comunique esta resolución á los Ministerios de Hacienda é Instrucción pública: al primero, en virtud de lo dispuesto en el artículo 59 de la Instrucción del ramo, y al segundo, á los efectos de la Real orden del 7 de Mayo de 1903, para que pueda ejercer las atribuciones que le comenten con arreglo á los artículos 97, 98, 183 y 184 de la Ley de 9 de Septiembre de 1857.

Lo que traslado á V. para su conocimiento y demás efectos.

Dios guarde á V. muchos años. Pontevedra, 27 de Agosto de 1907.  

El Gobernador Presidente,
Javier de Beranger.

Señor Don Antonio Montes Neira, Albacea del fundador Don Francisco Fernández González de Prada.

 

MINISTERIO DE JUSTICIA, DECRETOS :

En atención a que, según comunicación del Ministerio de Instrucción pública y Bellas Artes al Ministerio de Justicia, a petición de la Junta provincial de Beneficencia de Pontevedra, tienen que convertirse en una inscripción intransferible de la Deuda perpetua al 4 por 100 unos títulos que representan 23.500 pesetas nominales de la Deuda perpetua interior al 4 por 100, pertenecientes a la Fundación instituida en San Vicente de Cerponzones (Pontevedra) por don Francisco Fernández González de Prada, y de la cual es Patrono el excelentísimo señor Arzobispo de Santiago; y a que dichos títulos están depositados a nombre de dicho Patrono en el Banco Anglo-Sudamericano, sucursal de Vigo, los que no pueden ser entregados sin la correspondiente autorización; y teniendo en cuenta que con ella no queda conculcado el espíritu que informa el Decreto de 20 de Agosto de 1931.

El Presidente de la República, a propuesta del Ministro de Justicia y de acuerdo con el Consejo de Ministros, decreta :

Artículo único. Se autoriza al excelentísimo señor Arzobispo de Santiago, como Patrono de la Fundación instituida en San Vicente de Cerponzones (Pontevedra), para retirar del Banco Anglo-Sudamericano, sucursal de Vigo, los títulos de la deuda perpetua interior al 4 por 100 que representan la cantidad de 23.500 pesetas nominales y pertenecientes a la Fundación mencionada, para que con la intervención de la Junta Provincial de Beneficencia de Pontevedra se conviertan dichos títulos en inscripción intransferible de la Deuda perpetua al 4 por 100 expedida a nombre de la Fundación, quedando igualmente autorizado el referido Banco para la entrega de los expresados valores y debiendo darse cuenta al Ministerio de Justicia, una vez efectuadas las correspondientes operaciones, para su constancia en el expediente y quede así salvaguardado el espíritu del Decreto restrictivo.

Dado en Madrid a veintiséis de Mayo de mil novecientos treinta y dos.
NICETO ALCALA-ZAMORA Y TORRES
El Ministro de Justicia,

ALVARO DE ALBORNOZ Y LIMINIANA

HEMEROTECAS; ARTIGOS DA ÉPOCA SOBRE FRANCISCO FERNANDEZ DE PRADA

EL ÁNCORA: DIARIO CATÓLICO DE PONTEVEDRA

21/11/1903

“En Cerponzones, ayer se celebró en la iglesia parroquial de San Vicente de Cerponzones al acto general de Animas al que asisitieron con edificantísima devoción numerosos felegreses recibiendo muchos la sagrada comunión.

Lo mismo en la misa que en la procesión, ofició de presto el párroco de la referida feligresía, D. Francisco Fernandez G. de Prada.

La fúnebre solemnidad ha terminado a las 12.

El Sr. Fernandez de Prada invitó a todo el clero asistente a su mesa, el cual ha sido obsequiado con la amabilidad y galantería que caracterizan a dicho Sr. Fernandez de Prada.”

DIARIO DE GALICIA; 5- FEBRERO- 1909.

ECOS DE PONTEVEDRA…

“Muy en breve colocaráse en el grandioso templo de Santa María, el púlpito y retablo que realzarán la suntuosidad de la iglesia. Y es una obra primorosa salida de los acreditados talleres de Magariños y debido al entusiasmo del M.I. Canónigo D. Arturo Montes Neira, albacea testamentario del finado Sr. Fernandez de Prada, párroco que fue de Cerponzones, es esta una mejora utilísima y necesaria, que merece la aprobación del Excelentísimo Sr. cardenal y la simpatía de este pueblo.”

