Cada vez que vexo un cartel de festas anunciando as festas patronais, as de Corpus etc., vexo que nunha gran maioría deses carteis non aparece o nome dos grupos de gaitas, o mesmo ocorre coas bandas de música e tamén coas charangas.
Señores e señoras que forman parte das Comisións de Festas, a que vén publicar no cartel : Grupo de gaitas do país ou poñer Pasarrúas, así sin mais ?
É que seica os grupos non teñen nome ?
É que vos dá vergoña os grupos da nosa terra ?
Como é posible que nun país como o noso, con tantas Bandas de Música, non vos dignedes a poñer o seu nome ?
Estou cabreado, si, cada vez que vexo un cartel de festas, configurado nun 70% de publicidade de marcas de casas comerciais e o resto co nome das orquestras que no canto de facer bailar, montan un show para que estean a mirar para eles.
Hai que tempos aqueles de estar a bailar toda a noite ao compás daquelas grandes orquestras e os seus cantantes, para iso eran aquelas festas, para ir bailar, é agora ? Para que se vai ? Para estar coa boca aberta ?
Señores e señoras das Comisións de Festas, que pretendedes ao ocultar o nome dos nosos grupos de gaitas ? Queredes extinguir a nosa cultura musical ?
Facede un cartel onde se resalte o Patrimonio Cultural da vosa Parroquia e retirade toda esa cantidade de carteliños publicitarios que enchen o cartaz, se se recada menos cartos non pasa nada, ocupar eses espazos onde aparezan con letras de ouro os nomes dos grupos de gaitas, das bandas de música, das charangas…orgullo ! Tede orgullo do noso !
Enchede as corredoiras desde a primeira hora da mañá destes grupos ! Levádeos por todos os recunchos das vosas aldeas ! Que non falte nunca a música tradicional en directo polos nosos lugares !
RESPECTO POLO NOSO ! POÑEDELLE NOME !
Nota:
Para os compoñentes das Comisións de Festas, xa que non os poñedes, por si non lembrades os nomes, envíovos uns cuantos da nosa provincia:
• BANDA DE GAITAS GAITEIR@S DE MOAÑA
• ” OS CATRO VENTOS “
• ASOCIACION CULTURAL GAITAS DO MAR DE AROUSA
• ASOCIACIÓN CULTURAL ESCOLA DE MÚSICA TRADICIONAL DE BARBUDE
• ATRANCALEVADAS
• ASOCIACIÓN CULTURAL FOULA
• ASOCIACIÓN CULTURAL POLAVILA
• BANDA DE GAITAS “ARUME DE MALVAS”
• BANDA DE GAITAS “OS CHANEIROS”
• BANDA DE GAITAS “SONS DA RAIA”
• BANDA DE GAITAS A.C. NÓS DE SOBRADELO
• BANDA DE GAITAS AIRIÑOS DE SAN XULIAN
• BANDA DE GAITAS ASOCIACIÓN CULTURAL PONTENOVA
• BANDA DE GAITAS ATLANTIDA DE MATAMA
• BANDA DE GAITAS BALCON DO VAL MIÑOR
• BANDA DE GAITAS CHARAMUSCAS
• BANDA DE GAITAS CORIBANTES
• BANDA DE GAITAS DE FORCAREI
• BANDA DE GAITAS E BAILE AIRES DE COBRES
• BANDA DE GAITAS E DANZA O SON DA PEDRA
• BANDA DE GAITAS MANXADOIRA
• BANDA DE GAITAS MARIA SOLIÑA
• BANDA DE GAITAS OS AUTENTICOS
• BANDA DE GAITAS RAIGAMES
• BANDA DE GAITAS AIRIÑOS DO CASTELO
• BANDA DE GAITAS LEMBRANZAS DA TERRA GUILLAREI
• BANDA DE GAITAS SAN PAIO DE ALXÉN
• BANDA DE GAITAS TROMENTELO
• BANDA DE GAITAS XARABAL
• BANDA DE GAITAS DA A.C. TRASPÉS
• BANDA DE GAITAS DO CASCO VELLO
• BANDA DE GAITAS DO CONCELLO DE FORNELOS DE MONTES
• BANDA DE GAITAS FOULA
• BANDA DE GAITAS E PERCUSIÓN FOULA
• COMANDO FOUCELLAS
• ESCOLA DE MÚSICA TRADICIONAL DE POIO
• GRUPO DE GAITAS DO CRAC DE CORUXO
• GRUPO DE GAITAS E PERCURSIÓN ” OS PENEDIÑOS “
• GRUPO DE GAITAS VEIRA DO RÍO
• OS GAITEIROS O CARBALLO DE SARDOMA
• OS ZOQUEIROS
• TREBOADA DE GUILLÁN
• A SENEIRA
• A.C. OS MECOS DE OGROBE
• ARDELLE O EIXO
• ASOC. FOLCLORICA SANTA BAIA DE DONAS
• ASOC.CULTUR.BRISAS DO RIO ULLA DE CATOIRA
• AIRIÑOS DO CASELAS
• AMIGOS DA MÚSICA
• ASOCIACIÓN CULTURAL RETROUSO DE CELA
• BANDA DE GAITAS A FIADA
• CONTOMELERIOS
• CHINGUILIPÉ
• CUARTETO DE GAITAS BOUDEBOU
• DECOTÍO GAITEIR@S
• ESCOS DE MARINETEA
• FEIXOADA
• GAITAS AIRIÑOS DE SAN SIMON
• GAITAS TIRAPUXA
• GAITEIR@S BARCA DE LOIMIL
• GAITEIROS DA PEREIRIÑA
• GAITEIROS OS ERDEIROS DOS MORENOS DE LAVADORES
• GRUPO DE GAITA E PERCUSIÓN “OS TABÁNS”
• GRUPO DE GAITAS “ARUME” DO CSCR DE BEADE
• GRUPO DE GAITAS “ATURUXO”
• GRUPO DE GAITAS “COTOGRANDE”
• GRUPO DE GAITAS “NOSA TERRA”
• GRUPO DE GAITAS “OS ROMANTELEIROS”
• GRUPO DE GAITAS “SANTA CRISTINA DE VALEIXE”
• GRUPO DE GAITAS A BOALLEIRA
• GRUPO DE GAITAS A NOSA SEÑORA XUNQUEIRA
• GRUPO DE GAITAS A.C. NÓS DE SOBRADELO
• GRUPO DE GAITAS ACD DORNA
• GRUPO DE GAITAS AIRES DE SANTES
• GRUPO DE GAITAS AIRIÑOS DO FOLÓN
• GRUPO DE GAITAS ANAQUIÑOS
• GRUPO DE GAITAS CANS DE PALLEIRO
• GRUPO DE GAITAS CANTODORXO
• GRUPO DE GAITAS CASTROMAO
• GRUPO DE GAITAS DA “A.C. A VELLA BARCA”
• GRUPO DE GAITAS DA ASOCIACIÓN CASA CULTURAL ARTISTICA Y DEPORTIVA DE AREAS
• GRUPO DE GAITAS DA ESCOLA DE MÚSICA DE SILLEDA
• GRUPO DE GAITAS DO CLUBE DE XUBILADOS E PENSIONISTAS DE A GUARDA
• GRUPO DE GAITAS E PERCUSIÓN TRADICIONAL “XANGAL”
• GRUPO DE GAITAS MALAS HERBAS
• GRUPO DE GAITAS MALAS HERBAS
• GRUPO DE GAITAS NAUTILIUS
• GRUPO DE GAITAS NOVOS AIRES DE COUSO
• GRUPO DE GAITAS O ARCO
• GRUPO DE GAITAS O RONCONSÓN
• GRUPO DE GAITAS ONDIÑAS DO MENDO
• GRUPO DE GAITAS OS DE ALGURES
• GRUPO DE GAITAS OS DE SEMPRE
• GRUPO DE GAITAS OS LIBOREIROS
• GRUPO DE GAITAS OS MUIÑOS DE OLIVEIRA
• GRUPO DE GAITAS PEDRA DA GARZA
• GRUPO DE GAITAS PENAGUDA
• GRUPO DE GAITAS RUADA DE TORROSO
• GRUPO DE GAITAS RUEIRO
• GRUPO DE GAITAS SAN XURXO DE MOSENDE
• GRUPO DE GAITAS TRALOVALO
• GRUPO DE GAITAS XINELA
• GRUPO DE GAITAS XUNCO
• GRUPO DE GAITAS XUNTANZA
• GRUPO GAITA CON DE XIDO
• GRUPO GAITAS OS BERETES DE CIDADELLE
• GRUPO GAITAS VIRXE DO ALIVIO
• GAITEIROS ALGAZARA
• GAITEIROS OS XUNCOS
• GRUPO DE GAITAS CHORIMA
• GRUPO DE GAITAS BROA DA A.F. CORISCO
• GRUPO DE GAITAS C.C.E S. CASTRO BARREIRO
• GRUPO DE GAITAS CORES DO SOBREIRO
• GRUPO DE GAITAS LEMBRANZAS DA RÍA
• GRUPO DE GAITAS OS TREBELLOS
• GRUPO DE GAITAS OS XUVENILES
• GRUPO DE GAITAS SANTA COLUMBA
• GRUPO DE GAITAS SON DO CASTRO
• GRUPO DE GAITAS TANGARAÑO
• GRUPO DE GAITAS DO CENTRO CULTURAL A MERCED DE CHAÍN
O 30 de Maio do 2021, as 19:30 horas, tivo lugar unha homenaxe en recordo ao Tamborileiro Manuel Castro, veciño que foi da Parroquia de Cerponzóns, membro do grupo Aires d’a Terra (1883/1914).
