EMILIO QUIROGA LOSADA, ARQUITECTO

Emilio, o atrio é a súa relación coa parroquia.

A finais do mes de xullo do ano 1939 chegaba á nosa parroquia o párroco D. Jesús García Gómez, por certo, foi precisamente devandito párroco o que me bautizou e ao mesmo tempo fíxolle a comuñón á miña irmá no ano 1960.
D. Jesús, co tempo, realizou un inventario pormenorizado de todo os bens que pertencían á Igrexa (Altares, capela, crucifixo, mobiliario, bautisterio, púlpito, coro, sancristía, libros, roupa, obxectos de prata e metal etc).
Tamén da casa reitoral, da súa horta, das leiras (Taral e Gándara), o bosque e piñeiral é os mananciais.
Por suposto, tamén do cemiterio e do atrio, con respecto o cemiterio fai referencia de ter que ser él quen se encargaría de manter a limpeza, xa que non chegou a un acordo co sepultureiro, tomando a decisión de cobrar 5 pesetas a cada familia que tivese panteón, para manter o decoro en dito lugar.

O ATRIO

Con respecto ao atrio, aquí é onde quero facer fincapé en D. Emilio Quiroga Losada.
No blog da nosa veciña Ana, atopamos un apartado onde fala de todo isto que estou a escribir, con referencia ao atrio, di o seguinte:

“En el atrio de la iglesia se han realizado obras importantes, pero antes de referirlas haremos constancia de una obra de suma transcendencia que es “la construcción de la carretera que de la general conduce a la casa rectoral, iglesia y cementerio”, para realizar esta obra, fué menester hacer un gran destierro para hacer el relleno, levantándola sobre las fincas y preparando así la subida al atrio por medio de una gran escalinata.

Todo ello se hizo por prestación personal de los vecinos y con dos subenciones que ha concedido el Ayuntamiento de Pontevedra, siendo el alcalde el Ilustrísimo Señor Remigio Hevia Mariñas, las obras de la mencionada carretera las rea(…) encargado del personal el feligrés de Verducido D.Juan Fernandez Leixós, bajo las órdenes de D. Emilio Quiroga, arquitecto del expre(…) Ayuntamiento de Pontevedra.

Hay, por lo tanto en la (…) poniente de dicho Atrio una hermosa escalinata y la naciente (…), otra parecida, ambas dan una gran prestancia al referido(…) feligresía.

En dicho atrio se ha realizado una buena reforma ampliándolo y adecentándolo en lo posible(…), entre otras cosas, se le embelleción con las plantas(…)”.

Dicir tamén que había entre froiteiros e árbores, un total de 391 árbores plantadas en toda a contorna de la Iglesia.

RELACIÓN DE CERPONZÓNS CON EMILIO QUIROGA LOSADA

Emilio Quiroga Losada (9/01/1894) (19/10/1974)

Fillo de José Quiroga Hermida e da nosa veciña de Leborei, Pilar Losada Vázquez
Emilio tivo catro irmáns:
Carlos Celso, José, Pilar e o famoso violinista Manuel.
Os avós por parte de nai chamábanse Manuel Losada Escudeiro (farmacéutico de Rivadavia) e de Josefa Vázquez Fariña.
Emilio realizou os seus estudos de arquitectura na Escuela de Arquitectura de Madrid, finalizándoos no ano 1931 e regresando a Pontevedra onde logra mediante concurso, unha praza no Concello de Pontevedra coma arquitecto municipal. No ano 1932 casou en Santa María con Maruja Ínsua Iglesias.
A vida de Emilio como a da súa irmá Pilar, transcorreu sempre en Pontevedra.
Das súas obras destaca a reforma do evacuatório público subterráneo que había ata hai pouco nun lateral do antigo Concello.
Tamén o Reformatorio, o edificio orixinal da Caja de Ahorros Provincial de Pontevedra, a reforma do Mercado Municipal, a casa de Valentín Muiños etc.
Una das súas paixóns foi a música, chegando a tocar o violoncelo coa Orquesta de Cámara de Pontevedra.

Agora xa sabemos que foi Emilio Quiroga Losada o que realizou os estudos da realización da carretera e do atrio da igrexa de Cerponzóns.
Estou seguro que Emilio tería un agarimo especial á parroquia de onde era a súa nai, e que cando o párroco D. Jesús foi a pedirlle colaboración non o dubidou un momento.

Nota: Fontes: http://serpenties.blogspot.com/ Diário de Pontevedra, Crónicas de Pontevedra, de Milagros Bará.

15- OS HOMES DE CERPONZÓNS NO CONVENTO DE SANTA CLARA.

Levamos dun tempo para acó coñecendo todo un mundo de actividades, feitos e sucesos que se viviron entre as murallas do convento de Santa Clara o longo de máis de 750 anos e que agora imos coñocendo. Desde que o Concello de Pontevedra fíxose co convento, practicamente todos os días sae á luz pública un novo descubremento.

Fálase das escavacións, da anorexia das monxas, do que comían, dos restos atopados, as vaixelas, botes de leite en po, aneis, balas, balóns…fálase dos castiñeiros, dos loureiros e as oliveiras, das viñas…pero e dos veciños de Cerponzóns e de outras parroquias que traballaron no Convento? Non se fala? Seguro que eses homes que traballaron no convento tiñan historias que contar, eu recollin algunhas histórias e anécdotas de uns veciños da parroquia que pasaron por Santa Clara.

FAUSTINO SOUTO CALVO (O MORRÓN).

O señor Faustino, coñocido polo alcume de O Morrón, era un tipo alto, mais ben delgado, acostumbraba a levar os zocos sempre con él colgados ao lombo, era sabio, intelixente, refraneiro, falaba perfectamente o castelán, para nada notábaselle o acento galego. A súa sabedoría serviulle para estar durante moitos anos como Alcalde de Barrio, ademáis era o que se ocupaba de preparar documentos de compra venda, de escribirlle as cartas que iban para Arxentina ou Brasil a aqueles veciños que non sabían ler nin escribir, tiña unha letra perfecta, con inclinación e diversas posicións e tamaños, na casa ainda gardo algún que outro documento onde se aprecian diversos adornos no texto realizados polo señor Faustino.

Sendo eu un raparigo, recordo como na taberna de Maruja lía a prensa en voz alta para aqueles que lle preguntaban polas noticias relacionadas coa cobranza de impostos do Concello, dos días e horas de vacinar os fillos, os cans e tamén as vacas.

Gran entendido nas fases da lúa e predicía o tempo que viña no seguinte mes, sen fallo ningún.

Faustino podía haber estado traballando daquela no Concello ou en calquera outra administración, cualidades tiña mais que suficientes, ganas, poucas. Traballaba cando tiña necesidade de cartos, cando xa non tiña outra maneira de conseguilos.

Lembrábame fai pouco un veciño de Leborei que Faustino pedíalle en moitas ocasiones cartos ao meu avó Jesús Recarey, e dáballos sin problema, tiñan muita amizade.

Pero chegou un momento, que eran tantos os cartos que Faustino debíalle que meu avó díxolle:

Faustino, tí ben sabes que cando me pides cartos eu douche o que me pides, pero claro, non hai nada escrito do que me debes, e xa é unha certa cantidade elevada, tes que facer unha escritura onde poñas o que me debes, e de paso, poñer unha das túas leiras ao meu nome se non chegas a devolvermos.

-Tranquilo D. Jesús, eso está hecho, hagamos dicho documento. Déjeme hacer a mi, vaya buscando un par de testigos.

Un daqueles documentos que gardo con muito agarimo é a permuta de unhas fincas, entre Faustino é meu avó Jesús, tendo de testigos a Agapito Pérez e Ramón Maquieira:

RACHADOR DE LEÑA.

Un dos oficios de Faustino era a de rachador de leña, naqueles anos que aínda non había butano, as cociñas eran de leña e na cidade a necesidade de dispoñer de leña daba lugar a que as xentes das parroquias baixasen con carros cheos de leña para vender.

De Cerponzóns baixaban cos carros de dúas vacas, tan cargados que non collía nin un escarvadentes entre as toradas de carballo.

Adoitaban vender a leña nunha praza que había a uns cantos metros da Ponte do Burgo, exactamente onde hoxe en día atópase o Colexio Vidal Portela.

Faustino, sabedor dos días en que baixaban os seus conveciños cos carros de leña, acudía cun gran machado ao lombo. Alí mesmo, naquela praza, separaba unha cantidade de leña indicada por quen a compraba e Faustino a rachaba, para despois levarlla ao lugar indicado. Un dos seus bos clientes eran os da casa de comidas “Casa Digna”, eran de levar muita leña de carballo para os seus fogóns.

Faustino, cando non quedaba máis traballo, adoitaba botar o machado de novo ao lombo e percorrer as rúas, parar polas tabernas é as tascas ofrecéndose para rachar leña.

Buscaba sempre os lugares máis podentes, algunha casa dun médico ou un avogado, algún meson ou casa de comidas, tamén iba a xunto as monxas, as de Santa Clara.

A relación de Faustino coas monxas de Santa Clara viña de moi lonxe.

O Morrón pasaba moitas tempadas entre muros, foron uns cuantos anos que prepararoulle as viñas do convento, podabas e atabas con moito oficio, a súa poda era á curta, con moita precisión e sabendo o que facía, así era que as monxas estaban encantadas con él, sempre recollían muito viño e mui bo. Controlaba ademáis se ás cepas aparecíanlle signos de enfermidade, enseguida arrincabas e substituía por outras canto antes.

Tamen cortaballe a leña, e cando era a época da matanza do porco leváballe a un veciño experto neses mesteres, xa que Faustino para cravar un coitelo non era moi atinado que digamos.

Faustino pasaba días enteiros traballando no convento, chegaba á primeira hora da mañá e non marchaba para casa ata que se escondese o sol.
As monxas dábanlle de comer e beber para que non tivese que saír do convento e así estivese centrado no seu traballo.

ENTERRADOR EN SANTA CLARA.


Un dos traballos tamén que realizaba Faustino no convento era o de enterrador.
Cando lle tocaba realizar esa función as monxas xa lle avisaban desde o primeiro dia que tiña que ir con roupa decente e se non a tiña na casa conseguíanlla elas. Estaba mui advertido, o dia que tiña que enterrar e viña sin chaqueta e cos zocos, facíanlle poñer unha roupa decente e uns zapatos, tiña que estar traxeado desde a cabeza aos pés.

EUSEBIA, A MULLER.