DIARIO DE PONTEVEDRA

MARTES, 21 DE ABRIL DE 1925

“Escuela fundada por Francisco Fernandez Gonzalez de Prada, cura párroco de San Vicente de Cerponzones.

El fundador dotó con 14.000 pesetas nominales, suma que fué elevada a 23.500 pesetas por voluntad del albacea testamentario, canónigo don Arturo Montes.”

LA CORRESPONDENCIA GALLEGA

MARTES, 25 DE OCTUBRE DE 1913

“El celoso y virtuoso párroco de Santa María D. Francisco de Castro queiruga, acaba de dar un ejemplo admirable de caridad cristiana.

Todos los lotes excepto los de alhajas, que se hallaban empeñados en el monte de piedad y que habian sido sacados últimamente a pública subasta por no poderlos rescatar, sus dueños, han sido adquiridos por el caritativo párroco de Santa María como por el albacea del que fué cura párroco de San Vicente de Cerponzones, Sr. Fernandez de Prada a fin de que sus propietarios puedan recogerlos sin tener que gastar un céntimo.”

ESQUELA EN LA PRENSA DE LA ÉPOCA
“Segundo aniversario

ILTMO. SEÑOR

D. Francisco Fernandez G. de Prada

PÁRROCO DE CERPONZONES

Falleció el día 17 de Julio de 1906

(R.I.P)

Los actos fúnebres que tendrán lugar mañana a las diez en las Iglesias de Santa María de esta ciudad y parroquial de Cerponzones se aplican en sufragio de su alma y por la misma intención serán aplicadas las misas que se celebren en dichas iglesias.

Pontevedra, 16 de Julio de 1908

Máis información:

http://serpenties.blogspot.com/search/label/A%20CASA%20ESCUELA%20DE%20CERPONZ%C3%93NS

http://serpenties.blogspot.com/2014/11/fundacion-fernandez-y-gonzalez-de-prada.html

3- ESCOLAS DA PARROQUIA

Esta sección estará adicada as ESCOLAS que hubo na parroquia , os seus mestres , as anécdotas que nos vaiades contando etc.

CONTRATO DE MAESTRAS NACIONALES NO ANO 1923 :

“Este es un acuerdo entre la señorita………. Maestra, y el Consejo de Educación de la Escuela……. por la cual la señorita……….. acuerda impartir clases durante un periodo de ocho meses a partir del ……. de Septiembre de 1923. El consejo de Educación acuerda pagar a la señorita …….. la cantidad de …. Mensuales.

La señorita ……….. acuerda:
1. No casarse. Este contrato queda automáticamente anulado y sin efecto si la maestra se casa.
2. No andar en compañía de hombres.
3. Estar en su casa entre las 8:00 de la tarde y las 6:00 de la mañana, a menos que sea atender en función escolar.
4. No pasearse por heladerías del centro de la ciudad.

5. No abandonar la ciudad bajo ningún concepto sin permiso del presidente del Consejo de Delegados.

6. No fumar cigarrillos. Este contrato quedará automáticamente anulado y sin efecto si se encontrara a la maestra fumando.
7. No beber cerveza, vino, whisky. Este contrato quedará automáticamente anulado y sin efecto si se encuentra a la maestra bebiendo cerveza, vino o whisky.
8. No viajar en coche o automóvil con ningún hombre excepto su hermano o su padre.
9. No vestir ropas de colores brillantes.
10. No teñirse el pelo.
11. Usar al menos dos enaguas.

12. No usar vestidos que queden a más de cinco centímetros por encima de los tobillos.

13. Mantener limpia el aula.
a) Barrer el suelo al menos una vez al día.
b) Fregar el suelo del aula al menos una vez por semana con agua caliente.
c) Limpiar la pizarra al menos una vez al día.”

DOCUMENTO RELACIONADO COA ESCOLA DA FUNDACIÓN HERNÁNDEZ GONZÁLEZ DE PRADA

DOCUMENTO DO BOE RELACIONADO COA ESCOLA MIXTA SITUADA EN A MEAN / PIDRE , 24 de Xullo de 1967

ALGUNS MESTRES QUE PASARON POR CERPONZONS :

1903…José Ricardo Arribas

1905…Manuel Portela Soto

1906…Luciano Cid Trullenque

1926…Abilio Bernaldo de Quirós y Alvarez ( falecido en 1945)

1927…Dolores Sarandeses Gutiérrez

1928…Luciano Carballo Quiroga (apx.)