Consistiu en un Concerto de Música Tradicionala cargo do grupo Os D’algures, unha conferencia a cargo de Juan José Esperon é unha mostra de traxes a cargo do grupo Sete Espadelas.
Comenzou o acto o grupo Os D’algures interpretando a MUIÑEIRA DE POÍO, unha peza coa que o famoso gaiteiro Manuel Villanueva, mestre de Perfecto Feijoo, gañou o concurso de gaitas en Pontevedra no ano 1886.
D. Perfecto Feijoo relataba unha simpática anécdota: Cando sentía que xa comezaba a dominar o instrumento, preguntoulle o seu mestre se o vía capacitado para tocar en público, ao que o bo gaiteiro lle respondeu :
UNS SABEN O QUE TOCAN E OUTROS TOCAN O QUE SABEN.
Escoitamos tamén dúas pezas do repertorio de “Aires d’a Terra”, unha ALBORADA DE PONTEVEDRA é unha FOLIADA das tantas que recolleu D. Perfecto nas romerías é tabernas da bisbarra. Con elas adoitaba o grupo comenzar as súas actuacións.
Para rematar, os D’algures tocaron dúas pezas que non podían faltar nos festexos do Corpus pontevedrés é que adoitaba interpretar outro dos gaiteiros de referencia para Perfecto Feijoo; XAN TILVE, o gaiteiro de Campañó.
Tratouse de unha tonada que acompañaba aos xigantes e o pasacorredoiras co que se retiraban os santos tra-la procesión.
A conferencia relacionada con Manuel Castro, correu a cargo do secretario da Asc de Veciños O Chedeiro de Cerponzóns, J.J. Esperón, donde comentou a creación do grupo Aires d’a Terra, os seus compoñentes, anécdotas etc., falando tamén do motivo polo cual se sabía que Manuel Castro era veciño da parroquia.
Debido a que Castelao formou parte do grupo, entre os anos 1912/13, tivo contacto cos membros de aquel entonces, entre eles Manuel, anos máis tarde no libro Sempre en Galiza, Castelao comenta unha anécdota donde fala de Manuel Castro, o Tamborileiro de Cerponzóns.
Para finalizar o acto unha mostra do vestiario empregado polo grupo de Perfecto Feijoo, Aires D’a Terra , a cargo do grupo Sete Espadelas, un compoñente do grupo explicou todo o relacionado coa vestimenta das mulleres e dos homes que pudo recoller Perfecto Feijoo pola bisbarra de Pontevedra.
O integrante do grupo Sete Espadelas foi expoñendo o traballo que realizou naqueles anos Perfecto Feijoo en busca de como vestía a xente das aldeas, tanto a roupa de diario, a de roupa de ir a misa ou a algún acontecemento é a roupa de gala.
Foi desgranando, coa colaboración das compañeiras e compañeiro de grupo, como estaban confeccionados os traxes, xunto cos adornos.
Confeccionados con hilados de lino e lá, sinalando os nomes correspondentes segundo o tecido en que se realizasen : picote, sanel, nazcote, estopa, lenzo de casa, baeta, estameña… falou dous texidos que chegaron doutros lares e culturas, veludos, merinos, panos de Béjar, sedas etc., tamén comentou os adornos que levan, os panos da cabeza con motivos árabes, as medallas de prata dourada…
Para rematar explicou as partes que conforman o traxe do home, a monteira, a camisa, o chaleco, a chaqueta, as cirolas, a faixa, as polainas…
O lugar onde se celebrou foi nos exteriores do Centro Social, o finalizar o acto, membros da Asc. de Veciñosfixeron entrega de varios agasallos os veciños que acudiron o evento, agasallos doados pola Concellería de Promoción Económicaque corre a cargo de Yoya Blanco.
O acto contou coa colaboración do Concello é da Deputacion de Pontevedra.
Organizou éste acto a Asc. de Veciños O Chedeiro de Cerponzóns.
Hoxe, día de Sta. Cecilia, quero recordar a un gran amigo da miña familia política e meu tamén desde o día en que lle fixen unha visita á súa casa de Ourense.
Trátase do mestre ourensán Alejandro del Río Fernández.
Alejandro del Río, o primeiro pola ezquerda.
O meu sogro, Bernardino e Alejandro coñecéronse facendo o servizo militar en Pontevedra, estiveron xuntos na Banda Militar.
Desde aquel momento fixéronse moi amigos e sempre mantiveron moi boa relación, pasados os anos íbamos a Ourense a estar coa familia Del Río, nas comidas que tiñamos sempre se acaba falando de música.
O último que souben do mestre foi polo mes de abril do ano 2011, cando a Banda de Bellas Artes de Cangas e a Coordinadora de Cofradías organizaron un concerto de marchas procesionais na Vila de Cangas.
Tratábase dun evento que tiña como intención recuperar a música das procesións de Galicia e onde nese mesmo evento facíaselle unha homenaxe ao compositor ourensan Alejandro del Río, era a edición número VII do Concerto de Marchas Procesionais.
Unha das obras que comprendía o programa era composición do mestre del Río, o seu título Paz Señor.
Alejandro del Río compuxo moitas obras, destacando os seus famosos pasodobles : BOTAFUMEIROS e SETE ROSAS.
https://youtu.be/ycg8jfw_drs
Ás veces a vida pasa tan rápido que non sabemos apreciar nin valorar os bos momentos que pasamos.
Hoxe teño o meu recordo nun dos meus ídolos musicais , José Nieto Barreiro , máis coñocido por Pepe O Lavaradas
Comezou moi novo o noso veciño Pepe no mundo da música , lémbroo sendo eu un crío de dez anos cando coa súa guitarra comezaba a estudar solfeo , tería él entre quince ou dezaseis anos .
Pepe naceu un 24 de Xaneiro , día que se celebraba na parroquia a festa de Santa Lucia , parecía que estaba predestinado que a súa vida iba estar relacionada coa festa .
Pepe ao chegar de Pontevedra parábase na taberna da Rons , alí estabamos os tres amigos de aventuras ( Lito , Manolo e Juanito ) xogando coas bicicletas recicladas daqueles antigos Velosolex que nos regalaba Manolo , o irmán de Pepe , achegábase O Lavaradas a xunto nosa e tocábanos os seus últimos coñecementos do método de solfeo que ía aprendendo , explicábanos o do re o mi fa sol , o método era a base dicíanos Pepe , que se o diafragma era a cuestión de saber tocar ben o saxo …..
Pepe cando viña da academia situada en Pontevedra paraba na Rons nos días que chegaba cedo a casa e aínda era de día , no inverno practicamente durmía todos os días nun portal dunha casa situada preto de onde ía a estudiar o solfeo.
O lugar onde vivía Pepe ( A Bouza ) era e é un dos sitios máis afastados da parroquia e practicamente no medio do monte , sen muitas casas , nin estrada , nin luces , daquela un camiño de carro era o que o levaba a casa .
Sendo tan novo como era , o medo en pasar por aqueles lugares facíanlle que tivese que quedar a durmir de noite nun portal,e volver a casa pola mañá.
Cantas noites pasou así Pepe , pero a súa afección pola música era tal que podía máis iso que ter que durmir así desa maneira.
Por aqueles anos 70 tiñamos un interese na música que empezaba a escoitarse na radio e naquela televisión de branco e negro que emitía progamas musicais como Mundo Pop , Estudio Abierto , A su aire etc. ,
Entón , xunto aos meus amigos da infancia , os irmáns Lito e Manolo , empezamos a sentir a espiral de querer tamén ser famosos no mundo da música e comezamos a formar un grupo musical , realizabamos os ensaios no alboio onde gardaban o carro e demais aveños do campo .
A nosa batería era dúas ou tres cubos de plástico e unha tapa dunha tarteira , unha pequena guitarra que me regalara o meu cuñado Gonzalo traída de Barcelona e unha trompeta comprada nas últimas festas do patrón . Alí os tres tocabamos e cantabamos os últimos éxitos de Fórmula V , Os Brincos , Juan Pardo , Albert Hamond e moitísimos máis grupos e cantantes famosos naqueles anos , que dubida cabe que o noso era por pasar o tempo e non tiñamos máis interese que pasar un intre agradable imitando a ser músicos .
Mentres tanto o que si ía en serio era o de Pepe , el se tiña claro que quería ser músico , aínda que tiña tamén o seu traballo porque de algo tiña que traballar para pagar as súas clases de música e os seus instrumentos.
Os Beatles estaban a facer furor e creábanse grupos formados por mozos con ganas de pasalo ben e de paso gañarse unhas pesetas , esa era a idea de Pepe e así nolo comentaba , e falábanos de grupos que se estaban formando en Pontevedra , lembro nomes de grupos que Pepe ía dicindo : Os Royal , Os Verdugo , La Camiseta , Queimada , Los Phonix , Dumpers….
Entón coñeceu a uns cuantos mozos coas mesmas inquietudes que él para querer ser algo no mundo musical , un deles , Lucho Loureiro foi a alma mater da creación do grupo California , onde Pepe pasou uns cuantos anos , estivo nos inicios do grupo , despois tivo que ir facer a mili e de novo volveu a California.
Para a creación de California xuntáronse compoñentes dos grupos Liberación e Safari , Lucho foi o que se encargou de xuntar aos compoñentes do novo California , os primeiros ensaios realizábanos na Rua Nova , alí Manuel Nieto xunto ao seu irmán Pepe montaran un taller de motos , era unha época onde a venda de motos estaba no máximo apoxeo debido aos éxitos do piloto desgraciadamente falecido fai uns días , Ángel Nieto.