Faustino vivía no lugar da Bouza (Cerponzóns), na súa pequena casa dispoñía dun pequeno espazo para facer cestas de vimbia ou de codexo, era un traballo que se lle daba tamén moi ben. Ás veces tamén lle preparaba á súa muller, Eusebia, uns “garabullos” para enganchar as rosquillas que adoitaba levar a vender polas feiras e verbenas, pero o traballo mais habitual de Eusebia era á venda de sementes e de paso sempre levaba consigo unhas ducias de rosquillas para facer uns patacos.

A relación de Faustino con Eusebia tivo os seus altos e baixos, había veces que discutían, en varias ocasións, Faustino tenlle dito:

-Fuera de casa! Fuera de casa!

Nunha desas ocasións, Eusebia marchouse, foise para casa dos seus pais. Un parente dela, o enterarse, díxolle que mellor sería que lle pedise ao seu pai que lle fixese unha casa e que deixase o Faustino, pero Eusebia non lle fixo caso e os poucos días volvía xunto ao seu esposo, as discusións iban e viñan, pero os poucos días xa estaban xuntos de novo.

Pasados uns días da última discusión, Faustino atopouse co parente de Eusebia e como era coñecedor do que lle había dito á súa muller, chamouno a un lado e díxolle así:

-Señor mío, oiga, escúcheme lo que le quiero dicir:

A mujeres casadas nunca le de consejos

porque debajo de las mantas

a sus maridos les cuentan sus secretos.

ANÉCDOTAS.

Faustino sabíaas todas.

Por aquel tempo na parroquia constituíran unha sociedade de gandeiros, consistía en recadar uns cartos que se utilizaban no momento que a algún paisano lle morrese a súa vaca e así poder mercar outra.

Para iso, había un cobrador que adoitaba pasar cada mes para cobrar o recibo (eu durante uns anos fun precisamente o cobrador de dita sociedade gandeira).

Resulta que o señor Faustino, cando se constituíu a sociedade, ao darse de alta puxo o nome da súa muller: Eusebia Alvite de Souto.

O motivo polo cal puxo así foi debido a que cando viña o cobrador é non estaba Eusebia na casa, Faustino non lle pagaba, escusandose en que á vaca estaba a nome da súa muller…

-Señor cobrador, se la tiene que cobrar a mi mujer.

-Pero…e logo, non pode vostede pagarme o recibo? Así non teño que volver de novo por aquí ata o mes que ven.

⁃ Vamos a ver, hombre de Dios, a que nombre está la vaca? Al nombre de Eusebia Alvite de Souto?

⁃ Si, a ese nombre, pero…

⁃ Ni pero ni manzana, aténgase a lo que pone el recibo. Tenga buen día.

A CAMPÁ ROTA.

Era a finais dos anos cincuenta do pasado século cando na parroquia rompeu unha campá, segundo dixéronme, fóra a campá pequena. Estaba naquel momento de cura D. Jesús.

O día de misa, o cura na homilia, expuxo o sucedido e ordenou aos veciños que fixesen unha comisión para pedir unha cota a cada veciño da parroquia para adquirir unha nova campá.

Formouse a comisión e foron polos lugares da parroquia pedindo os cartos para adquirir a campá…pero hubo uns catro veciños que non estaban dacordo con tal recadación, que eles non estaban por pagar un instrumento que era parte do traballo do cura.

Tanto Faustino coma o señor Lorenzo, expoñían as súas razóns, comentaba o señor Lorenzo:

-O meu traballo é de carpinteiro e se rompe unha serrón, teño que mercalo eu!

Pois o cura tamén debe facer o mesmo!

-Que compre el señor cura su campana! Faustino Souto, opina lo mismo!

O VELOSOLEX DO LAVARADAS.

Unha vez, estando na taberna de Joaquín O Porrelo, seica o señor Faustino vendeu os seus zocos (seguramente debido a que non tiña cartos para pagar as tazas de viño) e marchou descalzo para casa…non sei si sería ese mismo día, pero contoume unha veciña o seguinte:

Resulta que xa era moi noite e por aqueles anos non había luz no camiño que leva á Bouza, o meu irmán viña nun Velosolex e de súpeto pasou por encima de algo que estaba tumbado no camiño, por pouco cae do Velosolex! nisto que baixou do aparato e foi ver que atropelara… ¡era o señor Faustino! Atropelara ao señor Faustino! Meu irmán comezou a correr na procura da miña nai e a botar a de Dios! Mamá, mamá…matéi o Morrón! Matéi o señor Faustino!

Miña nai correu cara ao lugar do accidente, culpando ao meu irmán do sucedido, decindolle que corría como un loco con aquel Velosolex, foron correndo todos a auxiliar a señor Faustino, a medio camiño xa se decataron de un home que viña dando tombos, iba de mallón a mallón, era o señor Faustino, ao chegar xunto a él encontraronno entre unha silveira…

Miña nai toda asustada gritaba: Hai que Manolo matou o señor Faustino!! Hai que está morto! Faustino ! Faustino ! Hai jasus!

Faustino, cando escoitou a miña nai berrar, como pudo incorporouse e tranquilizouna:

Rosa, estate tranquila, que no me ha matado, además Manoliño no tiene culpa ninguna, no le eches la culpa a Manoliño! Fue culpa mía que estaba indispuesto…

Colleuno Rosa como pudo, axudada polos seus fillos e levárono para casa, chamaron por Eusebia e meteronno na cama.

A GALIÑA EN PARREI.

Unha vez Eusebia, a muller de Faustino, encomendoulle un traballo, cousa que non era do gusto do Morrón.

Mentres ela ía á cidade para vender as sementes e algunha ducia de ovos, díxolle que fose á unha leira que tiñan en Parrei e que fose sachando e botando o millo…

Faustino non tiña ganas ningunha de ir á leira, e sachar menos, despois de un tempo facendo que sachaba, xa estaba canso, decidiu facer unha das súas.

Foise a casa, entrou no galiñeiro e colleu a unhas das galiñas que tiñan, marchou con ela costa abaixo dirección á leira donde estaba sachando, colleulle unha pata a galiña e foina presionando na terra recién sachada, feito o traballo, Faustino voltou a súa casa coa galiña, soltou a galiña e sentouse a botar unha sesta o carón do palleiro, cubriu a cachola cun pano e quedou dormido.

Eusebia ao chegar de Pontevedra o primeiro que fixo foi ir a finca e mirou que xa non estaba o Faustino e ademáis sorprendeuse que toda a finca estaba chea de pisadas de galiña, conforme chegou a casa despertou a Faustino e comentoullo, o Faustino colleu un gran cabreo despois do “traballo” que había levado todo o día, de tal xeito que O Morrón librouse do que tiña que facer e a culpa levaronna as galiñas.

A SANTA COMPAÑA.

Outro feito que foi mui soado na parroquia fora cando lle fixeron a Santa Compaña a Faustino, suceso que xa contéi fai un tempo no meu blog.

A Santa Compaña que lle organizaron uns mozos da parroquia foi moi comentada por todo Cerponzóns, despois de pasar toda a noite na Taberna de Maruja a xogar ás cartas co señor Faustino e non perder unha partida, un dos mozos dixo en voz baixa que ía lembrar aquel día.
Fixérono ben os mozos, foi de campionato o susto que levou o señor Faustino!
Pero O Morrón, pasado o susto o cabo de uns dias, chegou á conclusión dos que lle fixeran tal cousa, non podían ser outros que os da partida daquela noite e durante un ano andou cunha fouce na man.
Durante días dedicouse a visitar aos pais daqueles mozos que lle fixeron a trastada. Faustino coa fouce na man, preguntou a cada un dos pais:
Fulano, cantos fillos tes?
Pois xa o sabes Faustino, teño tres, non sei porqué o preguntas.
E a cada resposta que lle daban os pais dos mozos, Faustino respondíalle: Pues cuenta con uno menos.
Sobra dicir que aqueles mozos fuxían do señor Faustino cada vez que notaban a súa presenza, ata o punto de que non lles quedou máis remedio que ir a pedirlle perdón.
Así foi como o señor Faustino deixou a fouce na casa e perdonou os mozos.

FAUSTINO CO DEPORTE.

Cando a xuventude de Cerponzóns comezou a interesarse polo fútbol, decidiron facer un campo aproveitando un terreo que cumpría as condicións. O señor Faustino foi quen acondicionou o rectángulo de xogo, levou as vacas cun arado e preparouno o mellor que puido o terreo que hoxe en día é o Chan do Monte.

FAUSTINO MÚSICO.

Faustino tamén tiña gusto musical, así é que en moitas ocasións tocaba o acordeón, son uns cuantos os veciños que lembran velo tocar nos bailes que se facían nos baixos das casas ou nalgunha voda.

FAUSTINO NA PRENSA.

12 NOVIEMBRE 1963. EL PUEBLO GALLEGO.

EL GOBERNADOR CIVIL Y EL ALCALDE.

Presidieron una importante asamblea de pedáneos.

A las once de la mañana del domingo, en el salón de actos del Palacio Municipal, se ha celebrado una interesantisima reunión de los alcaldes de barrio de la capital, primera de este género que se celebra en Pontevedra y que se ha desarrollado en un ambiente extraordinariamente animado, con intervenciones frecuentes de los pedáneos para exponer inquietudes y aspiraciones de sus respectivos barrios.

Al iniciarse la sesión, ocupó la presidencia el alcalde de la ciudad, al que acompañaban los restantes miembros de la Corporación Municipal; el Ingeniero-Jefe del Servicio de Concentración Parcelaria de las provincias de Pontevedra y Orense, el Ingeniero-Jefe de la Jefatura Agronómica.

Mediada la Asamblea hizo acto de presencia en el salón el Gobernador Civil, don José González-Sama, que pasó a ocupar la presidencia de la reunión, en medio de la simpatía y entusiasmo de todos los concurrentes.

Abrió el acto el alcalde, con unas palabras en las que al dirigir un cordialisimo saludo a todos los alcaldes de barrio del término municipal, les agradeció la eficacísima labor que en favor de los intereses municipales vienen desarrollando, algunos de ellos desde hace muchisimos años.

Después de explicarles el motivo de la reunión: tratar de Ias nuevas Ordenanzas Municipales y del Plan de Concentración Parcelaria, el señor Filgueira Valverde hizo un resumen de laa principales caracteristicas de las primeras y dió a conocer las ventajas de la concentración, presentando, acto seguido al Sr. Rulz Fidalgo, que durante buen rato fué dando cuenta, con todo género de detalles, a los pedáneos, de las ventajas que proporcionarà al agro de la capital la concentración de las fincas que cada propietario tiene actualmente diseminadas por todo el ámbito de la parroquia de su residencia.

Terminada la intervención del señor Ruiz Fidalgo se inició un animado coloquio en el que los alcaldes de barrio se mostraron, con sorprendente unanimidad, partidarios decididos de ir al Plan de Concentración Parcelaria, que como se sabe se pretende iniciar por el Distrito de Geve, como única solución ideal para la revitalización de nuestro campo.