1929…Mª Aurelia Carballo Valcarce

1932…Agapito Pérez Díez (apx. hasta os anos 50)

1932…Celia Piñeiro Cascallar

1954…Rafael Lago Novás

1955…Candido Carballo Escaríz (apx.)

1956…Demetrio Gómez Otero (apx.)….https://roquecerponzons.wordpress.com/2016/10/31/don-demetrio-mestre-en-cerponzons/

1960…Alicia (apx.)

1962…Gaspar (apx.)

1963…Paulino (apx.)

1964…Luis (apx.)

1965…Manolita (apx.)

1966…Mª del Carmen del Valle

1967…Gloria Lis Corral

TEMAS RELACIONADOS COAS ESCOLAS…ANO 1936…

.https://roquecerponzons.wordpress.com/2016/10/29/sucedia-no-36-becerril-o-alcalde-de-pontevedra-visita-cerponzons/

https://roquecerponzons.wordpress.com/2016/11/05/documentos-sobre-as-escolas-da-parroquia-e-dos-profesores/

A ESCOLA DO LARACHO

Situada esta escola no lugar de Pidre , nos anos 30 ,  o carón da carretera nacional , estaba na casa de Jose O Laracho , esta escola ocupaba a vivienda lateralmente en direccion o camiño que está pegado a casa , a outra parte da casa estaba ocupada pola familia dos Larachos,  estivo funcionando ata que Jose se casou , pasando os nenos do lugar de Pidre , Tilve , Mean e outros lugares a ir para a casa da señora Hermosinda .

O último mestre que dou clases ali foi Don Agapito , que despois el mismo inaugurou a escola na casa de Hermosinda , ainda recorda un alumno de esa epoca que levaba os nenos dende Pidre ata a escola pola carretera cantando o Cara al Sol.

Despois de fallecido  Don Agapito , de profesor chegou Don Demetrio ( avó do actual Concellal Demetrio Gómez ) , seica Don Demetrio xa non facia cantar os nenos o Cara al Sol.

Foi  Don Demetrio o que lle certificou o alumno que me conta esta historia , o que lle firmou un certificado para poder empezar a traballar daquela , con 14 anos xa deixaban a escola para botar unha man na casa , o certificado firmado polo mestre era conforme o rapaz sabia as catro regras.

Na aquela escola de Jose O Laracho estaban de alumnos tamén  Pepe o Rey e Tucho O Canoza .

Recorda tamén que este rapaz que  viña a escola dende A Costa , que no inverno o camiño que habia para chegar a do Laracho ( o que está enfrente a casa )  estaba nun estado lamentable e tiñan que vir por unha corredoira para poder chegar.

A ESCOLA NA CASA DE JUSTA

Situada o carón da carretera nacional , no lugar de Pidre ( frente a fonte ) , había unha casa que nos anos 50/60 hubo un Colexio para as mozas da parroquia .

O colexio acudían as nenas que tiñan entre seis e trece anos aproximadamente.

Tivo varias profesoras , Doña Alicia  foi unha delas e a última que deu a suas enseñanzas chamabase Doña Manolita e foi sobre o ano 1965

A escola feminina de Pidre estaba situada no baixo da casa do señor Fermandez.

Na fotografía que aparece podemos observar que no encerado aparece a data do 17 de Decembro do ano 1968, e tamén unha frase que dicía:

LO QUE NO QUIERAS PARA TI, NO LO QUIERAS PARA OTRO.

Vendo esta fotografía fai un tempo algunhas das súas alumnas comentaban que tiñan uns mandilons de cor verde e cun vivo branco, outra veciña/alumna comentaba que !!!!Todas levamos ou centro de Nadal pa casa, era precioso!!!!
Preguntando si alguén recordaba os nomes das alumnas, outra veciña acordouse de casi todas :

Divina, Maria Luisa, Otilia de Liborey, Tila, Fina churrera, Grina, Milagros, Rosita Outon, Rosita Aboal que el padre trabajaba en Crespo, Fina de Prado, Margarita y Rosita , Fina y Mari Carmen de Albino, Remedios que vivia junto el músico Germán , Mari Carmen y Marilo , Mari Carmen Cochon, Mercedes del Brabo y Elisa.