Despois do peche do taller era o momento de ensaiar e o local adaptábase para iso , de aí saíron as súas primeiras versións tan exitosas ao longo daqueles anos .
Pepe estreouse no grupo aínda non levando o de California , senón o de Safari , con este nome una das primeiras actuacións foi no Hotel Universo e a última nas festas do lugar de Sabaris , en Campañó despois xa comezaron coa súa nova denominación como Grupo California.
O seu primeiro traballo como California foi nunhas festas dunha parroquia próxima , tiñan ao seu lado a Orquestra Poceiro, naquela época unha das mellores do momento.
Foi un éxito rotundo , os comentarios da xente que acudiu ese día á verbena , xunto cos da Comisión de Festas , eran que estiveran xeniais , que lles deran unha pasada aos de Poceiro.
Non era de estrañar que sucedese isto, o grupo California estaba composto por seis mozos que rondaban os vinte anos , cunha posta en escena moi rechamante , os seus traxes con aqueles pantalóns de campá, o seu bo tipo , xunto ás súas melenas rompían coa imaxe daquelas orquestras que se compoñían de homes máis maduros e que xa non atraían tanto aos máis novos que estaban desexosos de escoitar temas máis do estilo daqueles melenas , que con temas como Black is Black do grupo Los Bravos , volvían tolas a todas aquelas nenas adolescentes que se namoraban perdidamente de Jorge , Lucho , Moncho , Chavo , Paco e Pepe.
Era o ano 1973 e en moi pouco tempo eran xa uns profesionais totalmente , ali estaban facendo muitas actuacions xunto con grupos e orquestras daqueles tempos, Los Kinfers , Los Gales de España , Los Play Boys , Los Magos de España , Los Chicos del Jazz , Orquesta X , Orquesta Palma……
Pouco tempo despois foise do grupo Paco , substituíndoo Fredy , hoxe en día batería do grupo Black Stones .
Pepe , como os demais membros do grupo dedicáronse en corpo e alma no grupo , os seus temas estaban preparados concienzudamente, a música ía ser o seu medio de vida e non podían deixar por nada que algo saíse mal.
Aínda así houbo as súas anécdotas, como aquela vez que foron contratados para unha verbena , pero non se deron de conta que xa tiñan unha actuación para a mesma data .
Para saír do apuro contrataron un grupo que coñecían e pedíronlles por favor que os suplisen ata que eles acabasen a súa actuación no outro lugar , claro o grupo fixo o que puido pero a xente estaba a darse de conta de que aqueles non eran California e por pouco móntase unha de aquí espéroche.
Mentres tanto en Quireza fóronse a metade dos compoñentes , os outros decidiron ir botar unha man ao outro grupo que estaban a tocar por eles , en Quireza atopábanse nunha situación similar , eran tres e non sabían que facer , faltaba o órgano , un dos instrumentos imprescindible para que o grupo sonara ben .
Aquel día Pepe tivo que poñerse á batería e ademais cantar algún tema , cousa que non fixo nada mal , pois Pepe cantaba algúns temas bastante ben e así foron tocando ese día ,claro, co mosqueo da xente e dos da Comisión de Festas que non as tiñan todas consigo e tiñan intención de non abonarlles a actuación , ao acabar o primeiro pase foron cear e atopáronse que a señora da taberna que lles ía a servir a cea tamén estaba mosqueada e tardou máis do debido en poñerlles a cea , despois no seguinte pase xa chegaran os compoñentes que faltaban e puideron terminar ao grande e co beneplácito dos compoñentes da Comisión .
Nunha noiteboa tiveron unha actuación nun lugar que non había maneira de poder achegar o furgón ao lugar da verbena , aquel día os integrantes da Comisión de Festas tiveron que axudarlles a subir os instrumentos ata o palco , Pepe e os seus compañeiros estaban un pouco nerviosos , aquela noite non comezaba como eles tiñan pensado , máis tarde , ao pouco de montar todo o instrumental comezaron a poñer a punto o saxo , guitarras , órgano e demais instrumentos, a Pepe o saxo comezoulle a dar unhas notas que non eran as adecuadas , cando se pon a repasar o saxo , dáse de conta que nos buracos de ton faltábanlle un par de almohadillas , que son as que presionan os buracos para producir un selado hermético e así dar a nota perfecta , entón comeza a buscar polo palco , pola maleta onde traía o saxo , por todos os lados , pero non daba atopado as almohadillas, de súpeto pensa que se cadra se atopaban no furgón que os desprazaba ata o lugar , pero xa se había ido , o mozo encargado de conducir o furgón non estaba e a situación era embarazosa para Pepe , como ía soar aquel saxo ! Pero aí non quedaba a cousa , os da Comisión conectaron a corrente trifasica e os do grupo non se decataron , conclusión , cando empezaron a tocar aquilo era espectacular ! que ben soaban ! Que pasada de son ! Pero claro ao pouco tempo todo volveuse do revés , as amplificacións empezaron a botar fume , o órgano para soar como unha gaita , o saxo de Pepe xa vos podedes imaxinar as notas que soltaba sen as dúas almohadillas…..un desastre ! Non sabían que facer , xa estaban a observar como algún paisano estaba a apropiarse dalgunha que outra pedra para lanzarlla en calquera momento , non se andaban con chiquitas , non era a primeira vez nin a última que algunha verbena acaba como o rosario da Aurora. Outras veces pasaba coa corrente ao revés , teñen vido tocar as festas de san vicente de Cerponzons e ten pasado algún que outro problema , cando querian empezar a tocar, ìbase a luz, moita xente dicía que era culpa do grupo que non valia nada, o problema era que non habia potencia de corrente e coas amplificacións que traían aquela potencia que lles chegaba non era suficiente .
Iso sucedía porque naqueles anos 73/74 os grupos e as orquestras tocaban en directo , non había trampa nin cartón , despois máis adiante xa coa música enlatada podían saír do apuro se nalgún momento sucedía o mesmo que ese día .
Outras veces , por exemplo na sala A Goulla atopáronse cun novo problema , o batería e outro compoñente do grupo leáronse con duas fans é non daban chegado para comenzar a tocar , non era de estrañar que moitas mozas que ían velos namorábanse perdidamente daqueles apostos músicos , tan guapos , coas súas melenas e cantando en inglés , así foi que de novo tiveron que velas e inxenialas para poder comezar a tocar coa falta de dous dos seus compoñentes , e por sorte atopáronse na sala de festas cun mozo de nome Tomás , veciño do lugar de Sabaris , en Campañó , este rapaz máis tarde casou cunha veciña de Cerponzons .
Pois ben , Tomás que tiña unha noción de tocar a batería estaba ese día na sala para escoitar os de California , non sabía él que ía ser un dos protagonistas na sala de festas , pedíronlle os do grupo que lles botara unha man , en este caso as duas jajajaja , nin curto nin preguiceiro Tomás púxose ao choio e puideron saír do apuro .
O grupo California tocou nas Salas máis famosas de Galicia , inclusive chegaron a desprazarse ata Suíza onde no Centro Galego pasaban as mellores Orquestras e Grupos galegos do momento.
Salas como A Miramar en Villalonga , Oseve en Vigo , Avenida de Sanxenxo , Hermida 5000 na estrada de Vilagarcia , en Caleiro , no Verxel de Marin,etc. por suposto non podía faltar na Sala do Pino na Avenida de Vigo , onde eu puiden asistir a velos unas cantas veces.
Na voda da súa irmá Marisa ( q.e.p.d. ) , onde o grupo California amenizou a comida , aquí vemos a Pepe entre a súa irmá e o seu cuñado Manuel .
Na Sala do Pino fixeron de teloneiros de Julio Iglesias e de Mike Kennedy e noutras Salas estiveron cos Diablos , Os Puntos , Rumba 3 etc. , mentres estes grupos conocidísimos viñan cos seus últimos éxitos que se escoitaban todos os días nos programas de radio , como aquel de cancións dedicadas , California tocaba moitas versións conocidísimas e de actualidade , un tema de Albert Hammond , o titulado Nunca chove ao sur de California e outro titulado Satisfaction dos Rolling Stones saíanlles bordados e a xente pasáballo en grande con eles.
Falando con Paco , un dos compoñentes de California, comentábame que un día en Sanxenxo tocaban xunto a un grupo dos que estaban a arrasar musicalmente naqueles anos por toda España .
O grupo chamábase Rumba 3 e lembra que chegaron tarde ao seu pase , sen instrumental e sen cambiar , entón os da Comisión apurábanos e eles pedían de cambiarse nalgún lugar , daquela non había vestiarios nin nada que se lle parecese , tiveron que levalos a casa dun da Comisión e os instrumentos que usaron foron os de California .
Dicir que a súa actuación deixou que desexar e que a xente os abucheou, non así con California que triunfaron unha vez máis .
O grupo California estivo en activo ata o ano 2010 , por el pasaron varios compoñentes ao longo destes anos , mentres Pepe despois de pasar uns anos con eles foise a probar sorte noutros grupos como Zorba , Caravana , Álamo , América , Hiroshima, Mar Azul.
..tamén tivo Pepe e o seu grupo California momentos de tristeza , cando estaban no seu mellor momento , todos cheos de ilusión polo ben que estaban a sair as cousas, as súas actuacións cada vez tiñan máis éxitos e alí onde acudían a tocar seguíanlles moitos afeccionados para velos e escoitalos , pero un fatídico día , vindo da Sala O Verxel de Marin de actuar como outras tantas veces , subíronse a aquel vello automóbil dodge dart , un coche con moitos anos e quilómetros encima , aos poucos quilómetros de iniciar a marcha cara a Pontevedra xurdiu unha desgraza que marcaría aos integrantes do grupo para toda a súa vida , o coche foise contra un farol e o accidente cobrouse a vida de Moncho , un excelente rapaz con tan só 19 anos e un fenómeno como cantaba .