Se expusieron, por los pedáneos, entre los que se observaba extraordinario entusiasmo e interés, diversas observaciones sobre éstos y otros diversos temas y se propuso se rindiera un homenaje al alcalde de barrio de San Vicente de Cerponzones, don Faustino Souto Calvo, que desempeña el cargo desde hace 27 años, a plena satisfacción de sus convecinos y del municipio, acordándose tributárselo el día de San Sebastián, Voto del Pueblo de Pontevedra.

Pasadas las dos de la tarde se dió fin a la asamblea, siendo obsequiados, a continuación, los alcaldes de barrio con un vino español en la sala de concejales, y durante el que se continuó el animado coloquio, en el que tomó parte activa el Gobernador Civil señor González-Sama Garcia, que ha sido despedido con la misma simpatia y entusiasmo con que había sido recibido.

Faustino.

JOSÉ FUENTES FUENTES (O JAXE).

José Fuentes Fuentes, veciño do lugar da Rons (Cerponzóns), acudiu tamén en certas ocasións ao Convento de Santa Clara.

O señor José era de estatura baixa, menudo, cun lixeiro tartamudeo, menos nos lugares pechados levaba sempre a boina posta, á que lle daba o seu estilo propio tirándoa cara atrás é a un lado.

O señor José tivo un total de 21 irmáns, si, 21, dos cales chegaron a vivir 17.
Non recordo en que ano foi, pero as autoridades daquel entón chegáronlle a dar unha axuda aos seus pais de 1000 pesetas.

José Fuentes.


Ademáis de labrador, o señor José, de alcume O Jaxe, era dono do Muiño da Rons, o último muíño que chegou a funcionar na parroquia.
Fillo de pais muiñeiros, entendía desde ben pequeno o funcionamento do muíño, sempre tiña as pedras perfectamente picadas para que moesen o gran correctamente, á parte da clientela da parroquia, recordo de ver moitos coches que chegaban doutras parroquias cargados con gran para moer.

Nos anos que compartín a miña vida co señor José (¡cantas trastadas lle fixemos!) nunca o vin parar, sempre estaba traballando, sempre tiña algo que facer.
A súa casa estaba a poucos metros da taberna dos meus pais, mui poucas veces ten vido a taberna a tomar un viño ou a xogar ás cartas como adoitaban facer os demais veciños, o señor José estaba sempre enfaenado. Home mais traballador non coñocín, ou no campo ou no muiño, esa foi a súa vida.


Pero ademáis de controlar o muíño, o señor José tiña moitas terras de labranza, as viñas (ainda hoxe en día sigue habendo o emparrado por diante da casa, con cepas que deben ter máis de douscentos años), tiña tamén vacas, porco, ouvellas… era un experto nas cousas da matanza, según me contou meu pai, o señor José era un dos mellores matachins da parroquia e arredores, cando meu pai levaba uns anos sendo o seu veciño, o señor José ensinoulle a arte de matar os porcos e cando xa iba vello falou con Juan o da Rons pasándolle o testigo e os coitelos para que seguira coa matanza na casa dos veciños que o señor José iba todos anos.
As monxas de Santa Clara tiñan, entre outros animais, porcos, e cando chegaba a época da matanza necesitaban dun home que lles fose a matarlle o corricho.
Aproveitando que tiñan ao señor Faustino polo convento, preguntáronlle se sabía dalgún matachín, O Morrón contestoulles que coñecía ao mellor de toda Pontevedra, a su vecino D. José Fuentes, así que de volta a casa pasou polo muíño da Rons.

Faustino cando iba a Pontevedra e paraba de volta na Taberna da Rons, despois de tomar unhas cuncas e xogar unhas partidas, cando marchaba para súa casa pasaba por diante da casa do señor José, xa que daqueles tempos había un camiño que levaba á Bouza. Devandito camiño estaba uns metros despois do Ponte Malvar, á man dereita en dirección Santiago, o carón da casa de Sara Fuentes, era un camiño de carro, pasaba mismo por diante da casa do señor José e seguidamente por diante do muíño, despois de deixar o muíño á esquerda pasabas por unha pontella sobre o río Rons, que che levaba ao lugar coñecido por O Cañoto, onde ías por unha corredoira que desembocaba ao camiño que ía a Bouza.
Faustino ao chegar a casa de José deixoulle o recado e aos poucos días foron os dous ao convento, alí José realizou a función completa de matachín, tendo que ir aos seguintes días da matanza para acabar de salgar as partes escollidas do porco. Durante uns anos O Jaxe, na época da matanza visitaba o convento.

Para poder realizar a matanza do porco, José tiña de man a outro veciño, Antonio Alvite (O Fojón) e por suposto a Faustino.

SALVADOR URRUTIA.

Outro home que tivo relación co Convento de Santa Clara foi Salvador Urrutia, natural do País Vasco, casado con Mercedes Barragáns, veciña de Cerponzóns.
De profesión albanel, especializado na colocación de azulexos. Traballou na Taberna da Rons nunha das ampliacións que se fixeron polos anos 70.
Estivo emigrado en Francia e ten comentado que cando estivo no convento ten atopado esqueletos de criaturas e tamén comentou que no convento había un pasadizo que iba seica a San Francisco.
Salvador pasou os seus últimos días no Asilo de Caldas, onde faleceu.

14- TOMÁS MIRAMBELL, INVOLUCRADO NUN ATROPELLO EN CERPONZÓNS.

Fai uns días atopei unha publicación no xornal EL CORREO DE GALICIA do ano 1918, onde os protagonistas son unha veciña de Cerponzóns e un señor que tivo gran relevancia na cidade de Vigo.
Primeiro vou publicar algo sobre este home, finalizando coa noticia do xornal :

Tomás Mirambell Maristany era un xoven piloto catalán da Mariña Mercante, nacido en Masnou (Barcelona) en 1862. Chegou a Vigo con preto de vinte anos e estableceuse na cidade para dedicarse á industria de efectos navais, coa casa comercial Bertrán e Mirambell.

Catalán de nacemento, foi nomeado fillo adoptivo de Vigo xa que os seus esforzos polo desenvolvemento económico e comercial da cidade foron moi destacados. Desde a súa presidencia na Cámara de Comercio, de 1924 a 1930, convocou ás forzas da cidade a unha asemblea en 1927 para constituír a Unión de Entidades Viguesas, precedente da actual Fundación Provigo.

Tamén participou nas iniciativas de creación do Banco de Vigo, ou a Sociedade de Abastecemento de Augas. Foi o fundador e presidente efémero do novo Círculo Mercantil. Xunto con Martín Echegaray e Ceferino Maestú formou a primeira comisión encargada de iniciar o proxecto do tranvía, ata chegar á vicepresidencia da sociedade tranviaria.

Unha das súas prioridades era que Vigo constituísese no porto máis importante do Atlántico. O seu interese pola industria do mar queda patente cos reiterados intentos para promover unha Exposición Internacional da Pesca.

Mirambell era un empresario preparado. Fundou a Asociación Xeral de Cultura, que loitou desde 1912 por diferentes causas viguesas. Escribía en cabeceiras como Faro de Vigo, El Pueblo Gallego ou La Lucha.

Na prensa expresaba as súas ideas galeguistas e á vez federalistas. Non só o porto ou a pesca, senón tamén a rede de comunicacións por terra con Madrid e a defensa de Vigo foron outras das súas preocupacións. Con todo, malia a súa conciencia política, rexeitou en varias ocasións a responsabilidade de converterse en alcalde da cidade.

En 1931, logo dunha presidencia fructífera da Cámara, Mirambell foi nomeado presidente de honor da Cámara de Comercio de Pontevedra, Vigo e Vilagarcia de Arousa, a única persoa que tras desempeñar o cargo efectivo, recibiría esa distinción.

Ten ruas adicadas en Baiona e Nigrán, morreu os 85 anos, os seus restos están enterrados no Cemiterio de Pereiró (Vigo).

Panteón de Tomás Mirambell

Nota : Información da Cámara de Comercio e do xornal El Correo de Galícia.

O XORNAL DO DÍA 26/04/1918

EL CORREO DE GALÍCIA

Anteayer tarde y en ocasión en que la vecina de San Vicente de Cerponzones, Pilar Tilve Castro, de 50 años de edad, casada, transitaba por la carretera de aquella parroquia llevando una becerra, fué atropellada por el automóvil de Don Tomás Mirambell Maristany, de Vigo, que guiaba el chauffer Severo Alonso Pereira.

Dentro del carruaje iba el Sr. Mirambell, que regresaba de La Coruña.

La mujer recibió fuertes contusiones en la cara, occipital y pie izquierdo, de las cuales ha sido curada de primera intención en la Casa de Socorro de la Cruz Roja de Pontevedra á donde la condujo el mismo automóvil.

Pilar marchó luego á su domicilio en un coche que le facilitó el dueño del auto.

13- SCOUTS EN CERPONZÓNS

Entre os anos 1976/1983 aproximadamente tivemos uns veciños especiais na parroquia, eran un grupo de 125 nenos e nenas cos seus monitores correspondentes e o pai Clemente ao fronte.

Formaban un movemento xuvenil no cal baseábase en aprender por exemplo o respeto, a axuda e a solidariedade, coñecíanse polos Boys Scouts

Para levar acabo isto baseábanse nun método, coñecido por Método Scout, un sistema de auto educación progresiva, a metodoloxía scout baséase na educación en valores e no compromiso con estes.

En resumo, unha filosofía de vida na que se ensina o respecto pola natureza, a tolerancia, a igualdade, o compañerismo, a actividade física e a capacidade de superar adversidades e incomodidades.

Dependendo o país hai organizacións que desenvolven as súas propias bases e directrices, iso si, sempre respetando as regras xerais do escultismo, así que hai organizacións que promoven entre os seus membros o crecemento espiritual e o cumprimento das súas respectivas confesións, no noso caso, os nosos veciños Scouts eran católicos e estudaban no Colexio Sagrado Corazón.

Aquel numeroso grupo de scouts estiveron máis de sete anos visitando e convivindo na nosa parroquia, chegaban no trole ata Alba e despois ían andando en formación ata o que hoxe coñecemos como Casa do Pobo, son muitos os veciños os que os recordan pasar por diante dás suas casas.

O grupo estaba formado en tres subgrupos: un composto por aqueles compoñentes que tiñan entre 8 e 12 anos, o seguinte entre os de 12 a 16 e o terceiro eran de 16 anos en diante.

