Con motivo do próximo Ano Santo, desde a parroquia milenaria de Cerponzóns invito a coñocer o percorrido do Camiño Portugués ao seu paso por ela. Hai moitos datos onde se da a coñocer que a peregrinación a Santiago lévase facendo desde o S. XII, aínda así, xa hai indicios que existía tal costume desde a época altomedieval.
O peregrino que fai o Camiño Portugués por Galicia atópase con multitude de antigos camiños, desde os cales o peregrino irá atopando ao seu paso tramos de bosques autóctonos, observará en momentos determinados como as xentes traballan as terras de labor, pasará polas aldeas que conteñen un enorme patrimonio, igrexas, capelas, casas retorais, cruceiros, hórreos, palomares…ríos cos seus pasales e pontes de trazas medievais…unha sensación máxica será na que se atope o peregrino logo de abandoar a cidade chea de edificios, os coches e os tramos de estrada co perigo correspondente, precisamente unha das aldeas que son parte do Camiño Portugués e Cerponzóns. Un pouco antes de comezar o Camiño pola nosa parroquia atopámosnos coa parroquia de Alba, queremos ir relatando o Camiño a partir de nosa veciña parroquia, e ten un porqué interesantísimo…
Comezamos o noso percorrido na igrexa de Santa María de Alba, foi construída en 1595 baixo a dirección de Mateo López, e herdeira do templo consagrado polo século XII por Diego Gelmírez para reconvertela en diócesis, máis tarde no S. XVIII foi reformada e aproveitouse ese momento para construír a casa rectoral.
Podíamos nomear muitos peregrinos mui relevantes que fixeron o Camiño, precisamente un dos que merece saber do seu peregrinaxe foi Diego Gelmírez: https://roquecerponzons.wordpress.com/2016/12/12/o-paso-de-diego-gelmirez-por-guxilde-alba-e-cerponzons/
Ás portas da casa podemos observar unha estatua de granito en recordo a un cura que tiveron os feligreses de Alba e que como mostra de gratitude quixeron reflectir dese xeito, uns metros máis adiante unha cabaza de granito cun bordón, fai que moitos peregrinos párense a fotografarse con ela, remata o lugar da igrexa cun cruceiro que hai un pouco máis adiante, seguimos o noso camiñar en dirección a San Caetano…
Poucos metros máis o Camiño afronta un tramo un pouco complicado, hai que dicir que nestes momentos comezaron as obras que permitirán corrixir os perigos que axexan ao peregrino e por suposto tamén aos veciños do lugar de San Caetano. Ao pasar por baixo da ponte do ferrocarril, atopámosnos coas obras que realiza a Xunta de Galicia para mellorar a senda peonil, e precisamente neste lugar o motivo polo cal comezamos a relatar desde Alba…
Nos primeiros días do mes de Setembro varios membros da Asociación de Veciños estivemos visitando o lugar das obras da senda peonil , tiñamos varios motivos polos cales queriamos estar en contacto cos enxeñeiros e encargados das obras que alí se estaban levando a cabo.
Si nos situamos debaixo da ponte do ferrocarril e ímosnos en dirección á capela de San Caetano, a poucos metros da devandita ponte atopamos a un operario que estaba realizando unha limpeza e tomando nota de paso da CALZADA ROMANA, coñecida como VÍA XIX.
A sorpresa foi maiúscula, a nosa curiosidade fixo que nos achegásemos ao operario e preguntásemoslle que intencións tiñan con aquel descubrimento, a súa contestación foi categórica: tómase nota do atopado e ao momento vólvese a tapar. A nosa reacción foi de incredulidade, pero non se podía deixar algo da VÍA XIX á vista dos peregrinos ? Volveu contestarnos o operario : Mellor que quede tapada, pois podían facer dano nela, xa sabedes…
Antes de irnos do lugar puidemos realizar un par de fotografías, foi un pouco antes de ocultar de novo a Calzada Romana :
Unha verdadeira magoa que non quedase un pouco da Calzada Romana ao descuberto, pois queda aos pés do peregrino, na seguinte fotografía pódese observar por onde vai a senda peonil, parte da Calzada Romana queda debaixo de dita senda, a outra parte queda á esquerda do peregrino totalmente libre.
Esto é como está quedando :
Con tristeza por non poder observar a Calzada Romana, seguimos dirección á Capela de San Caetano, situada nuns dos lugares máis importantes de Cerponzóns, Alba e demais parroquias, podemos dicir, sen lugar a equivocarnos, grazas ao investigador Xosé M. Pereira, que este lugar era o Km. 0 de Pontevedra a Santiago.
En San Caetano de Alba, onde se atopa a capela homónima do XVIII, atópanse os límites das parroquias de Alba e Cerponzóns : o Río Rons e a Ponte de San Caetano (antiguamente coñecido por Ponte Beán).
Debemos pararnos neste sitio para saber da súa historia, recomendámosvos entrar nesta ligazón : https://roquecerponzons.wordpress.com/2019/12/17/ponte-bean-por-xose-manuel-pereira-fernandez/
Debido ás obras que se realizan ímonos a atopar no contorno da capela unha nova pavimentación a base de losa de granito e a senda compartida. Tamén se colocará unha barreira de seguridade, que substitúe a anterior, a idea era colocar un murete de pedra, pero non pode ser executado debido a que contraven as normas de seguridade vial.
Si queres saber máis sobre a capela : https://roquecerponzons.wordpress.com/2020/10/07/a-capela-de-san-caetano-parte-da-nosa-historia/En fronte á capela e debido á estreiteza da Ponte Beán, realízase unha pasarela que irá paralela a devandita ponte, os materiais serán a base de formigón e aceiro. A súa separación da Ponte Beán será duns dous a tres metros, o que fará que non se poida observar debidamente os seus tres arcos.
