16- AS CAMPÁS DE CERPONZÓNS, PATRIMONIO CULTURAL INMATERIAL DA HUMANIDADE.

BOTAMOS AS CAMPÁS AO VOO !!! 

30 NOVEMBRO 2022, DESDE A UNESCO, COMPARTIMOS A BOA NOVA :

El toque manual de campanas

Inscrito en 2022 (17.COM) en la Lista Representativa del Patrimonio Cultural Inmaterial de la Humanidad

A lo largo de los siglos, el toque de campanas ha servido como medio de expresión y comunicación en España, cumpliendo una serie de funciones sociales, desde el intercambio de información hasta la coordinación, la protección y la cohesión. Los mensajes codificados que se transmiten a través de los distintos tañidos son reconocidos por las distintas comunidades y contribuyen a estructurar la vida local. Existe una gran variedad de sonidos determinada por las técnicas (repique, volteo o medio volteo) combinadas con las habilidades de los campaneros y las características físicas y propiedades acústicas de las campanas, torres y campanarios. Estos elementos convergen para crear un profundo y rico repertorio tanto en el ámbito religioso como en el cívico para marcar distintos momentos del día, alertar a la población de acontecimientos naturales, como incendios o inundaciones, o de cortejos fúnebres, y anunciar decretos y otras noticias. Los toques de campana son también una parte central de los eventos, celebraciones y espectáculos locales. La práctica se transmite de los campaneros a las generaciones más jóvenes y a través de grupos u organizaciones de campaneros que, además de documentar e investigar la práctica, también tocan, transmiten, instruyen y difunden el arte del toque tradicional de las campanas. La mayoría de las personas que transmiten estos conocimientos son a su vez jóvenes que intentan reclutar nuevos entusiastas para continuar la práctica.

ANTECEDENTES :

No blog de http://serpenties.blogspot.com/search/label/CAMPANAS%20EN%20CERPONZONS

recollemos parte do artigo que fixo referente as campás:

1688_1690: La Cofradía de S. Roque ayudó en el pago de la campana.

1713-1715: Se pagan por la Cofradía de S. Roque, 66 reales a Simón González, campanero de Pontevedra, para ayuda de una de las campanas (1713), hay, por lo tanto, dos campanas.

1714, se aportan otros 43 reales.

1715, hay otro gasto de 62 reales, quizás antes de estas fechas hubiese solo una campana y ahora se haga otra que se paga en tres años.

1746-1766: Se refunden y amplían las dos campanas, la mayor cuesta 1961 reales, que se paga así:

Cofradía de S. Roque: 580 reales

Cofradía de El Santísimo: 605 reales

Cofradía de S. Antonio: 397 reales

Fábrica: 379 reales

1789: La Cofradía de S. Roque aporta 635 reales para el aumento de la campana.

Parece que 23 años antes o no se amplió una de las campanas o, si se hizo, se consideró conveniente volver a hacerlo después.

Para esta misma campana la Cofradía del Santísimo aportó 599 reales y la de S. Antonio 698 reales, además 111 reales para los herrajes, en total 2043 reales, cifra semejante a la de los 23 años anteriores.

ÚLTIMAS NOVAS DO 23 de DECEMBRO DO 2020:

UNHA GRAN NOTICIA NESTE NADAL.

O Consello de Patrimonio Histórico aprobou por unanimidad, a proposta do Ministerio de Cultura, que o Goberno de España inicie os trámites para que o Toque Manual de Campás sexa declarado pola Unesco Patrimonio Inmaterial da Humanidade. 

Como sabedes non é o primeiro paso que se dá para conseguir a desexada declaración, pero é o máis importante.

Desde este momento, os impulsores da iniciativa comezarán a solicitar estudos e anexionarse a países que teñan en común o toque manual de campás. Desta forma, a declaración que se persegue terá carácter internacional.

O traballo que se levará a cabo será a de estudar a existencia do toque manual de campás noutros países :

«O toque manual de campás en España está en perigo de extinción», explican os impulsores da solicitude de declaración. «Agora, a intención de seguir traballando intensamente, xunto co Ministerio de Cultura, na elaboración dun expediente para presentalo á Unesco no que estea reflectido a gran riqueza dos toques.

Esta iniciativa arrincou o 21 de abril de 2018, cando tres entidades culturais, con motivo de celebrar o ano Europeo do Patrimonio Cultural, organizaron un gran concerto simultáneo en diversos puntos de Europa.