Acompañando a estes tres grupos uns 8 monitores, co Pai Clemente, fundador do grupo Scout de Pontevedra e relixioso do Colexio Sagrado Corazón,

Excepto o mes de Agosto, chegaban todos os sábados dos demais meses do ano, pasaban todo o día na parroquia, pero ademais unha vez ao mes quedábanse a durmir de sábado a domingo, acudindo ese domingo á misa da parroquia, algunhas veces oficiadas polo cura que os acompañaba.

Ao chegar o mes de Xullo quedábanse en Cerponzóns quince días seguidos de acampada, ao finalizar eses días remataban a súa estancia cunha gran comida, acudindo todos os pais dos scouts, nunca Cerponzóns nos mil anos de existencia tivo tantos médicos, avogados, empresarios etc. xuntos. Ata o presidente da diputación e o Alcalde de Pontevedra estaban presentes, pois os seus fillos tamén eran Scouts.

Os primeiros tempos foron de moito traballo, atopáronse cunha casa completamente en ruínas. O seu primeiro adestramento foi a albañilería, especialidade que podían escoller os nenos, eles foron capaces de levantar os muros e tellaron dous habitáculos.

Integráronse moi ben coa xente da parroquia, participaban en moitas ocasións naquilo que podían acudir.

Os Scouts tiñan un grupo de gaitas denominado RIAS BAJAS, o cal adoitaba percorrer varios lugares da parroquia os días de festa.

31 JULIO 1979. DIARIO DE PONTEVEDRA.

En el Campamento de los “Scouts Rias Baixas”, en Carboeiro, se celebró el “Dia de los Padres”

Varios jóvenes efectuaron la promesa.

PONTEVEDRA.- (D. P.)

En el campamento que el grupo de «Boy Scouts Rías Baixas de Pontevedra, instalado en las inmediaciones del monasterio de Carboeiro. Silleda, se celebró el domingo el día de los padres >> Numerosos familiares de los scouts asistieron a los actos que iban a desarrollarse, y los cuales se iniciaron a las doce y media, con el acto de la «promesa» de los aspirantes.

Formados ante el mástil del campamento, en donde habían sido izadas las vanderas de España, Galicia y del grupo scout. por el jefe- instructor José Antonio Fuentes, ayudado por la jefe de manada Akela Dini Fernández-Orge y la ayudante Kaa Ana Dios Abilleira, se procedió a tomar juramento de promesas a los aspirantes a «Scouts».

LOS NUEVOS SCOUTS

Tras la fórmula de la promesa. fueron nombrados “scouts » los jóvenes siguientes: Julio Rodríguez, Emilio Búa, José Luis Adrio Fondevila, Rafael Dios, Carlos Suárez y José Talens.

A continuación se procedió a la investidura como guías a los jóvenes siguientes: Pablo Gil, Julio Rodríguez. Eusebio Talens y Luis Angel Freijeiro y como subguías a Miguel Dios. Emilio Búa, Carlos Suárez y José Talens,

En el acto pronunció unas palabras dirigidas a los nuevos «scouts» así como a los familiares asistentes al acto. el presidente del grupo “scout Rías Baixas», Eusebio Talens, el cual en una breve intervención destacó el acto que se desarrollaba. así como el futuro realmente prometedor que los “Scouts» de Pontevedra tienen ante sí.

Los actos finalizaron con una misa de campaña oficiada por el padre Clemente Alvarez, a la vez jefe de los Boy Scouts de Pontevedra que, en su homilía resaltó la labor de los «scouts » y lo que de ellos se espera en cualquier instante.

La jornada finalizó con almuerzo familiar en las orillas del río que circunda práticamente el monasterio de Carboeiro en un gran ambiente de cordialidad, efectuándose la presentación del grupo de gaitas de «scout» de Pontevedra,

EN SAN VICENTE DE CERPONZONES SE UBICARA EL CAMPAMENTO- GUIA

Según hemos podido saber, tras activas gestiones efectuadas, el grupo <scout Rías Baixas» de Pontevedra montará su campamento- guía en San Vicente de Cerponzones.

Todas las gestiones han culminado y únicamente falta el requisito de la firma en un documento del presidente de la asociación de vecinos y a la vez concejal del ayuntamiento de Pontevedra, Benito Rivas Maquieira para que esta aspiración legítima de los «scouts de poseer un lugar para el desarrollo de sus actividades sea una realidad. Por las informaciones que poseemos se espera que en breves días esa «firma última sea efectuada por el concejal citado.

25 AGOSTO 1979. DIARIO DE PONTEVEDRA.

UN GRUPO DE “BOYS SCOUTS” HIZO PRÁCTICAS CONTRA INCENDIOS EN EL CUERPO DE BOMBEROS.

Está formado por muchachos de diversas familias de la Ciudad.

Como ya dimos cuenta, estos días, bajo la dirección del jefe de bomberos de Pontevedra, señor Lubians, el grupo de “Boy Scouts”, de Pontevedra, estuvieron haciendo prácticas contra incendios. Ayer, como clausura de estos actos, en presencia del alcalde, don José Rivas Fontán, y el concejal-delegado, don Benigno Abelleira, realizaron unas exhibiciones en las inmediaciones del parque de Bomberos.

Finalmente, el grupo de gaitas del grupo, nos obsequió con unas magníficas interpretaciones. Terminó el acto con unas palabras del alcalde, quien entre otras cosas, dijo: Más que unas palabras, lo que os quiero decir es que estoy emocionado. Una ciudad como Pontevedra, es bonita cuando tiene hombres que sean capaces de sentir la vida, y para ello no hay nada más indicado que contar con un grupo como el vuestro, de nichos, de hombres, que al fin y al cabo, de alguna forma, simbolizáis la juventud del mundo. Vuestro nombre -añadió- nació hace años en Gran Bretaña, pero hoy encuadrada a millones de jóvenes, que se unen por la juventud y por el bien hacer sin distinción de razas, de pueblos, ni de creencias políticas, sencillamente para trabajar en bien de la comunidad en un mundo tan difícil como el actual, tan complicado. Vaís a ser el relevo de los que hoy estamos aquí, y bueno será que estos hombres se formen en los “Boys Scouts”. “Sois unos jóvenes que estais naciendo con fuerza, y hoy, precisamente, el único hijo que tengo, se unirá a vosotros, lo que me llena de satisfacción y orgullo, tanto como alcalde, como español, como hombre y como padre. Seguid como hasta ahora, porque de vosotros se puede esperar algo, en un país que de verdad lo necesita”.

AL HABLA CON EL JEFE DEL GRUPO DON CLEMENTE ALVAREZ

Mientras los “Boys Scouts” realizaban sus prácticas, charlamos con el jefe del grupo, don Clemente Alvarez.

-Todos estos chichos, ¿son de Pontevedra?

-Sí, y alrededores.

-¿Cuántos jovenes forman este grupo?

-Sesenta y cinco.

-¿Cuándo comenzaron?

-Hace cuatro años. 

-¿Qué actividades realizaron en este tiempo?

-En especial visitas al monte, e incluso durmiendo con frecuencia en él, campamentos de verano y también algunos de fin de semana.

-¿Cuál es el motivo de estos entrenamientos con los bomberos?

-Bueno, es que estando en el monte, hemos tenido que colaborar en la extinción’ de incendios, y al no estar muy adiestrados, corrían cierto peligro. Esto les vendrá muy bien para en lo sucesivo colaborar con eficacia. También hicimos prácticas de extinción de incendios en general. 

-¿En qué edad están comprendidos estos jóvenes?

-Entre los siete y los veintiún años, hasta que se van al Servicio Militar. Después, al regreso, pueden continuar de “scouter” o dirigente de grupos. -¿Cuántos grupos hay en Galicia?

-Nueve y dos o tres más en formación, con un comisario de zona que coordina todas las actividades. Los jefes de grupos, al mismo tiempo, le vamos dando cuenta de las actividades durante todo el año.

-¿Cuántos se reunieron en la reciente convivencia que tuvieron en Santiago?

-Allí estuvieron todos los componentes de los grupos que se lo permitieron sus estudios. En total más de mil, además de los dirigentes.

-¿Qué condiciones se requieren a los chicos para poder formar parte de los “Boys Scouts”?

-Principalmente, una que hoy en día no tienen muchos jóvenes, como es la de estar dispuestos a trabajar y a sacrificarse. Hoy, por desgracia, la juventud anda por otros derroteros. Una auténtica pena.

-¿Hacen entrenamientos todos los días o tienen reuniones?

-Tenemos un pequeño local. que ni siquiera tiene tejado. Unas paredes de piedra, en San Vicente de Cerponzones, cedido por cinco años por el Arzobispado y ahora queremos ver si lo cubrimos. Allí nos reunimos, durante el curso, todos los sábados, excento alguno en que los chicos tienen que preparar exámenes; o las evaluaciones. En estas reuniones hablamos de todas las actividades efectuadas y proyectando las futuras. Cuando tengamos el local cubierto, haremos teatro, gliñol, prácticas de cerámica, marqueteria, etc.

-Tiene buen espiritu de sacrificio este grupo?

 -Estupendo creo que lo forman lo más selecto de la juventud pontevedress. En los campamentos solemos hacer mesas redondas para hablar de múltiples temas, de los que vayan saliendo, y puedo decirle que son unos jóvenes estupendos, con una gran formación.

-Veo que en el grupo también hay chicas…

-Si, con los más pequeños vamos a comenzar un grupo mixto.

-¿Cuál es el numero idóneo para cada grupo? 

-Unos treinta. Según la edad, hay la “manada” y la “tropa”, La “manada”son los novatos, de ocho a once años. Cuando se pasa de los cuarenta jóvenes, entonces se hacen dos “manadas”. Lo que si debo aclarar es que aquí se actúa de manera muy democrática, y todos pueden opinar, si bien se les dirige cuando surgen inconvenientes.

-¿Qué cuota hay que abonar?

-Cien pesetas mensuales. Además tenemos otras actividades para conseguir dinero, como ocurrió con la Lotería, en la que, además, tuvimos la suerte de que nos tocase la centena, y casi nadie de los agraciados quiso cobrarla. Gracias a ello pudimos adquirir una furgoneta con la que efectuamos los viajes y traslados.

-¿Qué relaciones hay entre los antiguos exploradores y estos grupos?

-Practicamente son lo mismo. Lo que pasa que ambas agrupaciones se unieron para que no parezca que son cosas distintas.

-Por último, ¿perciben alguna subvención de organismos o entidades?

-No, ninguna, todo tenemos que conseguir nosotros, bien con las cuota bien con las restantes actividades de las que le hable antes.

Como anécdota curios diremos que una “girl scout” hizo entrega al jefe de bomberos un porrón de barro, como compensación de una botella de agua quen estos días de práctica rompieron. A Lubians le hizo mucha gracia, y lo recogió como muestra de afecto. 