.

Comentoume fai un tempo unha veciña que acudiu de nena a esa escola que daquela se lle daba na hora do recreo as rapazas un vaso de leite en pó, algunhas nenas levaban o cola-cao para botarlle a leite, así gustaballe máis e mellor para tomar.

E para eso Doña Manolita mandaballe as suas alumnas ir o monte a por leña, cando chegaban de traer entre todas un bo feixe de leña e piñas colocabanno nun lateral da casa e ali mismo poñianse a facer lume no chan , para quentar o leite dispoñian de un trespés e unha pota .

Recorda ben tamén está veciña que no Colexio tiñan un retrete que daba a cuadra da vaca de Justa , situada na planta baixa , e que lle divertía muito cando se poñian a mexar e facer apostas para ver quen apuntaba mellor e mexaba por encima da vaca jajajaja.

A ESCOLA DE CARBALLO .

Recordo vagamente ir a esta escola que había no que hoxe en día e a Casa do Pobo.

Levábame algunhas veces a de Carballo ( que era como se lle chamaba daquela) miña irmá , máis ben levábame seguramente para deixar tranquila a miña nai na tenda, pois de pequeno era un furafullas de cuidado, eu o que máis teño en mente e o asustado que estaba no cuarto aquel, e todo debido as varas que tiñan as profesoras , seica eran unhas mulleres mui rectas e a mínima collían de vara e arreaban a diestro e siniestro.

Daquela según tenme contado miña irmá Carmen as profesoras mandaballen a ela ir a ver sí as galiñas que tiñan daquela no corral estaban a punto de poñer ovos, imaxinades o que tiña que facerlle as galiñas ?

Enlace relacionado con esta ESCOLA :

https://roquecerponzons.wordpress.com/2016/10/27/d-francisco-fernandez-gonzalez-de-prada-e-a-sua-fundacion/

 A ESCOLA DE HERMOSINDA.

Un día a miña nai falou co mestre para que me tivera alí entrentenido facendo círculos e cadrados , é este home deixabame estar alí sentado nun pupitre , eu tendría sobre catro anos , e conmigo non se metía , mandavame facer dibuxos e pouco mais………

Aos catro anos comecei a asistir á escola, no baixo da casa da señora Hermosinda , onde nos atopabamos nenos de idades comprendidas entre os 4 e os 14-15 anos. Eramos todos do mesmo lugar , eramos os mesmos que xogabamos xuntos ao saír da escola ou que compartiamos as tarefas normais da vida da parroquia .Recordo que o asistir á escola non supoñía para min ningún problema, xa que era unha tarefa máis que formaba parte da vida diaria. A escola era unha casa máis do pobo , de maneira que axiña que como se saía xa se conectaba directamente co ambiente natural da parroquia , de volta para casa os nenos ían xogando uns cos outros, ou se paraban a falar con algún vello da nosa parroquia que afacía contarlle algunha historia da súa mocidade.

Posto que a función do mestre baséase no principio de autoridade, na escola os castigos estaban á hora do día e, segundo quen os aplicase, podían ser en verdade crueis e humillantes para o alumno , este foi o caso do mestre que nos tocou por aqueles anos sesenta…..

Calquera falta ou incumplimiento da norma, por leve que fóra, era merecedora dunha reprimenda ou unha penalización. Os castigos máis habituais eran colocarnos nun recuncho, de cara á parede, con pesadas pilas de libros nas mans , os palmetazos, os coscorrons e algún que outro bofetón era costume habitual na sua maneira de facer a sua enseñanza.

Era tamén costume facer que o alumno copiase cincocentas ou mil veces unha frase relacionada co delito, como “No hablaré en clase ” , ou “No le contestaré  al maestro”.

Fai uns meses dous de estos rapaces que foron xuntos a escola volveronse a ver despois de muitos anos sin facelo, saludaronse e claro , os recordos sobre a sua época de colexio saliu a escena…..

Sen pensalo RB e JC atopáronse fronte a fronte tomando un café en Ponte Caldelas , eran moitos os anos que non se vían pero parecía que fose onte cando despois de saudarse empezaron a lembrar os seus tempos de mozos naquel colexio que había debaixo da casa da señora Hermosinda.