Por parte da Asociación de Veciños O Chedeiro estaremos apoiando esta iniciativa en todo o que pola nosa banda sexa posible.

ANO 2019:

 Un impactante estallido de campás co que se comezaba un proceso que pretende culminar co recoñecemento do toque manual de campás como Patrimonio Cultural da Humanidade por parte da UNESCO ( Hispania Nostra).

As Campás de Cerponzons son unha  Manifestación Representativa do Patrimonio Cultural Inmaterial. ( Cerponzons, 1001 anos de historia). 


O 17 de Abril do 2019 celebrouse Consello de Ministros, a proposta do ministro de Cultura e Deporte, José Guirao, declarouse o 17 de abril o ‘Toque Manual de Campás’ como Manifestación Representativa do Patrimonio Cultural Inmaterial. Nun comunicado o Ministerio de Cultura e Deporte di que o Toque Manual de Campás é unha “linguaxe sonora”, que funcionou ao longo dos séculos como un medio de comunicación, debido a que “cumpre as funcións sociais de informar, coordinar, delimitar o territorio e protexer”.

“Os toques de campás foron os encargados de organizar a vida comunitaria, de delimitar o tempo e o espazo laboral, diario, festivo e de duelo”, sinala o Ministerio.

 Segundo destaca o departamento que dirixe Guirao, por iso existe, tanto no ámbito relixioso como no civil, un amplo repertorio cunha gran diversidade de formas e técnicas que anunciaron incendios, tormentas, rogativas, horas e acontecementos do ciclo vital, e regularon diferentes aspectos da vida festiva, ritual, laboral e cotiá. Entre os motivos desta declaración, destaca que, aínda que o toque manual de campás deixou de executarse en moitos lugares, aínda non se perdeu o seu coñecemento e moitas torres e campás atópanse aínda en situación de poder ser recuperadas.

 A Asociación de Veciños O Chedeiro de Cerponzons, que estivo levando a cabo o Milenario da Parroquia, quere facer chegar o noso recoñecemento aos campaneiros da Parroquia de Cerponzons, polo seu labor ao longo de tantos anos tocando a campana e así poder conservar esta ” linguaxe sonora “, unha tradición de séculos.

 OS SACRISTANS 

Coñécese ao sacristán por ser o cuidador da igrexa e do que engloba esta, o oficio de sacristán vén de moi antigo, aínda que non estivo recoñecido ata o século XIII cando o Papa Gregorio IX no seu escrito “De officio sacristae” recoñéceo como un oficio honroso e renumerado, un pouco máis tarde definiu as súas funcións e prescribiu que fose un sacerdote quen realizase esa función. 

Nas nosas parroquias o sacristán tiña entre as súas funcións o tocar as campás a oficios, festas, reunións, lume, desastres etc. En moitos lugares ata tocaba as campás no verán para intentar romper as nubes e evitar o granizo con fortes repiques.

 Normalmente este oficio de sacristán exercíao unha familia da parroquia, era un traballo que se ía transmitíndose de xeración en xeración e polo xeral tiñan que ser varóns. Aínda que o toque manual de campás deixou de executarse en moitos lugares, a nosa Parroquia de Cerponzons, segue mantendo este Patrimonio Cultural.

 Dado que a paulatina mecanización producida desde mediados do século XX, que ademais substituíu en ocasións moitas das campás por gravacións, nos esperamos que non chegue á nosa Parroquia e desexamos que siga realizándose manualmente por muitos anos máis.

SACRISTANS : OS IRMÁNS BARRAGANS : MIGUEL (sacristán nos anos 1956/57), ROGELIO ( sacristán nos anos 1961/62) e JOSÉ LUIS (LIS) ( actualmente ) veciños de Tilve,  IRMÁNS LOSADA BARREIRO : ALBERTO, JAVIER, JUAN, SANTIAGO e JOSÉ (anos 60/70) veciños de A Baléa,  tamén IRMÁNS FERNÁNDEZ IGLESIAS : ANGEL, ANTONIO e RAMÓN  ( anos 60/ 70) veciños de Tilve, JOAQUÍN UCHA ( Veciño de Tilve) VALENTIN COCHÓN ( Veciño de Tilve) LUIS PIEDRAS (Veciño de Pidre)  e SECUNDINO DUARTE PÉREZ  (1953/54) veciño do Cunchido.