LUIS PORTAS.

9 OCTUBRE 1979. DIARIO DE PONTEVEDRA.

REUNIÓN DE LOS “SCOUTS” Y FAMILIARES, EN CERPONZONES.

PONTEVEDRA.- (D. P.)

El domingo, en el local del grupo <<Rías Bajas» de los boy scouts de Pontevedra, se celebró una reunión de familiares y scouts, a la que asistieron cerca de doscientas personas.

Los actos se iniciaron con una misa celebrada en la iglesia parroquial de San Vicente de Cerponzones, oficiada por el jefe del grupo Scout de Pontevedra, padre Clemente Alvarez.

Posteriormente, se celebró una reunión de los padres de los scouts, los cuales fueron informados por el presidente del comité directivo, señor Taléns de las actividades realizadas, así como los proyectos existentes para terminar de acondicionar el local y otros aspectos diversos del grupo <Rías Bajas >>.

Tras el almuerzo actuaron el grupo de gaitas tambores de los scouts, hubo juegos diversos con la participación de los «lobatos con los padres y otras actuaciones de los jóvenes.

6 AGOSTO 1980. DIARIO DE PONTEVEDRA.

FINALIZÓ EL CAMPAMENTO DE VERANO DEL GRUPO DE BOY SCOUTS “RIAS BAJAS”.

PONTEVEDRA. (D. P.)

El lunes, finalizó el campamento de verano del grupo “Boy Scouts Rías Bajas”, de Pontevedra, que a lo largo del mes de julio y primeros días del actual mes estuvo instalado en Pedras Negras-Rebordelo, municipio, de Cotobad.

La primera parte de la acampada correspondió a las niñas y niños integrantes de “La Manada”, celebrándose en el transcurso de ésta “El Día de los Padres”, que tras la misa oficiada por el jefe del grupo, padre Clemente Alvarez tuvo lugar la ceremonia de la promesa efectuándola la “alita” Maruxa Adrio Fondevila y los “lobatos” Marcos García Vázquez, Carlos Orcajo, Lino Sanmartín, Rogelio Casqueiro Blanco y Manuel Pérez Ferreiro.

En esta ceremonia recibieron la “primera estrella”, Belén Abelleira, Betty Portela Teijeiro y Manuel Abelleira,

El día 21, se inició el campamento de los Scouts, hasta el día 4 del actual, se celebró el “Día de los Padres”, que se inició con una misa de campaña, oficiada por el director del colegio Sagrado Corazón de Pontevedra, padre Angel González García.

Finalizada la eucaristía, tuvo lugar la ceremonia de la promesa, para el ingreso en la tropa “scout”, de los jóvenes siguientes: Gonzalo García Vázquez, Juan José Vázquez Calderón, Angel Centeno Pardilla, Carlos Calviño Barreiro, Laureano Maquieira Villaverde, Luis Angel de la Cruz Casalderrey, José Manuel Fernández Orge y Francisco Javier Casqueiro Blanco. También efectuó su promesa para ingresar en la tropa esculta, Antonio Fernández García.

En el transcurso de estas acampadas, tanto los integrantes de la “manada”, como de la tropa “scout”, efectuaron una serie muy amplia de ejercicios, marchas, acampadas nocturnas fuera del campamento, vivacs todo ello como complemento de todas las actividades desarrolladas en el invierno en la sede de los “Scouts”, en, San Vicente de Cerponzones.

Antes del término a la acampada, se agredeció públicamente la colaboración, prestada en todo momento, a los “Boy Scouts”, de Pontevedra, por la asociación de vecinos de Rebordelo, alcalde y corporación municipal, de Cotobad y en general a todos los vecinos de la zona, que en todo instante convivieron con los “Scouts” pontevedreses y ofrecieron las máximas facilidades.

O PAI CLEMENTE

Clemente Álvarez (14/07/37/ – 28/09/2021).

Pai Clemente Álvarez

Este relixioso do Colexio Sagrado Corazón de Jesús de Pontevedra, foi o fundador dos Scouts de Pontevedra (grupo 286)

Actualmente atopábase en misións en Guatemala desde os anos 90 onde exercía a súa auténtica vocación polos máis desfavorecidos.

Comezou a súa etapa de escultismo nos baixos do colexio, pouco despois nas gradas do pabellón, pasando despois á rehabilitación da coñecida hoxe en día por Casa do Pobo de Cerponzóns, para terminar nun local situado en Moraña.

Son moitos ex alumnos que gardan un grato recordo do Pai Clemente, os campamentos de verán, as acampadas de fin de semana, as celebracións de San Jorge, as expedicións aos Picos, a Pirineos… A súa dedicación era coordinar o ensino primario, ademais daba clases de pretecnoloxía.

28 NOVIEMBRE 1980. LECCIONES DE SEGURIDAD VIARIA A LOS BOY-SCOUTS

PONTEVEDRA.- (D. P.) De conformidad con su plan de actividades, en los locales que la agrupación de boy-scouts posee en San Vicente de Cerponzones. la pasada tarde tuvo lugar una in- teresante lección ofrecida por un cabo y un agente de la Policía Municipal de Pontevedra, sobre seguridad viaria y problemática en general de la circulación Asistieron al acto alrededor de un centenar de muchachos boy-scouts de la mencionada agrupación pontevedresa, que mostraron gran interés por el tema, en torno al cual mantuvieron luego coloquio.

27 DICIEMBRE 1980. DIARIO DE PONTEVEDRA.

LOS “BOY-SCOUTS” DE PONTEVEDRA, LLEGARON A LEON SIN NOVEDAD.

PONTEVEDRA (D. P.) Según noticia telefónica recibida a última hora de la tarde, de ayer, el grupo de “boy-scouts” de Pontevedra, que se habían desplazado a León, llegaron a aquella capital castellana sin novedad, albergándose en el campamento donde tenían previsto la concentración. Todos los componentes del grupo, se muestran muy contentos, e ilusionados con esta nueva realización de sus actividades. Esperamos que la noticia satisfaga plenamente a las familias de todos los muchachos.

30 DICIEMBRE 1980. DIARIO DE PONTEVEDRA.

LOS “BOY-SCOUTS”, ESTÁN BIEN Y REGRESAN MAÑANA.

PONTEVEDRA.- (D. P.)

El grupo de <boy – scouts >> pontevedreses, que desde los pasados días se encuentran en la provincia de León, habiendo realizado el viaje sin novedad, en nueva comunicación telefónica recibida en la tarde de ayer, nos manifiestan continuar igualmente sin novedad y muy contentos de esta nueva actividad, habiendo establecido su <cuartel general» en el refugio de la localidad leonesa de Valdetejas.

Al tiempo que hacemos llegar para tranquilidad de los familiares de los muchachos esta noticia, añadiremos que según nos manifestaron también, tienen previsto su regreso a Pontevedra, sobre las seis de la tarde de mañana, miércoles, día 31.

3 JULIO 1982. DIARIO DE PONTEVEDRA.

ACAMPADA DE VERANO DEL GRUPO DE BOY SCOUTS “RÍAS BAIXAS”

PONTEVEDRA. – (D. P.)

El Grupo de Boy Scouts <<Rías Baixas» de Pontevedra, celebrará en el actual mes de julio, y primero de agosto, su habitual acampada de verano y que pone final a las actividades desarrolladas por este grupo Scout a lo largo del año en su campamento base de San Vicente de Cerponzones.

En esta ocasión, el campamento de verano se instalará en Troáns-Cunstis y se desarrollará del 27 de julio al 3 de agosto para los niños y niñas integrantes de la «manada» y del 27 de julio al 10 de agosto para la tropa Scout.

La salida, se efectuará el citado día 27 de julio a las 11 de la mañana desde el Colegio Sagrado Corazón y el regreso en los dos días citados, se efectuará a las 8 de la tarde, también en el Colegio Sagrado Corazón de esta capital.

El Día de los Padres» quedó señalado para el domingo uno de agosto, fecha en la que se celebrará en el Campamento el almuerzo de confraternidad entre Scouts y familiares.

DONATIVO DE LA CAJA

La Caja de Ahorros Provincial de Pontevedra, dentro de ļa labor social y ayuda a asociaciones y grupos con fines educativos y sociales, ha hecho entrega de una subvención de 25.000 pesetas al Grupo Boy Scouts <<Rías Baixas» de esta capital.

31 JÚLIO 1982. DIARIO DE PONTEVEDRA.

MILLARES DE “BOY SCOUTS “, PEREGRINAN A COMPOSTELA

SANTIAGO DE COMPOSTELA, 30.- Más de dos mil scouts procedentes de diversas ciudades de España, Italia y Alemania han peregrinado ayer al sepulcro del Apóstol Santiago.

Los scouts» se concentraron en el Paseo de la Alameda y desde allí se dirigieron por las calles de la ciudad a la catedral, precedidos por un banda de trompetas, tambores y gaitas.

El consoliario nacional, Joaquín Cano, en nombre de la peregrinación escultista, leyó una invocación al Apóstol. «Peregrinos por tu camino hemos descubierto que los valores que animan a los jóvenes de nuestra asociación están en lo más hondo de las gentes que custodian el paso de los peregrinos a Compostela. Valores de lucha, esfuerzo y austeridad; valores de servicio, entrega y disponibilidad valores de unidad y comunidad»

El oferente unió también uno de los simbolos, la cruz con la ofrenda, «estos años de escultismo en nuestra patria, Señor Santiago, han estado realizados con tu cruz, ya que peregrinos somos quienes queremos estar listos para servir a los demás >

Uno de los grupos componente de la peregrinación se ha trasladado a Compostela en bicicleta desde Roncesvalles. Los 800 kilómetros que separan Roncesvalles de Compostela los realizaron los 98 «scouts » en 14 jornadas.- (Efe).

ANTECEDENTES, LOS EXPLORADORES EN ALBA.

22 ABRIL 1972. DIARIO DE PONTEVEDRA.

Mañana, en Alba, concentración de Exploradores.

Fue nombrado Jefe de Grupo de Honor, don Víctor Fernández Soler.

El Consejo de Grupo de los Exploradores de Pontevedra, ha decidido nombrar jefe de Grupo de Honor a don Victor Fernández Soler como pequeño homenaje a su magnifica labor realizada en la antigua Asociación de Pontevedra.

Mañana domingo, como se anunció anteriormente, tendrá lugar en Alba, la concentración de los antiguos y actuales Exploradores a las 10,15 de la mañana.

Asistirán igualmente, un grupo de Guías (Jóvenes Exploradores) que se está organizando en Pontevedra, al igual que en otras capitales gallegas. En caso del mal tiempo los actos se celebrarán en el Pabellón de Deportes del Colegio “Sagrado Corazón de Jesús”, a la misma hora.