Aquel transo foi moi duro de superar para o grupo , todos eles eran moi novos e custoulles moito superar ese grolo , aínda hoxe é do día que o recordo de Moncho perdura en todos eles .
Unha longa traxectoria musical a do noso veciño Pepe Nieto Barreiro , que para moitos de nós foi un referente para saber apreciar a música ben feita en directo , foron moitas as ocasións que seguiamos os pasos do grupo e alá onde actuaba iamos varios mozos da parroquia , creo que a última vez que eu os vin foi na Sala Anllada de Cuntis.
Hoxe en día os fillos de Pepe están a seguir os pasos do seu pai e polo que me din contan cunha traxectoria que lles augura moitos éxitos no mundo da música .
Recorda o seu cuñado Manolo :
No ano 79 veu a amenizar co grupo Zorba a festa do fin de curso no instituto politecnico maritimo do atlantico de Vigo,onde eu estaba a facer os meus estudos de nautica.
Formei parte daquela Comisión como delegado do curso e contratamolos a eles.
A cea fixemola na casa do mar que estaba o ladiño , foi espectacular a súa actuación.
AGRADECEMENTOS :
Dou as grazas á colaboración de Tino ( Black Stones ) e Paco ( California ) e Margarita.
28 de Agosto de 2017 , articulo de Tino Dominguez :
Outro dos grupos de PEPE :
PEPE e JUAN , dous veciños da RONS
RECORDANDO A JOSÉ PERES UCHA , FLAUTISTA AUTODIDACTA
José Peres Ucha
(17-06-1902/ 30-05-1979).Nasceu em Leborei-Cerponções (Ponte Vedra). Foi trabalhador da RENFE,
Começa por tocar de forma autodidacta uma flauta mais pequena da que se pode observar na fotografia, com uma ou duas chaves (possivelmente uma requinta). Fazia dueto com Faustino Calvo que tocava a concertina (acordeão diatónico) e há notícias de os dois terem tocado no “Baile de Verduzido”por várias ocasiões.
Mais tarde, já casado e com filhos, consegue armar uma outra flauta (a que aparece na fotografia), maior do que a anterior, com peças de flautas diferentes adquiridas em segunda mão. Esta flauta, que ainda se conserva quase na sua totalidade, consta de quatro partes (inclui “barrilete” para a afinação) e oito chaves. È de fabrico alemão ou francês nas que as chaves se inserem por meio de peças metálicas, em contraposição às de fabrico britânico nas que as chaves se inserem directamente na madeira da flauta. A partir desta altura as suas actuações com Faustino são muito raras, limitando-se a alguma participação no citado “Baile de Verduzido”, a percorrer as casas da sua aldeia pela véspera do Natal ou nalguma celebração familiar, como é o caso que ilustra a fotografia, pois trata-se duma actuação que deu, junto com Faustino, na boda dum vizinho.
Por Joâo Bieites
Información de https://foldeveleno.wordpress.com/category/03-aqueles-vellos-musicos/?blogsub=confirming#subscribe-blog
José Peres Ucha e avó do gaiteiro dos Chichisos Joâo Bieites
Decir que José Peres estaba casado con unha irmán de meu avó Jesus Recarey , eu coñociao por Tío Pepe, O Chepa , vivía o carón do paso do tren con barreiras que había en Alba .
José tamén desempeñou o oficio de peluqueiro, eran moitos os veciños de Cerponzóns que acudían a él, tamén os nenos de O Castrado, de Tilve, Leborei…de muitos lugares da parroquia.
Na boda de meus pais, o señor Pepe xunto co señor Faustino, amenizaron a boda. Tamén viñera de Campañó un acordeonista coñocido por O Lopes.
O noso veciño formouse no conservatorio en piano , armonía e canto.
Na súa formación contribuíu a gran pedagoga musical Sally J.Albaugh, o labor de Sally Albaugh significou moito para a súa educación musical, impartía clases co Método Kodály e deixou moita pegada entre os seus alumnos, entre eles Alvite.
Sally faleceu o 20 de Xaneiro de 2007.
O autor debe vivir a canción e contala e cantala aos demais, non contala pretendendo que outros a vivan. Non hai nada que traspase máis que a verdade, nin nada máis efémero que o postizo. Non te fixes nos artistas que levan pouco tempo, senón nos que levan toda a vida como Alvite no mundo da música e o comprobarás.
LOGROS NOTABLES
Gañador do festival da canción ” Tu gran ocasión”.
Foi celebrado este festival en Marin, era no ano 1992, estas son as novas que saliron no Diario de Pontevedra :
CON TOÑITO, UN MÚSICO DE VIGO, UN DOS SEUS GRANDES MESTRES :
Representou a Pontevedra no Festival Internacional da Canción do Camiño (Xacobeo 1993) :
Foi o creador do grupo RITMO JOVEN, en aquela época foi o grupo revelación traendo o mundo musical un novo modo de facer música.
No ano 1987 vaise a Vitoria a facer o Servizo Militar, ali pasa un tempo sin poder facer o que máis lle gusta, cantar e interpretar, pero ten tempo para empezar a compoñer, unha faceta que desde aqueles anos nunca deixou.
En esta foto posa con un dos seus mellores amigos, o locutor Santi Durán.
Despóis de finalizar a etapa da mili, estivo anos nas orquestas NOVACABANA e LOS LADOS :
COMPOSITOR :
O principal obxetivo de Alvite e compoñer temas propios que cheguen á alma.
Un exemplo do seu talento e a creación do tema dedicado a Sonia Iglesias , eiqui podedes comprobalo no siguente enlace :
Un compositor como Enrique Alvite , cos seus anos de experiencia , fai que ao desenvolver un tema recolla unha gran variedade de puntos de vista persoais que ao longo da súa traxectoria foi vivindo .
A maioría dos temas do disco que está a preparar teñen un significado persoal moi importante para él , o que fai que as súas cancións transmitan sempre algún tipo de emoción .
Nas súas composicións expresa o que sente cando pensa naquela persoa ou naquel acontecemento que nos marca a todos por diferentes motivos.
Hoxe grazas á entrevista que lle realizaron nos estudos de PONTEVEDRAVIVA temos a ocasión de coñecer un pouco máis deste compositor pontevedrés .
E ademais de coñecer un pouco da súa vida musical , quixo que fose nestes estudos donde se dea a coñecer a nova versión en galego do tema dedicado á nosa querida veciña Sonia Iglesias .
Seguir coa resistencia e a busqueda da verdade do caso Sonia , esa ten que ser nosa loita que non dará por finalizada ata saber toda a verdade e castigar ao culpable.
Pola nosa banda non haberá nin esquecemento nin silencio , debemos manter na nosa memoria todo o sucedido , unha memoria que sexa colectiva , que a través dela faga que non esqueceremos e que non calemos.
Para iso a música é un elemento primordial para a nosa memoria colectiva e á vez fará de repertorio de acción do movemento social.
Por iso propóñoche que cando suceda un caso de malos tratos , violencia , asasinato etc. fagamos soar este tema .
En Maio do 2017 , o compositor pontevedrés ALVITE preséntase o concurso LA VOZ co tema da ópera Turandot , de Giacomo Puccini .
NESSUN DORMA é un aria do acto final da devandita ópera e traducida do italiano quere dicir ” Que ninguén durma “.
Ambientada na Chinesa milenaria , a ópera narra a historia da cruel princesa Turandot quen , en vinganza a unha antepasada mancillada , decapita aos seus pretendentes se non lle responden ás súas adiviñas.
Este aria interpretárono Luciano Pavarotti, José Carreiras , Plácido Domingo , Amira Willighan , Andrea Bocelli , Paul Potts….
Comentarvos que a gravación é en pleno directo , pero en grao sumo sinxelo , sen estudos de gravación nin nada que poida alterar a súa interpretación a ” pelo “.
OUTRAS COMPOSICIONS CREADAS E INTERPRETADAS POR ENRIQUE :
Adicada a o gran violinista Manuel Quiroga :
Un dos máis grandes violinistas españois , internacionalmente coñecido no seu tempo foi Manuel Quiroga Losada , Pontevedra ( 1892-1961 ) .
Foron moitos compositores da súa época , como Enrique Selectos , Nadaud , Paul Paray , Marcel Samuel-Rousseau , Penou , Eugène Ysaye , Eduardo Fabini…que lle dedicaron obras a este mestre do violín .
Hoxe , un compositor pontevedres é o que lle dedica este tema ao noso mestre Manuel Quiroga Losada.
Enrique Alvite sumase así desta forma homenaxeando a este grande do violín .
Este tema e sobre o Alzheimer:
Unha composición pensada nos que fan o peregrinaxe a Santiago :
Unha canción contra a degradación do noso planeta
Esta composición foi pensando en Nahir, tristemente falecida
Tamén compuxo un tema adicado a emigración :
O DIARIO DE PONTEVEDRA RECORDA OS ANOS 80/90 :
Enrique Alvite compón o Himno do Cerponzóns, colabora con él Adrián Saavedra.
Os medios de Información fanse eco da nova:
FARO DE VIGO :
El campo de fútbol del Cerponzóns C.F. acogió ayer el reparto de USB con el himno del equipo, creado por los propios vecinos de la parroquia. La concelleira Pilar Comesaña fue la encargada de entregarlos a los socios.