Desde HISPANIA NOSTRA falan sobre as Campás :

Las campanas son los únicos instrumentos antiguos que conservan su sonido original: suenan como cuando se construyeron, oímos las mismas sonoridades que se oían hace quinientos años. Y cada una tiene una sonoridad específica para ser oída en solitario, en compañía o en contraposición a otras.

Son instrumentos complejos que se componen de campanario y campana, es decir, son en parte bienes inmuebles que gozan de la protección legal que tenga la iglesia donde esté el campanario, y son en parte bienes muebles que pueden estar o no catalogados; aunque la tener en su mayoría una edad que supera los cien años, gozarían ya de una protección legal.

Para su protección y disfrute por generaciones futuras, campanarios y campanas necesitan ser usados; requieren ser tocadas de manera adecuada por campaneros conocedores de su oficio; y deben ser mantenidas y restauradas por profesionales, ateniéndose a un proyecto de restauración previamente aprobado y seguido por técnicos: cualquier intervención afecta a la sonoridad del instrumento, ya que en cada época, lugar o según el destino de las campanas, éstas se fabricaban de maneras diferentes e individuales.

El repique de las campanas es un lenguaje que antes era entendido por todos los vecinos de una población y su comarca y, que como todo lenguaje, obedecía a una sintaxis bien establecida y reglada en libros capitulares y consuetas en el caso de festividades religiosas e incluso cívicas (el misterio de Elche, por ejemplo). Con otros toques quizá no escritos pero trasmitidos oralmente y entendidos por toda la población: muerte, alarma, “al arma” o llamada a las armas a la población civil, fuego, mercado, asamblea …, y que servía para trasmitir información a las poblaciones circundantes.

Los grupos humanos menores pero con intereses comunes (comunidades religiosas, militares, colegios, fábricas,  dehesas o trabajos agrícolas) también han usado el lenguaje de sonoro de las campanas, más límpido en sus notas y de un alcance adaptable al tamaño de la comunidad, para señalar los tiempos de los diferentes tipos de trabajos, el ocio, la oración,  la comida, las visitas, la salida o la entrada,… teniendo incluso en comunidades reducidas toques especiales que designaban a personas concretas. Aunque parcialmente en desuso, todos estos toques son todavía reconocibles por las personas que los han usado.

Los relojes públicos, algunos con antiguas maquinarias que forman parte de la historia de la ciencia, supusieron un adelantado servicio público al marcar las horas para una ciudadanía con obligaciones diversas y relojes personales. Las campanas y sonoridades de los relojes es una exitosa mecanización de algunas de las funciones de las campanas.

Hoy el lenguaje a distancia ha ido siendo sustituido por el telégrafo, el teléfono, Internet,… e incluso la megafonía. Pero carecen del alcance del lenguaje de las campanas que son, además, instrumentos músicos, usados y financiados en buena medida por la población. Como sucede con la propia lengua, con la música y con las costumbres locales, hay variantes de repiques, variantes de campanarios y campanas que conforman la riqueza patrimonial de cada localidad y de cada comarca y conforman su identidad. Una identidad compartida, en sus líneas generales, por todas las poblaciones occidentales europeas que también tienen sus diferentes toques de campanas.

Forman parte de un patrimonio inmaterial asociado a una colectividad que debe ser respetado y protegido en tanto que bienes inmuebles, muebles, y patrimonio inmaterial relacionado con el lenguaje y la música.

En la antigüedad el ruido y sonidos innecesarios molestaban tanto como molestan hoy y los repiques de campanas estaban regulados como deben seguir estándolo de acuerdo con una normativa general de protección del Patrimonio y con las costumbres locales.

Debe protegerse y promocionarse el uso civil y profesional de los campaneros, generalmente asociaciones locales orgullosas de su tradición que, como las bandas de música, trabajan de manera dedicada en su tiempo libre. Los campaneros, como los músicos, entienden a sus instrumentos, disfrutan extrayendo a cada campana sus sonidos y concertándolas entre sí, trasmiten el disfrute colectivo sonoro y un lenguaje musical muy antiguo, intuitivo y de una gran belleza.