25 ABRIL 1972. DIARIO DE PONTEVEDRA.

El pasado domingo, en San Cayetano

Los exploradores pontevedreses festejaron a su Patrón, S. Jorge

Como se vino anunciando en las columnas de este diario, el domingo pasado tuvieron lugar los festejos que los exploradores tenían programa dos en honor a su Santo Patrono, San Jorge.

Los actos comenzaron a la hora prevista con la celebración de la santa misa que ofi- ció el capellán de los «scouts> al aire libre con un fondo rumuroso, del discurrir de las aguas del río Rons.

Terminada la misa se procedió a la imposición de la insignia de honor a don Victor Fernández Soler en medio de grandes aplausos. También se impusieron insignias a los antiguos exploradores locales, que en buen número concurrieron tan simpático y emotivo acto.

Seguidamente el director del Museo Provincial, profesor Filgueira Valverde, antiguo explorador, pronunció unas palabras de recordación de aquellos tiempos de su juventud, congratulándose de ver reunidos alli después de tantos años pasados desde entonces, a compañeros de la infancia tan entrañables. Resaltó en emocionades frases, que el explorador de antaño, como el de hoy, tiene una finalidad, una misión que cumplir, cual es, entre otras, el procurar hacer cuando menos una buena acción todos los días. Condena el gamberrismo actual de algunos jóvenes irresponsables y desaprensivos, a los que invita se hagan exploradores en Ia seguridad de que serían totalmente regenerados. Termina su disertación con palabras de exaltación elogiosa para el padre de los exploradores locales de aquellos tiempos de su mayor explendor, don Victor Fernández Soler, don Javier Puig y otros, que tantísimo hicieron por la institución. Se dirije a la nueva generación de exploradores y les pide que procuren imitar las virtudes de hombre tan generoso, que con su eterna y jovial sonrisa lo dio todo por una juventud mejor. Una nutrida salva de aplausos rubricó tan brillante discurso.

A continuación se procedió a hacer nuevos exploradores e imposición de insignias a especialistas que se han hecho merecedores a ellas. Seguidamente se realizaron diversas pruebas de atletismo con reparto de premios a los vencedores, dándose fin a tan simpático acto entonándose la canción de despedida que con las manos entrelazadas en señal de hermandad y camaradería, entonan todos los asistentes.

En resumen una agradable mañana, llena de recuerdos muy emotivos, en un paraje de belleza incomparable, cual es el lugar de San Cayetano de la parroquia de Alba. Mucho público, que presenció con sumo interés todos los actos realizados por los exploradores.

Félix RIVAS VILLANUEVA

26 ABRIL 1972. DIARIO DE PONTEVEDRA.

D. Víctor Fernández Soler, jefe de los Exploradores de España, Tropa de Pontevedra, desde 1910

“He sentido una inmensa alegría cuando me enteré que resurgian. Esta institución es una cosa buena para la juventud”

D. Victor Fernández Soler, ex-jefe de los Exploradores de España. Tropa de Pontevedra, ha sido objeto de un homenaje, el pasado domingo en San Cayetano-Alba, con motivo de la festividad del Patrono de la citada Institución, San Jorge.

La capilla de Alba, en donde se venera la imagen de San Jorge, donada por don Vicente Riestra, hijo del Marqués de Riestra a los exploradores pontevedreses, lugar tradicional en donde nuestros “boys scouts”, aconstumbraban a celebrar anualmente esta festividad, ha vuelto a sentir el entusiasmo de los muchachos pontevedreses, “amantes de los animales, los árboles y las plantas” como reza en el articulo noveno de su Código.

El señor Fernández Soler tiene en la actualidad más de noventa años.No hemos querido preguntarle la edad, porque observamos que, buen explorador, todavía se siente con fuerzas para realizar alguna excursión a ple. Viene todos los días, desde su casa del Gorgullón al centro de la ciudad, para asistir a su tertulia en el Bar Savoy. Alli localizamos a don Victor, Cuando le decimos que nos hable de los Exploradores de España. Tropa de Pontevedra, una amplia sonrisa ilumina su rostro.

Que quiere que le diga. Ha pasado tanto tiempo y además nunca he si do un hombre de mucha memoria memoria.

-¿Se acuerda del año que fue nombrado jefe de Tropa?

Creo que fue en el año 1910. Recuerdo que era miembro del Comité Directivo y que poco tiempo después me nombraron jefe de Tropa.

-La fecha procede porque el Dr. don Celestino Fontoira, que también estuvo en Alba, nos había dicho que cuando él ingresó en los Exploradores en el año 1914, ya hacia cuatro años, como mínimo, que don Victor era jefe.

. ¿Cuántos años en la Jefatura?

-Hasta que se extinguieron en 1936. En esta fecha entregamos nuestros bienes a Falange Española, menos el instrumental de la Banda de Música, que se lo dimos al Ayuntamiento.

-Háblenos de la Banda de los Exploradores, famosa en toda Galicia. Quienes la componía y cual fue su primer director?

-El primer director fue un estudiante de Medicina? -don Victor hace memoria y añade- más tarde Dr. Teijeiro y después de él, don Juan Serrano, hasta 1936.

-Respecto a los componentes de la Banda, me acuerdo de Celestino Pacheco, Secundino Bahamonde, Luis “El zapatero”, Josué Dapena, que tocaba el fliscornio.. Antonio VIñas, flauta, Quintas, flautin etc. Una Banda de Musica muy solicitada, que sustituía muchas veces a la Municipal.

. -¿Qué tal explorador era don José Filgueira Valverde?

-Muy disciplinado. En sus vacaciones de verano asistia a todas las marchas.

. -¿Qué marchas importantes de los Exploradores pontevedreses recuerda con más agrado?

-Oporto, La Coruña. Lugo, todas ellas a pie. También quiero citar aquí las excursiones por ferrocarril a Madrid. para realzar allí, concentrados por el Gobierno todos los de España, la “promesa del explorador”, cuando los “lobatos” ascendían de categoría.

Teníamos un caballo, un carro y tres embarcaciones magrificas, las excursiones maritimas tanbién eran muy importantes.

“El explorador no teme al ridículo cuando de ejecutar obras nobles se trata”. Don Victor contesta inmediatamente.

-Ese es el articulo segundo del Código del Explorador. Por cierto que en una época de mucho frio y escasez de trabajo-tiempos muy duros aquellos- establecimos un puesto de socorro, para facilitar un plato de sopa de ajo a todo aquel que acudiese a nosotros. El Marqués de Riestra vino a vernos para felicitarnos por nuestra acción y tomó un plato de sopa de ajo. Y cuando la famosa epidemia de gripe después de la Guerra Europea, colaboramos con autoridades sanitarias hasta el último momento.

-¿La época más gloriosa de los Exploradores, Tropa de Pontevedra?

-Toda nuestra trayectoria ha sido importante. Hemos tenido hasta un cine, que era nuestra fuente de ingresos. Fui a Santa Marta de Ortigueira a comprar una máquina de cine para instalarla en nuestro local.

-¿Cuánto le habia costado?

-No recuerdo bien, pero creo que más de mil pesetas Después compranos una nueva en vista de que el negocio marchaba,

-¿”Cuartel general” de los Exploradores?

D. Víctor Fernández.

-Primero en el Convento de San Francisco y cuando nos echaron de alli nos fuimos para la calle de los Exploradores….

Podiamos continuar hablando con don Victor Fernández Soler, durante varias horas, sobre excursiones, anécdotas, sobre sus experiencias como operador de cine y de innumerables actos heroicos de los exploradores. Pero como el espacio apremiaba, finalizamos la entrevista con esta pregunta. ¿Quiénes fueron sus principales colaboradores durante tantos años?

-Don Javier Puig, instructor y consejero nacional; don Faustino Giance; don Luis Gestal; don Victor Cervera Mercadillo y tantos otros que harian interminable esta lista.

Por último don Victor hizo constar: He sentido una inmensa alegria cuando me enteré que resurgia los Exploradores de España. Esta institución es una cosa buena, se lo aseguro.

Pero presiento que necesitarán los nuevos exploradores muchisimo valor, porque tendrán que trabajar muchisimo. Les aconsejo mucha paciencia y celo aunque, por otra parte, es posible que en el aspecto económico dispongan de más facilidades.

Muchas gracias Sr. Fernández Soler.

AMADOR LARRIBA.

NOTA: Unha compoñente do grupo dos Scouts, envioume esta nota:

Gracias por ese trabajo tan bien hecho que me traslada a aquellos maravillosos años. Fui durante 20 años Akela del grupo Scout RIAS BAIXAS 286

Gracias por vuestro trabajo

12- COSME DE MÉDECIS PASOU POR CERPONZÓNS.

COSME DE MÉDICIS PASOU POR CERPONZÓNS.
O matrimonio formado por Vittoria della Rovere e Ferdinando II, foi unha rica e poderosa familia italiana, o seu fillo Cosme entre o 25 de Setembro de 1668 e 19 de marzo de 1669, realizou unha viaxe por España e Portugal, naqueles momentos facíao como o herdeiro do Gran Ducado de Toscana.

Aínda que desde moi novo, Cosme foi unha persoa solitaria, na súa viaxe acompañárono o principio un total de 27 membros, aumentando ata 39.

No seu séquito había médicos, sacerdote, mordomo, secretarios, cortesáns…

Cosme foi inculcado pola súa nai baixo unha educación relixiosa, foi de tal xeito que desenvolveu un carácter completamente beato, chegando a pasar a maioría das horas do día á oración e a peregrinar.

A finalidade da viaxe por España e Portugal era a de visitar a tumba do Apóstolo Santiago, acompáñalle un séquito de persoas, entre eles o seu amigo e compañeiro da infancia o marqués Corsini, persoa culta e Conselleiro de Estado. Así mesmo Giovan Battista Gornia, autor dun diario da viaxe e médico do Principe, Magalotti, cronista da viaxe é o pintor de acuarelas e debuxos que plasmou a viaxe (o fotógrafo oficial) Pier María Baldi, os seus debuxos realizados polas principais cidades por onde pasaron consérvanse na Biblioteca Medicea Laurenziana, en Florença.

Unha carroza e varios cabalos foi o medio de transporte que utilizou, para iso tiña na comitiva axudas de cámara, lacayos, cocheros, caballerizos, mozos de cuadra etc.

Adoitaba parar a descansar e pernoctar nas propiedades eclesiásticas, os monxes e o clero dábanlles froitos dos seus hortos, a cambio o príncipe compensábaos con donativos.