El himno es obra de Enrique Alvite y Adrián Saavedra, dos músicos con gran experiencia que supieron materializar a través de la letra y las notas la ilusión de los aficionados. Tras la iniciativa se encuentra la Asociación de Veciños O Chedeiro de Cerponzóns, que consideró que esta oportunidad llegaba en el momento más adecuado: el de la celebración del milenario de la parroquia.
Para dar a conocer el himno, los vecinos pidieron la colaboración del Concello de Pontevedra, de ahí la presencia de Comesaña ayer en el campo.
Los vecinos solicitaron a ambos artistas que no himno se identificase el nombre del equipo y de la parroquia, así como que se nombrase a la aficción y se reflejase “la capacidad de lucha y nobleza del equipo, el deseo de victoria y, por supuesto, la historia del equipo y de todos aquellos jugadores que pasaron por el club”, explican desde O Chedeiro.
De la letra se encargó Enrique Alvite y Adrián Saavedra, de los arreglos para batería, bajo, guitarras y teclados.
“Cerponzóns ti es un club de campións/e por iso che cantamos con paixón/Cerponzóns sentimento de equipo gañador/Cerponzóns que te entregas como ningúen, porque sentes o fulgor de levar a camiseta con honor”, reza el himno.
Vou facer unha referencia de un veciño que tivemos na parroquia de Cerponzons , hai moitos anos , a súa perfección na arte da música , especialmente no manexo do tamboril fixo que integrase o primeiro coro de Galicia dirixido por Don Perfecto Feijoo, de nome AIRES DA TERRA
Durante meses fun recollendo información e fotografías que fun encontrando en varios medios, donde ademáis encontrei o nome do noso tamborileiro.
AIRES D’A TERRA
O señor Perfecto Feijóo Poncet(1858 / 1935), foi un apaixonado da cultura tradicional galega.
O feito de ser un apaixonado da cultura galega, en particular da súa música, lévalle a crear, en 1883, o que será o primeiro coro de Galicia: Aires d’a Terra , con voces e instrumentos tradicionais como a gaita, o tamboril, o pandeiro, as cornas, triángulos, pandeiretas, zanfonas ….
Foto do Grupo Aires da Terra, museo de Pontevedra
O máis rechamante, a excepción do tamborilero, era que todos os membros do grupo pertencen á alta sociedade.
Lenda do grupo Lenda do grupo
REFERENCIAS SOBRE O GRUPO :
“Aires d’a Terra”, sin embargo, nace a contracorriente de los gustos sociales y al margen del aparato cultural de la época, puesto que, para los ilustrados, la botica de Perfecto Feijóo era una cueva donde se reunían los maldicientes y los reaccionarios sin la debida formación académica (recordemos que allí se reunía gente como Emilia Pardo Bazán, Miguel de Unamuno, Valle Inclán…).
“Aires d’a Terra” no tuvo más local de ensayo que la casa de su fundador y, lo más llamativo, a excepción del tamborilero, todos sus miembros pertenecen a la alta sociedad. Gente bien situada que comparte el deseo de recoger las formas artísticas del campo y trasladarlas a la ciudad (intentando no deformarlas. A este respecto hay que recordar el tiempo en el que vivieron y que, a pesar de toda su buena voluntad, no existían los conocimientos que hay hoy en cuanto a arqueología y antropología se refiere. Por ello, Perfecto Feijóo en el disco que grabó, canta con voz de anciano, pues la canción la había recogido de un anciano y, era tal su deseo de no deformarlo, que imitaba su voz, olvidando que ese anciano, hace veinte años, no sería tan anciano y cantaría con otra voz. De igual forma, el traje de gaiteiro que hoy en día llevamos se lo debemos a él, aunque a este respecto también habría mucho que decir, puesto que ya en su tiempo el traje se había perdido y el que usaron ellos es una deformación de lo que veían cuando hacían sus trabajos de campo).
En definitiva, “Aires d’a Terra” pretende convencer, primero a la élite social y después al público en general, de que el habla, el traje y la música de las aldeas pueden ser usados como estandartes culturales y nobiliarios.
Por ello, cuando se presentan con gran éxito en Madrid, no sólo están llevando la imagen de lo tradicional, sino que están dando una lección a la gente de Galicia que se encontraba desapegada de su propia cultura.
Actúan por vez primera en 1900. En 1901 viajan a Madrid, donde son muy bien acogidos, como dijimos anteriormente.
En 1912, el coro se encarga de dar la bienvenida al rey Alfonso XIII, quien visita Ferrol.
En 1913 viajan de nuevo a Madrid con motivo de la visita del presidente francés Poincaré, las críticas en los periódicos son excelentes.
En 1914 emprenden una gira por Argentina y allí, en lo más alto de su fama, Perfecto Feijóo decide disolver el coro, puesto que los intereses económicos amenazaban con prevalecer sobre los valores que él propugnaba.
CD
Fuente: CD Aires d’a Terra (A Tiracolo)
O PASO DE CASTELAO POR AIRES D’A TERRA E A SÚA RELACIÓN CO TAMBORILEIRO
Todo pasa por Francisco Javier Sánchez Cantón (1891-1971), historiador pontevedrés. Este eminente historiador tivo unha íntima relación con Castelao, e parece ser que a él débese a idea de incorporar a Castelao ao grupo coral e instrumental Aires dá Terra, de Perfecto Feijoo.
Compoñentes do grupo Aires da Terra
Castelao, ademais de animar os entreactos coas súas caricaturas, bailaba muiñeiras con María Pla.
Esta coincidencia de estar xuntos no grupo fai que teñan conversas entre eles, nunha destas conversas Castelao enterase de que Manuel Castro e veciño de Cerponzons…..
Castelao tamén falaba do noso veciño….. en SEMPRE EN GALIZA…
” … as inxurias e as calumnias que Galicia leva soportado desde que uniuse a Castela e as ultraxes que caeron, a granel, sobre os galegos, mesmo nas Américas castelanizadas. Todo ten a súa orixe na nosa excesiva xenerosidade e na nosa desmedida confianza. Por iso ao mesmo tempo que nós pedimos aos españois unha estimación da nosa natural personalidade tamén pedimos aos galegos unha maior conciencia dos que representan en España e en mundo.
Pode existir algún galego que non senta ferido e que pense que a nosa excitación é innecesaria. Hai en América moitos galegos que non coñecen de España máis que a súa aldea e o porto en que se embarcaron e así non saben doutras patrias españolas. A este respecto debemos referir un sucedido:
Sempre en Galiza Sempre en Galiza Sempre en Galiza Manuel Castro Sempre en Galiza
Cando foi a Madrid o coro galego de Feijóo , levaba consigo un tamborileiro de Cerponzóns, un vello que nunca saíra de Galicia. Cando xa levaba 15 días en Madrid, o tamborileiro atafegado pola morriña díxolle a Feijóo : ” eu quero irme a España”, pois ben aos galegos que falan de España e só levan no sentimento a imaxe da súa terra, eu quero dicirlles que a nosa terra é unha patria e que esta patria foi ultraxada por outros españois a quen só debiamos inspirar agradecemento e admiración. E que non sexa o conto que os galegos, aparentemente renegados, tomen España como a tomaba o tamborilero de Cerponzóns…”
Ante esta declaración queda claro que Manuel Castro era natural de Cerponzons, non hai lugar a dudas.
CASTELAO e MANUEL CASTRO coinciden xuntos no grupo Aires da Terra
Aires da Terra
RELACIONADO CON CASTELAO ENCONTRAMOS PUBLICADO NO DIARIO DE PONTEVEDRA O 13 DE AGOSTO DO 1972:
CASTELAO EN “AIRES D’A TERRA” EN PONTEVEDRA.
El grupo coral e instrumental «Aires da Terra» de Pontevedra, fundado y dirigido por el farmacéutico Perfecto Feijoo era ya a comienzos de siglo tan celebrado Galicia adelante como para que Pedro Ferrer lo incluyera en su« Portfolio Galicia» (1904), colección de monumentos, obras de arte, cuadros de costumbre, retratos, etc. donde entró por derecho propio esta agrupación que fue la primera -y ya de excepcional calidad- en difundir la música clásica y popular de este país.
Perfecto Feijoo iniciara su aventura folklórica allá por los años en que Castelao nacía en Rianxo (1886), aprendiendo su funcionamiento. La gaita, sobre todo, pero también el clásico pandero, la zanfoña y hasta el cuerno de cabra serían aparato instrumental de una agrupación que haría las delicias de muchos jóvenes actuales, alcanzando desde muy pronto los más cálidos elogios de alguna de las más cotizadas plumas de la época.
Pero esos elogios de la Prensa de Madrid, de Barcelona y de Galicia a que se alude, fueron unánimes en los primeros años 10, justo cuando entre los componentes de la agrupación destacaban, sobre los demás, Perfecto Feijoo, las voces de Víctor Mercadillo y de Alejandro Torres, y en ocasiones excepcionales- el arte polifacético de un joven admirable: Castelao. Sí, justamente «El primer Castelao», como reza el título de mi reciente libro, donde historio con detalle esta etapa hasta ahora desconocida de la vida del artista.
En 1912, por ejemplo, la Prensa recogía el recuerdo de los cercanos éxitos en Ferrol, así como en el Ateneo, Centro Gallego y Teatro Español de Madrid. Por estos mismos meses publica Unamuno en Salamanca sus elogios de «Aires da Terra; la Pardo Bazán hace de clarín anunciador para los próximos auditores catalanes: un joven poeta orensano, Rey Soto, habla sin reparos de «La obra de Perfecto Feijoo, y la Prensa pontevedresa diaria y semanal, se regocija con el triunfo de sus conciudadanos.