El toque electrificado de campanas debe estar sometido a unas reglas relacionadas con las técnicas, los usos y costumbres, diferenciando los repiques según la ocasión siguiendo las normas tradicionales; no debiendo hacerlas sonar por sonar y fuera de norma como es el caso de las campanas electrificadas que solo  tocan un mismo repique sea la circunstancia que sea.

Debe también estimularse el estudio y conservación de los instrumentos (campanarios y campanas), de los repiques y la investigación de los antiguos libros, consuetas y otros registros y vestigios asociados a ellos.

Debe estimularse los inventarios y catálogos sistemáticos de los instrumentos (campanarios y campanas)  y los inventarios de los diferentes repertorios sonoros que son sorprendentemente amplios.

Máis información: https://www.hispanianostra.org/category/noticias-de-hispania-nostra/

UN DOS TOQUES, TOCAR A PARTO As CAMPÁS :

Tratábase, como di Risco, de ” unha obra de caridade e de boa veciñanza”, xa que grazas a este toque especial, os veciños se poñían a rezar para que o parto chegase a bo porto.

Fraguas indica na Galicia Insólita que os campaneros tocaban a petición da familia interesada. O toque consistía en dar nove campanadas, repetindo dous ou tres veces conforme o estimasen necesario. Pero aos poucos o costume foi perdéndose.
En Santiago, en 1841, prohibiuse o tañer das campás. O etnógrafo de Cotobade reproduce a orde integra : ” Sin embargo de que este Ayuntamiento respeta y acata las prácticas piadosas y que, como católico, reconoce el influjo que los fieles tienen para adquirir remedio en los males y aflicciones de sus prójimos […], no ha podido menos de atender también […] la costumbre atender a parto, para que los fieles dirijan al cielo sus plegarias para el feliz alumbramiento de la que en tal trabajo se encuentra. Esta costumbre, aunque sabida de todos, produce en el ánimo de otras que se hallen en igual lance o a él próximo, un cierto terror que, abatiendo su ánimo, tal vez hace difícil lo que de suyo era sencillo o acarrea complicaciones de funestas consecuencias. En esta atención […]esta municipalidad […] tuvo a bien acordar :

‘” Queda prohibido que se toque a parto en ninguna de las parroquias, conventos o santuarios de esta ciudad, aún cuando sea pedido por la persona que se halle en semejante trabajo. Los curas párrocos serán responsables bajo la multa de 20 ducados, de cualquier infracción de este mandato, que ocurra, no sólo en sus respectivas iglesias sino en cualquier santuario situado dentro de sus parroquias”.

Recollo de Xosé Antonio Fidalgo Santamariña, o que comenta no seu libro sobre os campaneiros ou fundidores de campás:

Son aqueles especialistas na fabricación de campás para as igrexas. Sería en van determina-la época na que nace este oficio. Na antiga China, Macedonia, Gracia, Roma, fabricábanse para darlle múltiples usos. Os cristiáns seguiron a antiga tradición ata que a partir do século IV, semella que o seu usó se xeneraliza para reuni-los fieis ou os relixiosos na igrexa. Tocante á nosa Galicia, toda a vida dos parroquianos estivo rexida por elas ata ás últimas décadas que comenzaron a enmudecer.

Antigamente, estos campaneiros eran ambulantes e a fundación da campá efectuábana no lugar, preto da Igrexa, coa colaboración dos parroquianos. Tamén algúns deles se asentaron en pequenas localidades rurais, e hoxe en Galicia aínda contamos na localidade de Arcos da Condesa ( Cuntis, Pontevedra), cun destes obradoiros artesáns no que os irmáns Ocampo continúan practicando a especialidade, empregado as técnicas que recibiron dos seus devanceiros.

Primeiro fan os moldes das campás, de barro amasado reforzado con cánabo e arame fino. Despóis estes moldes entérranse na terra, cubríndoos con sucesivas capas de terra apisoada concienzudamente por estes fundidores de campás. Máis tarde, o día da fundición quentan o forno o cobre e estaño nas proporcións axeitadas. No interior do crisol pódese ver un caldo incandescente branco fluído coma auga. Entón procédese a saca-las caparuzas de barro que cobren os respiradoiros dos moldes e vertense axeitadamente neles o bronce fundido ata enchente-los moldes das campás. Dous días despois desta operación desentérranse as campás, límpanse, púlense e próbaselle-lo son. Unha vez transportadas ó campanario da igrexa para a que foi feita, será bautizada segundo o rito pontificial romano, que lle practica o cura que a consagra.