Os seus recordos da infancia amontoáronse e a súa etapa de ensino naquel colexio de pupitres de dous en dous e co oco para a tinta da pluma que usaban para facer aqueles ditados e multiplicacións que o profesor de quenda ( mellor non nomealo ) poñíalles durante a clase.

Unha clase que todos os días o pasar a lista nomeábanse os alumnos en voz alta e como un resorte levantábanse ao escoitar o seu nome e brazo estirado tiñan que responder PRESENTE !

Lembran os dous á vez aquel día que chegou un novo alumno procedente de Asturias , Sabino era un neno de estatura baixa e regordete , ao principio a súa actitude era de poucos amigos debido á súa estrañeza con aqueles novos veciños de Cerponzons.

Foi cando lles veu á memoria a RB e JC a vez que o profesor vendo que Sabino non obedecía ao que el quería impoñerlle que o chamou a xunto del e púxoo de pé pegado á parede , Sabino obedeceu sen rechistar sabendo as malas pulgas que se traía o mestre de escola , no momento que Sabino estaba xunto a el súbitamente abalanzouse e co brazo estirado lanzoulle unha labazada con toda a mala leite que vos podedes imaxinar.

Sabino en un instinto de protección agachouse e a man do mestre foi a parar á parede recibindo toda a dor que aquel tortazo levaba , a súa man quedou para o arrastre durante unha boa tempada.

Pero día si e día tamén os abusos do mestre eran frecuentes e un día RB propúxose darlle un escarmento.

Daquela o mestre acudía desde Pontevedra á escola en bicicleta , lémbrano chegar polas mañás con aqueles pantalóns recolleitos naquelas pinzas para non mancharse coa cadea da bicicleta , baixábase , retiraba as pinzas e poñíaa arrimada a unha das cepas da viña que había diante da casa colexio.

Seguidamente cruzaba a estrada e ía á taberna que había enfronte rexentada por Carmen e Juan , alí tomábase o seu café de pota e unha copa de augardente para entrar en faena con aqueles rapaces.

Mentres tanto RB tramaba o seu plan , achegouse á bicicleta e afróuxolle os parafusos do asento , a idea era que ao saír da clase ao montar nela e coller impulso coa primeira pedalada o asento se lle escurrira e ao querer sentar non sentiría o placido asento senón o ferro en vertical onde o cu do mestre incrustouse de tal maneira que os seus chillidos escoitáronse ata na taberna , mentres RB xunto JC e os seus amigos escondíanse no camiño paralelo á taberna e vingábanse asi coas súas risas e xestos dos malos momentos que pasaban en clase.

Outro comentario de fai un tempo sobre o acontecido nesta escola a dous irmans mui queridos por todos nos :

Mui boas persoas José Antonio que era o maior e Angel seu irman mais pequeno. Tiven a honra de ser compañeiro deles na escola de San Vicente e recordo unha anécdota mui fea do maestro Paulino Martin Otero con Angel (que para nos era Angelito), que me quedou moi gravada como moitas outras con outros compañeiros pero penso que non e para falalo aquí. De tódalas maneiras hay moitos rapaces daquela época que saben do que falo porque ese señor non era persoa moi grata para ningún de nos. Un abrazo moi forte para Jose Antonio e Angel ala donde estean…

A ESCOLA DA SEÑORITA CARMIÑA.

Esta “escola” da Srta. Carmiña, ten muita historia , Carmiña,  unha muller que non era de aqueles anos, ela estaba xa nos noventa ! .

A sua casa de pedra estaba pintada de cores fuertes , cada pedra tiña un coor , amarelo , vermello , azulon ….ela cos seus pantalons axustados e a suas botas de caña alta, o pelo corto e a sua cara muy pintada , marcando o seus ollos e seus labios dunha maneira muy extravagante para aqueles anos.

Pero algo tiña , que pese a xente da parroquia falaba sobre ela non muy ben , a sua casa estaba chea de rapaces para aprender a sumar , multiplicar etc.

Cando facia bo tempo ela nos daba as enseñanzas no seu Xardin donde tiña dis postas unhas mesas e uns bancos para que nos estiveramos cómodos , rodeados de arbores , o sitio era algo que nunca mais tiven a sorte de ter en outro Colexio.

Mui poucos nenos e nenas estiveron dentro da sua casa , eu estiven unhas cuantas veces, recordo o día cando estivo enferma , quedei asombrado do que tiña en aquelas habitacions , muitos recordos do seu pai que si non recordo mal fora militar , cuadros enormes e un xogo que me deixaba a min para facer castillos.