Os escribientes do príncipe Cosme fan mención especial en todos os seus escritos á comida española, destacando os ricos carneiros de Toledo, os xamóns dun lugar de Andalucía (Rute), pero levando os mellores eloxios a comida galega.
Falaban que o río Miño era dunha gran abundancia en peixe, o salmón, o sáibao ( moi parecido ao salmón, pero máis pequeno), na desembocadura do río os rodaballos eran enormes, os lenguados moito máis sabrosos que os de Portugal, as ostras etc. e por suposto, de beber destacaban o viño branco co seu sabor exquisito.

Unha das comidas que máis resaltaron foi a que o bispo de Tui ofreceulles, foi a base de confituras e peixe, foi tal a cantidade que quedaron abraíados.

Un dos seus escribientes, Filippo Corsini, que ía na comitiva do duque Cosme de Medicis en peregrinación a Santiago en 1669, tomaba nota de todo, tanto das comidas, como as paisaxes, os lugares…escribe referente á construción das casas, o seguinte : constrúense as casas de Galicia, baixas e construídas con tan grandes pedras que cunhas poucas se podería edificar unha muralla.

Á súa chegada a Pontevedra, o pintor Pier María Baldi, realiza o correspondente debuxo da cidade, en pouco tempo plasma o seguinte :

Atopei nun libro de efemérides que recolleu Modesto Rodríguez Figueiredo, un recordatorio relacionado co paso de Cosme de Médecis por Pontevedra, segundo él a acuarela que realiza Pier María Baldi é o máis antigo testemuño gráfico do conxunto urbano da cidade.

O debuxo é un aguatinta en sepia tomado desde casa situada á esquerda do antigo camiño vello a Santiago, o que hoxe se coñece polo “da Santiña“, alén do río.

A panorámica abarca desde o Castro Mourente aos Montes da Caeira

Mentres, Corsini describe Pontevedra rodeada dunha gran muralla, conta naquel momento con 500 casas, e fala dos seus habitantes como máis cultos que os do resto de Galicia.

O séquito do príncipe segue o seu peregrinaxe, camiño de Santiago, antes pasan por varias parroquias, entre elas Cerponzóns, a súa próxima parada sería Caldas de Reis.

MANUEL LÓPEZ ESPERÓN, MANOLO CAMPAÑÓ, 2ª parte

CONSELLO DE GUERRA CONTRA MANUEL LÓPEZ ESPERÓN.
O consello de guerra ordinario tivo lugar en Vigo o trinta de marzo de 1949 para xulgar a causa instruída polo procedemento sumarísimo polo suposto delito de actividades subversivas.
Resultando 1º. Que con motivo de las gestiones llevadas a cabo por Fuerzas de Orden Público y Policía de la vecina ciudad de Pontevedra, se consiguió la detención de un numeroso grupo de individuos que componían diversos Comités de tipo subversivo político, para derrocar el actual Régimen político español, siendo los principales encartados los procesados en estas actuaciones, MANUEL LOPEZ ESPERON [X,X,X…] los cuales formaban el Comité del Partido Comunista de la vecina Ciudad de Pontevedra con el cometido Intercomarcal entre esta población y varios pueblos de la provincia, realizándose por los procesados en cuestión activas gestiones de repartimiento de propaganda subversiva, así como distribución y cobro de sellos de cotización con que el partido comunista que representaban, trataba de recaudar fondos en metálico para ser entregados a los fasmiliares de los presos políticos, ostentándose por el procesado LOPEZ ESPERON, en el Comité mencionado, el cargo de Secretario de Agitación y Propaganda y los Secretariados de organización, finanzas y otros cometidos por el resto de los procesados.

[…]

Resultando 8º. Que por los defensores de los procesados se estimó que por parte de sus patrocinados no se había cometido el delito imputado por el Sr Fiscal, por falta de elementos de juicio para encontrarlos suficientemente acreditados, o bien por no encajar de lleno en la tipificación […] invocándose por los mismos la libre absolución de sus patrocinados o, en caso de que el Tribunal estimase la existencia del delito calificado, se impusiesen penas inferiores a las peticiones por el Fiscal, o en su grado mínimo.

[…]

Considerando 1º. Que los hechos que el Consejo estime como probados son constitutivos de un delito equiparado al de rebelión militar del Artículo primero, apartado segundo de la Ley de dos de marzo de 1943 en relación con los artículos 286 y 291 del Código de Justicia Militar.

[…]

El Consejo FALLA: Que debemos condenar y condenamos al procesado MANUEL LOPEZ ESPERON, como autor del delito que se deja enunciado en el considerando 1º, a la pena de DOCE AÑOS DE PRISION MAYOR con los accesorios de suspensión de todo cargo público, profesión u oficio y derecho de sufragio durante el tiempo de la condena. […]

CARTA DIRIXIDA AO CAPITÁN XERAL DA 8ª REXIÓN MILITAR, RECLAMANDO AS SÚAS PERTENENCIAS :

EXCMO.SR :

Manuel López Esperón, natural de Campañó, vecino de Campañó, 20 años de edad, soltero, profesión mecánico y en la actualidad cumpliendo condena de 12 años de Prisión mayor impuesta por consejo de Guerra Ordinario celebrado en esta Plaza el día 30 de Marzo último en comisión nº 259/48 instruida por el Juzgado Militar nº 2 de Vigo, por actividades subversivas, a V. E. con el mayor respeto y subordinación expone:
Que al ser detenido e ingresado en la Comisaría de Policía de Vigo, le han sido retirados y más tarde depositados en el Juzgado Militar nº 2, en donde se encuentran en la actualidad los objetos siguientes : una chaqueta, una pluma estilográfica, unas gafas y un reloj de pulsera, todos ellos de su propiedad, y como las manifestaciones hechas por el Sr. Juez son de que no podrán ser devueltos mientras no lo ordene esa Superiodidad, es por la que a V. E. con todo respeto y humildad suplica muy encarecidamente, se digne ordenar (si procede) le sean entregados los anteriormente citados objetos.

Es favor que no duda alcanzar de V. E. cuya vida, guarde Dios muchos años.
Vigo a 17 de Mayo de 1949

 Firma………..
Excmo. Sr. Capitán General de la 8ª Región Militar.

Manolo non recibiu as súas cousas, contestáronlle que esas pertenencias conseguiunas con diñeiro procedente de actos ilegais. Un tempo máis tarde os obxectos propiedade de Manolo chegaron a ser poxados, fíxose con eles un home que non teño referencias de quen puido ser, este, sabendo a quen pertencía entregoullos a un veciño de Raxó que coñecía a Manolo, conforme puido foillos a levar a él.

Ao longo destes días sigo recibindo comentarios sobre o acontecido naqueles anos a Manolo e aos seus compañeiros. En moitos comentarios a miña sorpresa foi maiúscula, pois eran comentarios de coñecidos meus, que non sabiamos que nos unía unha relación entre o meu curmán Manuel e os seus parientes.

Unha curmá que vive en Bos Aires escribiume o seguinte :

Juan.

Cuantos recuerdos de los relatos de mi madre vienen a mi memoria

Me decía que, muy jovencita, había pasado una temporada en casa de su abuelo Domingos y sentía mucha tristeza por la muerte de su tía Teresa, madre de Manolo, había fallecido por un cancer de pecho siendo aún muy joven. Y en esos relatos aparecía el nombre de Manolo como motivo de preocupación para nuestro abuelo Ramiro que iba a visitarlo a una cárcel de Vigo

Tendría yo unos diez u once años cuando fallece nuestro bisabuelo Domingos ,1957/1958, no sé precisar el año exactamente

Vivíamos en Villagarcia y mi madre me llevó al velatorio que se hizo en la casa del bisabuelo. Me conmovió muchísimo la tristeza de nuestro abuelo por la muerde de su padre

En cuanto a Manolo, informándome a través de tu nota, todo mi respeto y admiración

Me hubiese gustado conocerlo

Lo has hecho tú y, generosamente transmites aspectos de los valores que él ha sabido cultivar

Donde quiera que esté Manolo sentirá que nada ha sido en vano.

-0-0-0-0

Fernando comentábame que  Manolo López era gran amigo do seu pai, Jesus Carrera Barreiro, represaliado como él, emocionouse cando viu unha foto do grupo de galegos no penal do Dueso, nela está o seu pai, non sabía desa fotografía.

-0-0-0-0-

Mª José díxome que estivera lendo o relato sobre “Manolillo“, na súa casa chamábano así, foi o compañeiro do seu pai e da mesma célula, entraron esposados xuntos na carcel. Ela dime que foron en total 76 os que caeron, saíron do Dueso de milagre. O Dueso era coñecido tamén como La Isla del Diablo, alí había uns 5.000 presos políticos.

Recordo a Manolo desde que nacín, sempre o vía na miña casa, eran moi amigos, teño muitos recordos, muitos…

O último que recordo de Manolo é que non andaba moi ben dos xeonllos e tiña pendente unha operación, normalmente víao tomando o seu café e lendo a prensa ás tres da tarde nunha cafetería que hai cerca do hospital, un día deixei de velo e máis tarde souben que estaba nunha residencia.

Polo meu pai puiden saber moitas cousas daquela época, pasárono moi mal, pasaron muitísima fame e todos os días morrían moitos homes.

Aínda por encima, de non estar alimentados, estaban obrigados a realizar traballos forzosos na Brigadilla de Explanación. Caían como moscas.

Foi horroroso, un día que podamos vémonos e cóntoche máis.

Vin o vídeo que me envías onde sae Juan José Guirao e diríxese aos amigos e familiares de Manolillo, recordo que cando morreu Jesus Carrera, falou Guirao, o meu pai  Fernando Frías López de la Osa e Manolillo, Jesus foi compañeiro deles dous na prisión.

JUAN JOSÉ GUIRADO :

Entraba el año y salía del tiempo Manuel López Esperón. Ayer mismo lo despedía en su aldea un pequeño grupo de familiares, vecinos y amigos. La pandemia que nos aísla impidió acercarse a los camaradas que le habrían rendido el homenaje que siempre mereció y al que nunca aspiró. Muy pocos pudimos estar presentes, muchos más habrían querido estar.
Manolo entendió bien lo poco que valen los aplausos y los homenajes. De ellos solo importa el amor sincero de quienes tienen motivos para rendirlos. Por eso no asistió siquiera al que se rindió a los veteranos del Partido, hace ya años, en Santiago.

Para una publicación que se hizo entonces le pedí algunos datos biográficos. Me contó pocas cosas, y tomé unas notas que conservo. Su laconismo era el resultado de décadas de clandestinidad. Aprendió a callar, incluso sometido a torturas, y no un día, ni dos… El hábito de la reserva lo mantuvo toda la vida.