O traballo destes fundidores de campás sempre conservou un carácter artesanal moi marcado, ata o punto de que semella ser técnicamente imposible que estes artesáns fabriquen dúas campás iguais. Polo demais, todas se identifican cos sinais do artesán e do obradoiro onde se fundiron.

DENDE HISPANIA NOSTRA NOS DICEN AS MOTIVACIONS QUE LEVAN A PEDIR O RECOÑOCEMENTO :

El proyecto considera que el toque manual de campanas constituye un patrimonio inmaterial valiosísimo por ser un lenguaje musical muy variado y rico, peculiar de cada localidad, región y país formando parte de su identidad; y por ser, además, un lenguaje común europeo exportado a toda América. Un lenguaje asociado a las creencias religiosas y a la sociedad civil que sufragó, campanas y campanarios y, las tocaba para comunicarse.

Considera que la música de las campanas es la más antigua de Europa que conserva la sonoridad del momento en que la campana se fundió. Es el único instrumento músico, formado por la unidad del campanario y las campanas, que puede retrotraernos a un pasado común y dar unidad al futuro.

Considera que el instrumento, campanario, campanas, sus diversos toques, los libros de registros y otros vestigios asociados, deben ser estudiados y conservados.

Considera necesario estimular los inventarios y catálogos sistemáticos de los instrumentos y el inventario de los diferentes repertorios de sus registros sonoros.

https://www.hispanianostra.org/que-hacemos/juntos-por-el-toque-manual-de-campanas/

 VISITA A CERPONZÓNS DA ASOCIACIÓN DE CAMPANEROS D’ALBAIDA ( VALENCIA)

Lunes día 19 de Agosto do 2019.

Lugar: Igrexa de Cerponzóns.

A Presidenta da Asc. de Veciños xunto con directivas, un veciño que fora campaneiro é os representantes de C. D’Albaida.

PETICIÓN A UNESCO

A asociación de protección do patrimonio Hispania Nostra pretende que a Unesco declare o son das campás tocadas a man como Patrimonio Inmaterial da Humanidade, xunto a Hispania Nostra vai da man neste proxecto a Asociación de Campaneros D’Albaida (Valencia) e do Museo Internacional de Campás MitMac.

O luns día 19 de Agosto de 2019, unha representación da Asociación de Campaneros D’Albaida, composta por Jordi Pons e Manuel Ramos, estivo xunto con directivos da Asociación de Veciños O CHEDEIRO de Cerponzóns, visitando as campás da parroquia milenaria.

Jordi Pons e Manuel Ramos, no adro da Igrexa de Cerponzóns.

Cerponzóns foi unha das tres parroquias de toda a comunidade galega que se sumou a esta petición xunto con Bastavales e Mondoñedo.
A Asociación de Veciños O Chedeiro, xunto á colaboración do cura párroco D. Manuel Miguez, decidiu sumarse a esta iniciativa, que está dentro das actividades que estivo levando a cabo con motivo da celebración do milenario da parroquia.

Máis información sobre a visita :

https://www.lavozdegalicia.es/noticia/pontevedra/2019/08/18/asociacion-campaneros-valencia-visita-iglesia-cerponzons/0003_201908P18C4993.htm

https://www.lavozdegalicia.es/noticia/pontevedra/2019/08/20/cerponzons-apoya-peticion-toque-campanas-patrimonio-humanidad/0003_201908P20C2991.htm

https://pontevedraviva.com/xeral/56911/cerponzons-apoya-toque-campanas-manual-patrimonio-inmaterial-humanidad/

https://www.diariodepontevedra.es/articulo/pontevedra/campanas-protegen-lenguaje-ancestral/201908201724121048629.html

Máis información sobre os Campaners :

http://campaners.com/php/v0.php?numer=1653

Información do blog da nosa veciña Ana :

http://serpenties.blogspot.com/2013/09/historia-de-las-campanas-de-cerponzons.html

9- JOSÉ LUIS BARRAGANS LORENZO (LIS)

Fago este escrito con motivo da celebración no ano 2018 do 150 aniversario da colocación na torre da Igrexa da cruz de ferro con veleta ( era o ano 1868, e costou daquela 58 reais facela é 10 instalala no seu sitio).