Atenderé -para hacer más elocuente el ejemplo a cómo reseña la Prensa de Orense el éxito del grupo en aquella capital donde Castelao gozaba de cartel excepcionalísimo.
Es una tarde de febrero 1912. «Aires da Terra» llena durante varias horas el más importante teatro orensano; pero es en la variedad del programa y en la calidad de las interpretaciones donde se ha de ver la clave del éxito que decía. Y en la variedad es donde juega Castelao un panel fundamentalisimo.
Los lectores de «El primer Castelao» saben bien de la habilidad demostrada por el artista rianxeiro en tunas y rondallas, pero ni yo mismo sospechaba sus disposiciones para bailar atrevidamente una muiñeira en un escenario. Y en el escenario orensano danzó Castelao con María Plá hasta arrancar aplausos en tromba.
La Región, aún recién nacido diario orensano, comentaba la participación de Castelao, cuyo nombre es conocido en Galicia entera y aún fuera de ella, hizo varias caricaturas, arte en el cual habrá muy pocos que le superen, a juzgar por lo que el domingo presentó como prueba de su peregrino ingenio. Las caricaturas del Rey, Ca- nalejas, Montero Ríos, la Pardo Bazán y las de otros personajes a algunos amigos suyos de esta localidad, entre ellos a los señores Risco (don Vicente), Aydillo (D. Eugenio), Cheriguián, Brandón (D. Castor) y Berbén. La de este último sobre todo, y la del propio Castelao, fueron las que más gustaron».
Mercadillo, «el gaitero del Lérez» (Feijoo) y Castelao obtienen en Orense con «Aires da Terra» un triunfo ruidoso. Alfonso R. Castelao, tan vinculado ya a los intelectuales orensanos, pasea en triunfo una exposición personal, habla en el Liceo sobre el arte que practica y anuncia la publicación de su folleto «Algo acerca de la caricatura».
Pero volvamos la atención a Pontevedra: Castelao, que desde 1916 ha de vivir en esta ciudad años fecundos e inolvidables, aparece vinculado a ella a través de «Aires da Terra>> desde mucho antes. Y no es el suceso insustancial para su biografía:
Perfecto Feijoo no era simplemente un «<gaiteiro>> aficionado, ni siquiera un solista excepcional, era un hombre entregado a la música clásica y popular gallega, a la recogida en directo de coplas y formas musicales. Hecho en la riqueza desconcertante del cancionero no se contentó con disponer de la excepcional recogida de Pérez Ballesteros, que el propio Castelao guardó como una joya en su biblioteca, quizá empujado por Said Armesto se lanzó al terreno y anduvo aldeas del valle y de la montaña, y su ilusión prendió en los componentes de la agrupación. El ejemplo del propio Víctor Said, perseguidor de las leyendas y tradiciones populares del Salnés o del Cebrero, es ampliamente significativo, ya que este profesor inspiró y formó parte de «<Aires da Terra» en su juventud. Castelao, tan popular, tan
entrañado en las mejores tradiciones, no salió de la nada merced a un milagro, se hizo en el trabajo y en el estudio, así como en la amistad con este estilo de estudiosos, y «Aires da Terra» le ofreció una virtualidad formativa que no habría de desperdiciar. Por esto viajaba desde Rianxo a Pontevedra y a donde fuera, llenando de interés su participación.
Si se me pregunta por qué en mi libro «El primer Castelao. Biografía y Antología Rotas» (Siglo XX, Madrid, 1972) pasé por alto esta vinculación, he de decir que la razón es tan sencilla como-supongo- perdonable desconocía el grado de participación de Castelao en la citada agrupación, dos conocía, igualmente, la significación y la importancia real de la misma, y es tanto o más extraño el que ningún erudito pontevedrés la destacara. Ahora ha de completarse lo que allí se dice con este detalle, y ahora comprende el lector, como también este autor, por qué se esmeró Castelao caricaturizando a Said Armesto, por qué se le coló en el cuerpo una admiración ambiental por Valle-Inclán que los Said, Valcarce, Canitrot y otros pontevedreses -frente a muchos- poseían; finalmente, por qué Castelao viene a la «buena villa» como técnico del Instituto Geográfico y Estadístico en 1916. ¿Vale?
J. A. DURÁN
É como coñocería o señor Feijoo a Manuel Castro ?
Cando tiñan por costume baixar os parroquianos á capital o día de feira ?
Quizais lle falou algún veciño do tamborileiro de Cerponzons ao ir á Botica a por ingredientes para curar o Meigallo ?
Recordo de ler un libro referente á medicina tradicional en Galicia, de V. Lis, nel fálase dos PASTEQUEIROS, xente que curaba o Meigallo.
Normalmente a Botica de Feijoo era un dos lugares máis visitados da cidade, separadamente dos medicamentos habituais naqueles tempos que adoitaban haber nas Boticas, na de Feijoo había tamén uns ingredientes “especiais”.
Os PASTEQUEIROS tanto curaban a persoas como a animais, para iso necesitaban duns ingredientes determinados, así que aquel veciño que ía a casa destes sanadores para quitar a “enfermidade” recibía un papel onde ían anotados os ingredientes necesarios.
O señor Feijoo, que era moi coñecido tamén polo seu gran talento musical, unía á súa personalidade un humor a toda proba, segundo dicían.
Nunha esquina da botica tiña unha caixa de madeira, de cor negra e cunha caveira na súa tapa, dentro da caixa gardaba os ingredientes necesarios para a cura do Meigallo : Papeis de Mirra, Incienso, Laminiñas de Prata e de Ouro, “Merda do Demo” ( un ingrediente denominado así debido ao cheiro sumamente desagradable que desprendía, era unha goma de resina coñecida científicamente por Stercus Diaboli), e tamén había na caixa Azoque.
No momento que o paisano viña coa nota na man para pedir os ingredientes, Feijoo á hora de servilo dicíalles que ningún destes ingredientes faríalles efecto si non levaban a “Dómena” ( un anaco de papel escrito en latín e que arrincaba o boticario dun libro calquera).
Era tal o convencimiento que tiñan na eficacia da “Dómena”, que todos os clientes facían caso aos consellos do señor Feijoo e comprábanlla tamén xunto cos demáis ingredientes.
EMILIA PARDO BAZÁN Y PERFECTO FEIJÓO. ELOGIO Y DEFENSA DEL FOLKLORE MUSICAL GALLEGO :
“Encerrado en mi botica, todo era cuestión de esperar a los parroquianos. De la llegada del uno al otro había intervalos de tiempo y este tiempo había que matarlo. ¿Cómo? Los barberos encontraron el modo de entretener sus esperas aprendiendo a tocar guitarra, yo que durante mis días de estudiante había frecuentado romerías, foliadas, y toda clase de fiestas atraído por el encanto de la música popular, pensé que podría pedir a la gaita el solaz que en la guitarra hallaban los barberos” (Feijóo 1919).
Para vencer las dificultades que no tardaron en surgir, D. Perfecto pidió lecciones al ilustre maestro Manuel de Villanueva, que vivía retirado en Poyo. Éste le enseñó el arte de la gaita y además los secretos de la fabricación de los instrumentos. El aprendiz de gaitero no tardó en perfeccionarse en la práctica de la zanfoña y de la gaita tumbal de rancio abolengo, la que mejor correspondía al repertorio tradicional que quería interpretar. Mientras tanto había reanudado sus correrías juveniles y, en las fiestas campesinas, al azar de sus encuentros con labriegos, arrieros, ciegos y cuantos aldeanos solicitaba con inagotable tenacidad, fue recogiendo durante años los viejos aires del folklore que acertaba a memorizar fielmente gracias a su excelente oído. Se le ocurrió entonces crear una coral destinada a dar vida nueva a una música y unos cantos cada vez más olvidados o deformados por los arreglos de los orfeones de moda. Así nació en 1883 el coro que no tardaría en llamarse “Aires d’a Terra”. Lo componían al principio unos amigos del fundador, todos miembros de la burguesía ciudadana excepto el tamborilero, que era un labriego7*. *7 Al principio el coro constaba de ocho miembros: D. Perfecto, gaitero, Manuel Castro, tamborilero; los cantores: D. Román Romeu, D. Carlos Gastañaduy, D. Leoncio Feijóo, D. Víctor Mercadillo, D. Rafael Calleja y D. Víctor Said Armesto.
Artigo da REVISTA LA TRIBUNA, donde aparece o nome do Tambolireiro de Cerponzons :
Así nació en 1883 el coro que no tardaría en llamarse “Aires d’a Terra”. Lo componían al principio unos amigos del fundador, todos miembros de la burguesía ciudadana excepto el tamborilero, que era un labriego7.
Emilia Pardo Bazán trataba ya a la futura esposa de Feijóo en años muy juveniles y luego mantuvo siempre relaciones amistosas con el matrimonio. No dejaba nunca de hacer etapa en Pontevedra cuando venía de retorno de las Rías Bajas o bien andaba por tierras orensanas y, más tarde, cada año al ir a tomar las aguas a Mondariz. Un billete de mano de la escritora atestigua la familiaridad del trato con los Feijóo8. Doña Emilia participaba con fruición.
Cuenta el historiador Fortes Bouzán, en el Espejo del tiempo, que «no fue un camino de rosas la vida del coro y don Perfecto tuvo que luchar contra la hostilidad de una burguesía de patrones castellanos y contra el pudor de una clase media a la que escandalizaba aquel farmacéutico que se exhibía en cirolas y soplando no fol. También contra el menosprecio de otros musicólogos obsesionados más por el virtuosismo que por salvar el folclore rural tradicional y despertar el sentimiento galleguista».