E logo desa pasarela está situado o lavadoiro, enfrente mismo, pero xa en terreos de Cerponzóns atopámosnos cun elemento patrimonial que a Asc. de Veciños O Chedeiro de Cerponzóns estivo reclamando que se tivese en conta :
A FONTE DE PONTE BEÁN.
Hai testemuños onde recordan que de toda a vida a Fonte de Ponte Beán nunca quedara seca, unha fonte que algún veciño ten curado coas infusiones realizadas con varios tipos de herbas e con auga de varias fontes que nunca se secasen, entre elas a que estamos referenciado.
Como exemplo aconsellámosvos entrar no seguinte enlace : https://roquecerponzons.wordpress.com/2019/01/30/as-fontes-milagreiras-cerponzons-1000-anos-de-historia/
Logo da fonte atopámosnos coa nova senda peonil realizado ao retranquear o muro de pedra alí existente, ademáis para iso tiveron que cortar un nogal que había á beira mesmo de devandito muro, contaba cun feixe de anos.
Desta forma entramos no tramo de San Caetano, que pertenece a nosa parroquia de Cerponzóns, onde o Camiño Portugués visita outros dous dos lugares de Cerponzóns : Leborei e O Castrado, comezando a zona máis tranquila, fermosa e máxica á vez.
Nada máis deixar atrás a estrada PO225 penetrámonos nun vial que nos levará ao lugar de Leborei ou a seguir polo trazado do Camiño, antes quédanos a man esquerda unha Pontella sobre o Río Gandara, por certo, está pedindo a gritos unha limpeza e ademáis que deixen o paso aberto que hai desde sempre polo lugar.
Tamén cabe destacar a historia do Barón de Rosmithal, pasou en Leborei…https://roquecerponzons.wordpress.com/category/o-baron-leon-de-rosmithal-por-cerponzons/A trescentos metros aproximadamente ímosnos atopar cunha pequena área de descanso, nela veredes unha réplica do Miliario de Magencio (doada pola Exc. Diputacion de Pontevedra), tendes un enlace relacionado con Miliario :
MILIARIO DE MAGNENCIO E A VIA XIX
Á beira mesmo do Miliario de Magencio colocouse un fito informativo, relacionado precisamente co Miliario, escrito en dous idiomas (castelán e inglés), a súa recente colocación foi grazas á colaboración da Concejalía de Promoción Económica e Turismo dependente do Concello de Pontevedra.
Máis información relacionada co fito : https://roquecerponzons.wordpress.com/2020/09/13/fito-conmemorativo/
Detrás do Miliario, ao fondo, atópase o muiño do cura, actualmente en ruínas e cuberto de maleza.
Deixamos atrás o Miliario e dirixímosnos polo vial en dirección ao lugar de O Castrado, o primeiro que nos imos a atopar é cun fermoso hórreo de madeira. Na nosa parroquia, como na maioría de todas as de Galicia, contamos con multitudes de hórreos, unha construción típica da nosa terra e do noroeste peninsular.
Cando no século XVI coa chegada da pataca e o millo desde América, os hórreos teñen unha función determinante para que estos produtos sé sequen no seu interior, é ademáis estean resguardados da humidade como dos animais roedores.
Un hórreo é unha construción con xeito de silo, moi aireado e palafitíco, é dicir, que está elevado do chan por uns pés, cunha orientación de forma que as correntes de aire teñan a súa función no seu interior.
Pero segundo os últimos estudos os silos de estilo palafitíco xa eran habituais desde a Antigüidade en moitos lugares de Europa, especialmente nos lugares como é o caso noso, eran necesarios debido á humidade presente na nosa meteoroloxía.Fálase de que seguramente desde o Neolitico xa estarían presentes en diferentes formas coa función de gardar diferentes tipos de cereales.
Coa chegada do maíz, o hórreo galego convértese nunha tipoloxía arquitectónica propia e diferenciada.
Por iso que aínda que hoxe en día xa non se utilizan prácticamente para o que foron creados, seguimos manténdoos como un ben patrimonial que debemos de coidar e non deixar que se veñan abaixo.
Despois do horreos atopámosnos varias casas, nalgunha delas podemos observar algún hórreo de pedra, e un pouco antes de deixar dúas casas que compoñen este núcleo, atopamos a man esquerda un pequeno camiño que nos conduce a unha ponte que antigamente era utilizada para chegar á estrada de Vilagarcia, ou ben para ir as parroquias de Campañó, A Devesa …
Un pouco máis adiante encontrouse o : AGRO DE DEUS (Necrópole romana)
No ano 2011, debido as obras do Ave, faise un estudo no contorno do Camiño Portugués, unha escavación arqueolóxica onde encontran fragmentos cerámicos, de ferro, de oso, de vidrio e de bronce.
Os estudos realizados indicaron que se trataban de cerámicas da época tardorromana que se move entre os séculos IV E VII, hoxe en día están depositadas no Museo de Pontevedra.
Estamos no paraíso…
Vas andar entre piñeiros, carballos, castiñeiros…quizáis teñas a sorte de ver voar algún ave rapaz, como o falcón peregrino, ou poderás apreciar especies paseriformes que abundan ao longo desta paisaxe, mirlos, gorrions, urracas, pombas, estorninos…terás o pracer de escoitalos nalgún momento, xunto o son dos teus pasos e o correr das augas do riachuelo da Barbeita e do río Gandara.
Rematamos o noso percorrido polo Camiño no lugar coñocido por Pozo Negro…dónde de seguido comenza o Concello de Barro…
NOTA : IREI APORTANDO MÁIS INFORMACIÓN RELACIONADA COAS OBRAS QUE ESTANSE ACOMETER EN SAN CAETANO.
O Roque de Cerponzóns 