ULTIMA HORA :

Hoxe mércores 17 de Abril do 2019 hubo Consello de Ministros, e a proposta do ministro de Cultura e Deporte, José Guirao, declarou este mércores 17 de abril o ‘Toque Manual de campás’ Manifestacion Representativa do Patrimonio Cultural Inmaterial.

Nun comunicado o Ministerio de Cultura e Deporte dice que o Toque manual de campás é unha “linguaxe sonora” que funcionou ao longo dos séculos como un medio de comunicación, debido a que “cumpre as funcións sociais de informar, coordinar, delimitar o territorio e protexer”.

“Os toques de campás foron os encargados de organizar a vida comunitaria, de delimitar o tempo e o espazo laboral, diario, festivo e de duelo”, sinala o Ministerio.

Segundo destaca o departamento que dirixe Guirao, por iso existe, tanto no ámbito relixioso como no civil, un amplo repertorio cunha gran diversidade de formas e técnicas que anunciaron incendios, tormentas, rogativas, horas e acontecementos do ciclo vital, e regularon diferentes aspectos da vida festiva, ritual, laboral e cotiá.

Entre os motivos desta declaración, destaca que, aínda que o toque manual de campás deixou de executarse en moitos lugares, aínda non se perdeu o seu coñecemento e moitas torres e campás atópanse aínda en situación de poder ser recuperadas.

A Asociación de Veciños O Chedeiro de Cerponzons, que está levando a cabo o Milenario da Parroquia, quere facer chegar ao noso querido veciño José Luis Barragans Lorenzo, máis coñecido por “Lis”, actual sancristán e campaneiro da Parroquia de Cerponzons, polo seu labor ao longo de tantos anos tocando a campana e así poder conservar esta ” linguaxe sonora “, unha tradición de séculos.
Así mesmo tamén queremos enviar a nosa felicitación aos irmáns Losada Barreiro, José, Santiago, Juan, Javier e Alberto, todos eles antecesores do noso actual campaneiro Lis, e que grazas a eles os toques das campás na nosa Parroquia non deixaron de escoitarse o longo de tantos anos.

O NOSO SACRISTÁN 

Con este artigo quero recoñecer o labor que leva facendo LIS durante tantos anos, un labor que desempeña con dignidade , ás veces limitada debido á falta de movilidad no seu brazo esquerdo, pero que sae adiante nas súas funcións, aínda que ás veces moitos de nós non nos paramos a valorar o seu esforzo.

Coñécese ao sacristán por ser o cuidador da igrexa e do que engloba esta, o oficio de sacristán vén de moi antigo, aínda que non estivo recoñecido ata o século XIII cando o Papa Gregorio IX no seu escrito “De officio sacristae” recoñéceo como un oficio honroso e renumerado, un pouco máis tarde definiu as súas funcións e prescribiu que fose un sacerdote quen realizase esa función.


Nas nosas parroquias o sacristán tiña entre as súas funcións o tocar as campás a oficios, festas, reunións, lume, desastres etc. En moitos lugares ata tocaba as campás no verán para intentar romper as nubes e evitar o granizo con fortes repiques.

Normalmente este oficio de sacristán exercíao unha familia da parroquia, era un traballo que se ía transmitíndose de xeración en xeración e polo xeral tiñan que ser varóns.

Os que teñen a miña idade ou máis, seguro que aínda recordan que os que fixeron a función de sacristans foron os irmáns da familia Losada Barreiro, José , Santiago, Biry, Javier e Alberto , si non mal recordo, todos estes antes de que esta función collésea LIS.

Javier Losada Barreiro, máis de dez anos de sacristán en Cerponzons

LIS comezou aproximadamente un ano antes da marcha da parroquia de D. Benito,  e desde aquela sigue desempeñando a sua función , excepto un ano en que  tivo un grave accidente e non puido desempeñar o cargo de sacristán, polo tanto leva xa un feixe de anos as súas costas.

A FUNCIÓN DAS CAMPÁS :
É curioso ver como as campás tiveron infinidade de utilizacións, recollín diferentes toques de campá ao longo da xeografía española, son os seguintes:

– TOCAR Ao ALBA.-  Tocábase todas as mañás coa finalidade de que a xente comezase as súas tarefas. O modo en que se tocaban era ao redor de 10 a 15 toques de campá.