A Srta. Carmiña era unha muller de armas tomar ! Cuidado do que quixera sobrepasarse con ela , en varias ocasions chegou a sacar a escopeta para correr dali a homes que querían non sei o que , esto era o que escoitaba na taberna .

Sobre a “escola” da señorita Carmiña convidobos a entrar nestes enlaces, un e do día que se lle fixo a homenaxe no Local Social e os outros dous sobre o que fun recollendo dos veciños e fotos do homenaxe, familia de Carmiña etc.

https://roquecerponzons.wordpress.com/2017/11/01/homenaxe-a-senorita-carmina-grabacion/

https://roquecerponzons.wordpress.com/2016/09/28/a-senorita-carmina/

https://roquecerponzons.wordpress.com/2016/11/11/mais-vecinos-recordando-a-senorita-carmina/

A ESCOLA DE A MEAN.

Entre finais dos años 60 e principios do 70  estiven no colexio de Pidre/Mean, recordo muito a dous mestres que tiven :

Un deles foi o que cantaba na nosa Igrexa cando había funerales, ainda recordo un día coma si fora hoxe que nos daba relixion,  comentounos que tiñamos que ser boas persoas sinon iríamos o infierno directamente pois en uns días o purgatorio xa non existiría .

Imaxinarvos o que pensamos os rapaces , supoño que como había diferentes edades pois dependeu moito o pensamento de cada un de nos, a min doume moito de pensar en que se basaba ese home para saber eso que estaba comentando.

O meu recordo del basase en eso, muita clase de relixión, na Igrexa cando ia a cantar e sobretodo cando nos poñia de rodillas encima de área e brazos extendidos suxetando libros.

O outro profesor era de outro estilo , con outra xuventude , xuventude en todolos aspectos , en edade , en maneiras de dirixirxe a nos , en explicacions dos contidos etc.

Imaxinaros como sería de novedoso este profesor que implautou o Baloncesto no Colexio ! Baloncesto ! Nos que xogabamos sempre o fútbol con calquer cousa que fose redonda !

Pouco durou no colexio , supoño que o mandarían para outros menesteres mais importantes que aquel colexio de nenos e nenas de Cerponzons.
Pola aquela época era obrigatorio nos recreos tomar un vaso de leite en pó, a min no me gustaba nadiña aquela leite que nos daban no colexio, e non tiñamos a sorte que nos deixara botarlle unha cucharadiña de cola-cao, había que bébela tal cual.

Os anos foron pasando e a creación de novos centros educativos na cidade, onde dispoñían de moitas máis vantaxes, fixo que os nenos e nenas da parroquia fósense para os centros da Xunqueira e tamén de Lérez.

Así foi como o colexio de Meán acabou sendo un Centro de Educación Infantil.

Este é un resumo de como estaba este centro nos últimos anos da súa existencia :

C.E.I. DE MEÁN

NIVEIS EDUCATIVOS : Ed. Infantil.

Rúa : Meán. Cerponzóns-Pontevedra Tlf. 986 87 07 92

Con este centro procúrabase crear o marco ideal para que os cativos puderan adquirir os principios básicos para o seu desenrolo como persoas. O número de mestres era de un, con oito alumnos é dispoñia este centro de duas aulas, o seu horario era de 9:00 a 14:00 horas.

O centro de Meán dispoñia de equipamento con un patio exterior con columpios, unha zona axardiñada e un patio interior para xogos, asemade tamén unha das aulas usabase como Aula de Psicomotricidade.
As actividades que realizaban o longo do curso era mui variada, facíanse festivales e celebracións para exaltar o Día da Paz, Magosto, Nadal, Entroido, Dereitos Humáns, Día das Letras Galegas…
Tamén desenrolaron campañas de Educación Vial e de Educación para a Saúde, e se realizaban visitas a lugares como a Biblioteca Pública de Pontevedra, o Lago de Castiñeiras ou a Pluton Park en fin de curso.

Neste curso do ano 1999 estaba como Directora do centro, Dª Concepción Bargiela González é como Presidenta da A.P.A. Dª Mª del Mar Costas Esperón.

No mes de Xuño do 2012 anunciábase a súa pechadura, unha verdadeira pena.