Mercadillo, Torcuato Ulloa, Francisco Portela, Said Armesto, Sánchez Puga, Maximino Agra, Gastañaduy, Demetrio Durán, Isidoro Millán y Enrique Campoy fueron miembros de Aires da Terra, que actuó por toda Galicia, en el Teatro de la Zarzuela de Madrid y realizó una gira por América. Fue, al parecer, al regreso de esa gira, el 15 de diciembre de 1914, cuando se disolvió, dejando unas fuertes raíces que se extendieron por toda la comunidad.
Extraído do artigo de Elena Larriba :
Artigo de Alberto Vilanova sobre Perfecto Feijoo :
Como todos los innovadores, sufrió decepción y ataques injustos, más su obra quedó en pie, y se mantendrá dignamente erguida mientras en Galicia no se extinga el limpio y decoroso sentido de su personalidad eterna. A todos sus detractores contestó Feijóo con el fruto perdurable de su laboriosidad, y a todos confundió con la gallarda fecundidad de su trabajo.
Si queres leer todo o artigo :
En 1904 un estudio móvil de la Compagnie Française du Gramophone se desplaza de París hasta la ciudad de A Coruña para impresionar al Coro Aires d’a Terra de Pontevedra (1883-1914) dirigido por el legendario gaitero Perfecto Feijóo. Un total de 18 melodías editadas originalmente en discos de gramófono que se constituyen como las más antiguas grabaciones existentes sobre la tradición musical gallega.
La reedición de los primeros discos gallegos la presentamos en un formato especial de máxima calidad con catorce páginas. Tiene como lengua principal el gallego e incluye libreto explicativo en inglés, francés y español.
En este enlace podes escoitar un dos temas que se grabaron no disco :
“Me habla usted de un asunto y de unas proposiciones de que en realidad no debiera ocuparme, dado el estado de ánimo en que me ha dejado el incalificable comportamiento de alguna de las personas que nos han acompañado en la última excursión (…) en vista de los difíciles compañeros que hemos tenido, acabé por desistir de todo”. Quen escribe é don Perfecto Feijoo, o célebre boticario e gaiteiro pontevedrés considerado o “pai dos coros galegos”. Diríxese ao dramaturgo Nicolás de las Llanderas nunha carta datada no 15 de decembro de 1914 que vén certificar a disolución de Aires d’a Terra, o primeiro coro galego da historia, fundado por el mesmo.
Si queres máis información sobre este artigo :
Musicalmente el folleto dedica un pequeño apartado a Pepito Arriola (A.R. 1901: 4) y una página entera con fotografía a Feijóo y su agrupación, señalando que en su labor de recuperación del folclore y como cantores , ayudaban al boticario todos sus miembros a los que califica como intelectuales , con excepción del simpático tamborilero Manuel Castro, único aldeano auténtico del coro, y destacando entre todos ellos la presencia del cultísimo escritor Víctor Said Armesto
Dificultad ésta “la de convertir en aldeanos de veras a los cantores de «Aires da terra», personas de buen nivel social, gente fina y uno de ellos, D. Víctor Said Armesto distinguido escritor y orador brillantísimo de arrebatadoras palabras; asi pues los coristas además de músicos, han tenido que hacerse un poco actores”, como recogía con gran acierto LaCorrespondencia Gallega evocando una crónica madrileña de Aurelio Ribalta (Ribalta, 1901) a la que se unía la labor de recolección y recuperación de los cantos, por el carácter desconfiado y cerrado del aldeano gallego. A pesar de ello, el boticario de La Peregrina se manejaba sin serlo con auténticos modales de antropólogo y sabía ganarse la confianza de sus informantes……
“Cuando a insistentes instancias mías consintieron los rapaces del Coro en vestirse (medio avergonzados) el traje clásico gallego, encargado y pagado por mí para cada…
Historia dos Gaiteiros Galegos ata comezos do século XX.
A gaita nos séculos XIV e XV desempeñou un papel importante na vida do país. O gaiteiro, como aparece na documentación existente, é xa un músico profesional, e nos documentos legais aparecerá sempre reflectida…..
( Fotos anteriores do Museo de Pontevedra publicadas no libro O antigo Café Moderno de Pontevedra).
VIAXE AS AMÉRICAS:
Resumen dunha entrevista realizada a D. Jose L. Fraga no Diario de Pontevedra polo redactor SPRINTER, nese momento da entrevista era o único superviviente que quedaba do grupo Aires dá Terra.
Na entrevista finaliza o señor D. Jose L. Fraga cunhas anécdotas ocorridas na viaxe que fixo o grupo ás Américas, unha destas anécdotas tiña como protagonista ao tamborileiro de Cerponzons, comentaba o seguinte….
Pero aínda houbo outros graciosos detalles máis que o noso amigo recordaba coa risa consiguiente. Entre eles, relatounos o sucedido en ocasión de que nun daqueles días que en Bos Aires tomaban un tren subterráneo, todo marchara ben, ata chegado o momento en que, pechadas as portas e emprendido o bólido veloz carreira, Manoliño, o tamborileiro, tomoulle medo, que empezou a gritar frenético: ” Diganlle que pare, que pare, que este tren lévanos ou inferno “.
RELACIÓN DE MANUEL CASTRO CO GAITEIRO DE CAMPAÑO :
O Gaiteiro Xoan Tilve Castro e a relación con Manuel Castro, o Tamborileiro.
Xa fai uns anos cando Ramon Pinheiro, director de aCentral Folque encargoulle un traballo de investigación e de texto ao músico Óscar Ibañez sobre a historia de Xoán Tilve, o Gaiteiro de Campañó. Este traballo realizouse e saliu publicado no 2015, consta de un libro que inclue un Cd con grabacions orixináis deste gaiteiro de Campaño, xunto con outras interpretadas por Óscar.
Dí no libro que Juan Tilve Castro ( O Gaiteiro de Campañó ), naceu no lugar dos Carballiños ( Campañó, Pontevedra, 22/06/1872). Seus pais eran Ignacio Tilve é Rosa Castro.
De momento non teño documentación sobre si o pai de Juan era orixinario de Cerponzons ou si serían o seu avó, bisavó etc., pero o que é seguro que os Tilve proceden da miña parroquia de Cerponzons.
Digo esto porque o apelido Tilve e de procedencia da nosa parroquia :
Segundo os estudos relacionados con este apelido dicese :
Apelido galego de orixe toponímico, de cando en cando escrito Tilbe e, con maior frecuencia, escrito Tilves, forma plural ou familiar de Tilve. Tilve é apelido pouco frecuente e disperso por España, co seu principal asento na provincia de Pontevedra, sendo notable a súa presenza na da Coruña, e menor na Comunidade de Madrid e nas provincias de Ourense, Lugo, Barcelona, Álava, As Palmas de Gran Canaria, Cádiz, etc. Pasou a Hispanoamérica, sobre todo á República Arxentina e a Uruguay. Tivo a súa orixe na aldea chamada Tilve, pertencente á parroquia de San Vicente de Cerponzóns, do Concello de Pontevedra (Pontevedra), cuxo nome tomaron como alcumo ou sobrenome os proxenitores das familias hoxe así apellidadas, segundo foi costume na Idade Media para indicar a orixe xeográfica dos individuos. Devandito alcumo ou sobrenome converteuse, polo uso e o costume, en apelido de familia. Este linaxe emparentóu cos Moreno, de Compostela, dando orixe ao linaxe Moreno-Tilve, do que descenden os Condes de Torrenovas e os Vizcondes de Espasantes. No Arquivo Xeral Militar de Segovia gárdanse os expedientes dos oficiais Felipe Tilve, Administración Militar, ano 1809, e José Tilve e Ruada, Infantería, ano 1827. Armas.- O Repertorio de Brasóns da Comunidade Hispánica, tomo letras S-Z, obra do Cronista Rei de Armas don Vicente de Cadeas e Vicent, recolle para Tilve: En campo de sinople, un aguia, de ouro.
No xornal La Correspondencia Gallega do día 13 de Agosto de 1914 dáse conta dun Certamen de Gaitas en Pontevedra. Nesa crónica faise referencia aos compoñentes do grupo de Campañó, Juan Tilve aparece acompañado polo seu irmán Rosendo e por Manuel Galáns Torres .
Daquela os xornais non eran unha fonte fiable no que se refire aos nomes dos premiados, e neste acto detectáronse bastantes erros.
Son diversos os escritos onde se lle nomea doutra forma o noso tamborileiro, seguramente era habitual que naquelas épocas adoitaban equivocarse á hora de escribir os propios nomes e apelidos.
Manuel Castro, Manuel Castro Quintans, Evaristo Castro, Manuel Galans Torres….todos estes nomes ao final relaciónano co noso tamboril.
No libro sobre Xoán Tilve**, Oscar Ibañez fai referencia sobre iso, e comenta que o máis seguro o nome sería de Manuel Castro, familiar de Xoán ( curmán ou tio).
Nesa época estaba tamén como tamborileiro no grupo Aires dá Terra, de Perfecto Feijoo.
Polo que levo lido , en un dos escritos de Jose Luis Calle, comenta que o tamborileiro de Aires da Terra era tamén o tamborileiro e irmán do gaiteiro Xan Tilve Castro, Xán de Campañó, e se chamaba Rosendo Tilve Castro.