– TOCAR A MISA.-  Tocábase todos os días do ano para que a xente do pobo dirixísese á igrexa. O xeito en que se tocaba nesta ocasión era ao redor de 15 a 20 toques de campá. Tocábase tres veces deixando un espazo curto de tempo entre cada toque ou sinal. O primeiro sinal servía para que a xente comezase a aviarse (ataviarse); o segundo para empezar a dirixirse cara á igrexa; e inmediatamente logo do terceiro sinal comezaba a misa.

– TOCAR Ao MEDIODÍA.-  Tocábase como o alba todos os días do ano co fin de que a xente soubese que era a unha do mediodía. A forma en que se tocaba era de 10 a 15 toques de campá.

– TOCAR Ao ROSARIO.-  Tocábase todos os domingos e días festivos para que a xente acudise ao rosario. O modo en que tocaban era ao redor de 5 a 10 toques de campá.

– TOCAR As ORACIÓNS.-  Tocábase todos os días do ano coa finalidade de indicar o fin do día. O xeito en que se tocaba nesta ocasión era ao redor de 10 a 15 toques de campá.

TOCAR A VÉSPERAS.-  Tocábase o día anterior das festas sinaladas, o toque realizábase pola tarde. Este toque de campá sinalaba que o día seguinte era festa. O modo en que se tocaban era ao redor de 10 a 15 toques de campá.

Nalgunha destas festas que se gardaban facíase os toques de campá pola mañá para avisar á xente que tiña que deixar as tarefas que estaban realizando, xa que había castigo con multa pola falta de asistencia.

– TOCAR A FESTA.-  Tocábase os días de festa para que a xente soubese que era festa. O modo en que se tocaban era batendo as campás varias veces.

– TOCAR A CLAMORES.-  Tocábase cada vez que había un defunto coa finalidade de que a xente decatásese. O xeito en que se tocaba nesta ocasión era con toques lentos e bastante longos. Existían diferentes toques si o defunto era home ou muller.

– TOQUES DE TORMENTA.-  Tocábase cando había unha tormenta mala co fin de que a tormenta disipásese. O modo en que se tocaba era media volta de campá.

– TOCAR A PERDIDO.-  Tocábase en días de moita néboa ou noite moi escura e na que algún dos veciños da parroquia non volvese a casa. Os toques de campás orientaban a esa persoa para chegar ao pobo.


Quen non recorda A Rosalía de Castro falar das campanas de Bastavales ? Ela morría de soidade cando as oía….En épocas pasadas, non mui lexanas o son dos sinos marcaba a vida das parroquias rurais. Nin que decir ten que as campás das Igrexas eran o medio de comunicación das parroquias, hai quen di que foron o primeiro medio de comunicación de masas.

Era a maneira de que os nosos antepasados e tamén agora comunicanos o tanxer das campás unha menxase que desciframos o momento, a linguaxe das campás era entendido por todos.

Era escoitar o toque e xa se sabía se tocaba a defunto ( sabendo tamén si era home ou muller), tamén si había lume, ou coma en algunhas parroquias indicaban a hora de xantar ou si había algunha parturenta dando a luz. Eran infinidade de mensaxes que se daban coas campás segundo como se tocaran.

Non podo asegurar que en todalas parroquias se deran os mismos avisos, pero en artigos relacionados con este linguaxe das campás recollemos os máis significativos : O primeiro toque da xornada era o que indicaba o comenzo do día, chamado Toque de Alba, despois indicaban tamén o aviso da hora de xantar e tamén o de recollida pola noite.

Tamén en muitos lugares existe o chamado Toque de Arrebato, utilizado cando hai lume, e a súa finalidade e xuntar cantos máis veciños mellor o máis rápido posible.

Había un toque do máis especial das campás, chamado repique, que se consegue ao tanxer unha campá rápida e repetidamente en sinal de alegría.

O que máis se sigue usando por desgraza e cando morre algún veciño, as campás tocan a defunto ou dan sinal (É un toque lentiño, de dúas campás de distinto son).

Hoxe en día hai xa outros métodos para poder avisar, e a linguaxe das campás cada vez teñen menos uso, pero ainda así xa debemos tela reflexada de algunha maneira no noso Patrimonio Cultural,  porque forma parte da tradición e da cultura do 
noso Pais.

Lis, con Dionisio, compoñente dos gaiteiros Os Alegres.

Máis información sobre as campás da Parroquia :

http://serpenties.blogspot.com/search/label/CAMPANAS%20EN%20CERPONZONS