Rosendo non era o que tocaba o tamboril, sinón que era o do Pombo, de ahí a confusión de nomear a Manuel cómo irmán de Xán, quizáis Manuel fose familiar directo da nai dos irmáns Tilve, de nome Rosa Castro.
(Temos outro artigo donde podemos ter outro exemplo donde non queda claro a procedencia de Manuel e o parentesco ) :
Aires da Terra – Manuel Castro
No ano 1904 un laboratorio rodante da Compagnie Française du Gramophone percorre varios países europeos, facendo gravacións (chamadas impresións) dos grupos mu- sicais máis representativos da cultura popular. Máis ben era unha acción comercial da filial francesa do grupo Berliner, encamiñada a abrir mercado ao gramófono, o seu invento. Así os cartos invertidos en markenting por unha compañía estranxeira, deixaron como renda o primeiro rexistro sonoro que chegou ata nós da música popular galega.
Precisamente eliximos estas gravacións por ser as máis antigas gravacións sobre a tradición musical galega que existen, e ademais por ser a formación que marcou a liña que se ía a seguir durante todo o século XX, seguida por nu- merosas coros como por exemplo Toxos e Froles de Ferrol (1915) ou Cántigas da Terra da Coruña (1916).
Aires da Terra naceu a contrapelo dos gustos da socieda- de e ademais para os ilustrados era unha cova de reaccio- narios sen a debida formación académica. Formouse entre 1883 e 1899 e actuaron por primeira vez en 1900. Coa ex- cepción do tamborileiro, no que nos centraremos, son xente ben establecida na vila, xente da boa sociedade que traslada as formas artísticas do campo á cidade.
Precisamente segundo a editorial Ouvirmos32 nesta gravación coa que traballaremos participou con total seguridade Manuel Castro, o tamborileiro de Cerponzons, que como citamos era o único aldeán do grupo, quedándonos de novo patente o papel secundario da percusión nas formacións de música tradicional.
Segundo Jose Luis Calle, o tamborileiro de Aires da Terra era tamén o tamborileiro e irmán do gaiteiro Xan Tilve Castro, Xán de Campañó e se chamaba Rosendo Tilve Castro….( quen mellor que Castelao para confirmar, dado que estiveron xuntos no coro, que o seu no e era Manuel Castro, natural de Cerponzons).
O tamborileiro do grupo de Campañó foi tamén tamborileiro do inesquecido grupo “Aires da Terra” (…) era tan eistraordinario que levaba, cando ía tocando polas rúas, o tamboril pendurado dun dedo da man esquerda; man que ó mesmo tempo utilizaba para percutir, en xogo ca dereita, co seu correspondiente palitroque. E non perdía nin o paso nin o ritmo.
Comisión de Festas do Divino Salvador de Lérez, no centro da imaxen Manuel Castro
**Información extraída sobre O Gaiteiro de Campañó, do libro realizado por Oscar Ibañez e Xavier Groba.
Grabacións históricas de X. Filgueira Valverde. Xoán Tilve ( Gaiteiro de Campañó) Extracto do libro de José Luis Calle Libro de J.L. Calle
LOS LIRIOS, FLEXO DE UNIÓN CO GAITEIRO DE CAMPAÑO E CON MANUEL CASTRO.
Sigo indagando sobre a historia do noso tamborileiro, fai pouco falando con un amigo meu comenteille a historia do tamborileiro, él contéstoume que coñocía un veciño de Campaño que podía decirme algo sobre elo, resulta que coñozo a ese veciño, dende a miña xuventude, da época dos partidos de fútbol que xogabamós os de Cerponzons contra Campaño, falei con él e resulta que ten parentesco cos antepasados do Gaiteiro de Campaño.
Quedou de preguntar aos seus parentes, pero xa me adiantou algunha cousa interesante….
Fai uns cuantos anos xa, refierome os anos 60, hubo unha formación que os máis maiores recordaredes, o seu nome eran LOS LIRIOS DE CAMPAÑO.
Os LIRIOS eran unha formación de 6 músicos ( dúas gaitas, dous clarinetes/gaita, bombo e caixa), si ben un pouco máis tarde incorporaron un saxo máis.
Bueno, pois nesta formación había descendientes do Gaiteiro de Campaño, e decir parientes do tamborileiro de Cerponzons.
Tamén co tempo esta formación foi variando, chegaron a disolverse e despóis algúns dos compoñentes crearon outra formación denominándose OS NOVOS LIRIOS, a cal tiña unha doble función, unha a coñocida habitualmente que era para ir nas procesions, pasacalles etc., e outra era a de converterse en unha pequena orquestra que incluía baixo (o que tocaba a caixa), batería (o que tocaba o bombo), teclado e voz.
NOVAS RELACIONADAS CON UN VECIÑO QUE PODE TER RELACIÓN CON MANUEL :
7 de Mayo 1916
EL NOROESTE
En la parroquia de Cerponzones falleció anteayer el labrador Manuel Tilve Castro, de 65 años, a consecuencia de una congestión, según informe del médico que le asistió; pero como de publico se dice que el finado había sido apaleado antes de morir, el juzgado instruye diligencias para esclarecer lo ocurrido.
Quizáis pola edade é a data, ésta noticia teña que ver con Manuel Castro, o noso tamborileiro, dous anos antes o Sr. Feijoo había disolto o grupo.
Nota sobre Manuel Tilve Castro.
Tamén atopamos un artigo de prensa, onde aparece o nome de Manuel Tilve Castro, o máis seguro que teña parentesco…
2/3/1917
ELECCIONES PROVINCIALES EN PONTEVEDRA.
LOS MUERTOS QUE VOTARON EN CERPONZONES
” Para que el pueblo se entere una vez más del milagro electoral de Cerponzones, diremos que en aquella acta aparecen votando a los regenadores republicanos no solo todos los enfermos, ausentes y moinantes, sinó los ciudadanos siguientes:
José Manuel Villaverde Tilve, fallecido el 9 de Abril de 1916
Manuel Tilve Castro, fallecido el 4 de mayo de 1916
Rosendo Nieto Veloso, fallecido el 12 de septiembre de 1916
Antonio García, fallecido el 22 de septiembre de 1916
José Casas Vieites, fallecido el 29 de noviembre de 1916…
UNHA PARELLA DO MUNDO DA CANCIÓN POR TODOS COÑOCIDA
Manuel Cores Maquieira e Merchy Blanco Argibay son os compoñentes do famoso Dúo Marema.
O Dúo Marema está composto por Manu , teclista cantante e por unha voz feminina , Merchy .Son numerosas as actuacións ao longo do ano , practicamente percorren toda Galicia .
Os seus anos de experiencia como dúo musical e a súa calidade é de todos coñecida , cun amplo repertorio que encaixa perfectamente en calquera celebración .
Os seus temas baséanse en cancións de sempre e no máis actual do panorama musical de hoxe en día.
Adrian Saavedra Nieto ( Cerponzons / Pontevedra 1987 )
Este mozo veciño da nosa parroquia está a empezar unha aventura fascinante .
A súa actitude positiva sobre todo o que fai no mundo da música asegúralle un éxito na vida musical debido á súa gran sabedoría cultivada ao longo dos seus anos de estudos .
Licenciado en Composición pola Escola Superior de Música de Cataluña ESMUC con Arnau Bataller ( A herdanza Valdemar , Herois , Polseres Vermellas )
Graduado en Piano Clásico xunto a José A. Candisano polo CPM Manuel Quiroga de Pontevedra.
Estuda Análise e Composición de Música de Cinema con Joan Albert Amargós , Lluis Verges , José Nieto e Piano Jazz con Albert Bover e Abe Rábade no Seminario Permanente de Jazz de Pontevedra.
Estuda produción musical con Carlos Rodgarman e Composición de Jazz / Música Moderna con Gary Willis , Pep Ou’Callagan e Tin Garland.
Participa no I Congreso Internacional de Música de Cinema de Madrid SONCINEMAD con Hans Zimmer , Chris Young , Trevor Jones , Harry Gregson-Willians , Darío Marianelli, Roque Baños.
Recibe clases maxistrais de Jerry Bergonzi ( Combo ) , Dick Oatts ( Big Band ) , Michel Camilo ( Piano ).
En Composición de Creación Actual polos mestres Mauricio Sotelo , Kaija Saariaho , Klaus Huber , Daniel Ott , Aureliano Cattaneo , Hilda Paredes , Menachem Zur.
No ano 2012 presenta THE ROCK BAND SHOW DVD , un proxecto para banda de música e grupo de música moderna gravado en directo no Pazo de Cultura de Pontevedra .
Compositor / Pianista de Novo Contemporáneo ( percusión contemporánea) presentando o proxecto Continuum dentro do Festival Internacional de Percusión 2012.
En leste mesmo ano estréase Terceira Oportunidade, curtametraxe dirixida por Xudit Casas e protagonizado por Elena González e Pablo Vázquez , pero-estreado en Madrid Showroom e estreado en Celanova ( Galicia ) , 4ª colaboracion coa directora despois de Recomposto ( 2011 ) , Carta a Rosalía /Curta a Rosalía (2010) e Sobre a Morte do Bieito (2009)
No ano 2011 estrea no Palacio da Ópera da Coruña , a obra Kallah Pallah-concerto para Percusión e Banda co grupo de percusión Odaiko Percussion Group e a Banda Municipal da Coruña baixo a dirección de Marcel Van Bree.
Hai un tempo que xunto con Nastasia Zürcher e Narci Rodríguez crean o trío:
Nastasia Zürcher Beat Trio , eiqui podedes escoitar un dos seus temas :
O Roque de Cerponzóns 