Solo en tres ocasiones le oí contar algo sobre sí mismo. La primera vez se sinceró, creo recordar que en una conversación de sobremesa, sin más presentes que él, mi compañera Soco y yo mismo. Las otras dos se vio en la obligación de hablar. Fue en el cafetín de la Alameda donde tomé las notas biográficas que me sirvieron para aquella reseña que no encuentro ahora. Más adelante, en el hotel Virgen del Camino en que vivía entonces, le presenté a Pepe Álvarez, el historiador imprescindible para conocer la historia de la represión en Pontevedra, a través de sus libros y del blog Pontevedra nos anos do medo. La charla, me comenta Pepe, fue fructífera, y los archivos consultados le confirmaron lo aportado por Manolo.

Desapareció del hotel y le perdí el rastro. Casi un siglo de vida y mucha experiencia. El ha sido el último de los veteranos, el más joven de ellos. Ya no queda nadie a quien preguntar directamente sobre aquellos años de plomo. Muchos de estos héroes de hierro han vivido un siglo o más, sobreponiéndose a los padecimientos sufridos. Sin duda la fuerza de las convicciones y la salud mental conscientemente cultivada en medio de la adversidad ayuda a mantenerse vivo.

Para conocer la calidad humana del personaje es muy interesante lo que cuenta sobre él Juan José Esperón, hoy mismo en Pontevedra Viva.

Encontré estas notas, creo que corresponden a lo hablado en el cafetín:

Manuel López Esperón (“Manolo Campañó”)

Algunos datos biográficos

Nace en julio de 1924.

Desde niño, durante la república, participa en la Sociedad de Agricultores, en la que eran influyentes el PCE y el PSOE.

Hizo estudios de magisterio.

La SdeA aportaba la visión de los jornaleros en las comisiones de resolución de conflictos.

Participó en las Juventudes Socialista y en la Juventudes Comunistas.

Recuerda cómo en 1936 tuvieron que quemar los libros de la Sociedad.

Sobre su parroquia (Campañó), considera que eran más progresistas algunos de los ricos (cita al padre del suegro de Mariano Rajoy) que la mayor parte de los más pobres.

Al final de la guerra, trabajo clandestino en la ciudad.

Punto de apoyo fue Julio Rey, padre del relojero Arturo Rey.

Unión de Intelectuales Libres.

Juventudes Republicanas.

Recuerda de entonces a Alejandro Gama.

Hacia el año 40 ingresa en el Partido.

Miembro primero del comité local, luego del comarcal, intercomarcal y provincial.

Recuerda que después entró al Partido Carlos Crespo Alfaya.

Secretario de agitación y propaganda y después secretario de organización.

Fue enlace con la guerrilla. Recuerda a Buzarra (?).

Hacia 1945 se trató de reorganizar la UGT.

Fue detenido en Vigo a primeros de junio de 1948, cuando estaba allí destinado para reorganizar el Partido.

También fueron detenidos Alfaya, Carrera, y de la JSU Gonzalo Velasco.

“Fuerzas Armadas de la República Española”.

Detenido en Vigo, estuvo en comisaría. Durante 21 días fue interrogado y torturado.

Entonces llevaba una larga melena y barba. Y empezaron colgándolo de una puerta por el pelo.

Sospecha que finalmente el interrogatorio continuó bajo los efectos de alguna droga.

Los interrogatorios eran supervisados por la guardia civil.

El mejor truco para no contestar era el retraso en las respuestas y tratar de olvidar.

Burlas: lo llamaban “Segundo Cristo” y “Segundo Francisco de Asís”.

Le hicieron la ficha y le cortaron el pelo y la barba.

Todo esto duró más de 40 días.

Pasó a la cárcel incomunicado, pero eso supuso para él un gran alivio, fue el día más feliz el de ir a la cárcel con todos los otros. En una hora la brigadilla lo llevó a La Parda.

Porque había rivalidad entre la policía y la guardia civil.

De la cárcel, tras el proceso, no se podía sacar a nadie para llevarlo a una comisaría o a un cuartelillo.

Consejo de guerra y condena a 12 años.

A Crespo Alfaya y Carrera los condenaron a 10 años. A otros a 8, 6, 4, 2, y alguno salió absuelto.

Los de menos de cuatro años de condena quedaron en Pontevedra, y a los otros los trasladaron al penal del Dueso.

Se redimían penas por el trabajo, en talleres mecánicos, de carpintería, y en otros oficios, ganadería, explanación de tierras, jardines…

Él redimió dos o tres años por dar clases en la escuela y por oficios varios. Aquí recuerda a Fraga, relojero de  Marín.

Permaneció en prisión hasta agosto de 1952, beneficiado por dos indultos.

Quedó en libertad vigilada. La guardia civil pretendía que en 20 o 25 días se le expulsara de España.

Lo detenían por sistema en otras ocasiones, como hicieron durante la visita de Eisenhower a Franco.

Continuó su actividad en el Partido. Recuerda la visita de Antonio Núñez Balsera. Estableció contacto con Manolo Domínguez, Fortes, Brieva (?).

Asistió al V congreso del PCE. Ayudado por un matrimonio francés, cruzó la frontera por Irún.

Fue un largo viaje con etapas de distracción: Limoges, París, donde permaneció 15 días, Niza, Cannes, San Remo, Génova (Milán) Udine…

En Italia estuvo alojado en casa de Giancarlo Pajetta (no anoté bien si fue a la vuelta).

Pasó a Austria campo a través. Tomó un tren a Viena y de allí, en avión, fue a Praga.

Relata varias anécdotas sobre su viaje y sobre el congreso.

Informes de Santiago Álvarez, Moncho de Ferradás, Barreiro…

Vuelve por Venecia, París, Barcelona, Zaragoza, Madrid, a Pontevedra, donde ya lo esperaba la policía.

Otra detención. Justifico que había pasado dos o tres meses en Madrid, Zaragoza, Barcelona. Aun así, pasó 28 días en La Parda.

No recuerda si antes o después estuvo con Antonio Núñez. Luego estuvo con Manolo Barros.

(En algún momento habló de Stalin, los campos de concentración…)

Información sobre o penal de El Dueso :

Fai clic para acceder a 496707.pdf

http://todoslosrostros.blogspot.com/2008/07/slo-en-el-dueso-cantabria-ms-de-1000.html

11- NICOLA ALBANI, UN PEREGRINO AVENTUREIRO.

En estos días celebrasen  279 anos que pasou por Cerponzóns un dos peregrinos mais coñecidos da historia das peregrinacions xacobeas, Nicola Albani.

Sirviente e secretario de nobres e prelados (Melfi, Italia 1714-?). Peregrina a Santiago en 1743 e 1745. Este animoso italiano, natural da cidade de Melfi, a uns 100 km ao sudoeste de Nápoles, é autor do máis amplo e revelador relato da literatura odepórica xacobea do século XVIII coñecido ata agora. Trátase da Veridica istoria ou´sia Viaggio dá Napoli à San Giacomo dei Galicia -Viaxe de Nápoles a Santiago de Galicia– un manuscrito, no que Albani, metade devoto e sinceiro peregrino, metade aventureiro e pícaro necesitado, narra a súa experiencia peregrinatoria e vital, camiño de Santiago, por Italia, Francia, España e Portugal. Albani parte de Nápoles a principios de xuño do ano 1743, pasa por Roma, onde obtén do Vaticano un pasaporte para o seu peregrinación, e chega a Santiago en novembro dese ano, tras deterse, de camiño, en numerosas cidades e santuarios italianos, franceses e españois. Desde Compostela, continúa a súa viaxe polo Camiño Portugués cara a Lisboa. Volve desde esta cidade á urbe santiaguesa en xaneiro de 1745 para gañar o xubileo -foi ano santo- regresando uns días despois á capital portuguesa desde cuxo porto embarcou para Italia a finais de xuño. 

Moitos peregrinos foron anotando as súas vivencias ao longo do Camiño, son textos de valor incalculable para entender o alcance e o sentido da peregrinación xacobea, os de Nicola Albani son uns deles…

O manuscrito de Albani, dividido en dous tomos, ten máis de 600 páxinas e complétase con varias ilustracións alusivas á viaxe. Escrito con sencillez e gran sentido práctico, resulta imprescindible para entender a continuidade da peregrinación xacobea no século XVIII, malia a súa prolongada crise, xurdida coa expansión europea da Reforma protestante, entre outros poderosos condicionantes aos que o italiano é alleo. Destaca a detallada e emocionada narración que realiza de Santiago durante a súa primeira estancia (1743), resaltando a notable afluencia de devotos de distintas nacionalidades que descobre na cidade e a descrición da catedral e do seu ritual de peregrinos.

 

NICOLA ALBANI comentaba o rematar o libro que quería manifestar claramente algunhas advertencias, que sendo él  un solitario viandante, por si désese o caso de que algún viaxeiro quixésese acompañar coa guía do seu libro, dou unha serie de advertencias, que son as seguintes :

Primera advertencia que os puede dar vuestro viajero Nicola Albano es que ninguno se ponga en viaje tan largo sin ir acompañado de un buen compañero; pero compañero fiel de alma y corazón, de igual opinión, que la guía de un buen compañero ayuda de muchas maneras, y no encontrándolo del gusto del viandante, es mejor ponerse a hacer solo el viaje, porque sabéis el proverbio que dice “que mejor solo que mal acompañado”.

Segunda advertencia: que nadie se ponga en viaje en tiempo de peste o guerra, porque os pueden suceder en vuestro viaje muchas desgracias, como en efecto me sucedieron a mí. 

Tercera advertencia: que nadie se ponga en viaje si no goza de buena salud y fuerte complexión, y que esté acostumbrado a lo malo y a lo bueno, que si tiene poca salud o es de mala complexión no podrá seguir su iniciado viaje; y si no está acostumbrado a lo malo y a lo bueno, ciertamente se morirá por el camino. 

Cuarta advertencia: el viandante debe tener piernas fuertes, y no delicadas, para que pueda siempre con firmeza seguir su viaje, y no debe ser meticuloso en sus comidas, sino que pueda comer todo lo que encuentre, o que se le dé en su viaje, porque si busca delicadeza o limpieza, no lo encontrará ciertamente, y quizás morirá en el camino, o no le faltará cualquier enfermedad. 

Quinta advertencia es que ningún viandante camine por la noche, ni se vaya del lugar en que se encuentre antes de que sea de día por la mañana; y por el camino no se debe nunca acompañar de ninguna persona si no sabe que es buena persona, y que no puede hacerle daño, y teniéndolo que hacer por necesidad, hay que ir cada uno por su cuenta, y al llegar por la noche a alguna pensión u hospital o a cualquier otra casa, no hay que hacerse el gracioso ni charlar, que del dinero cuanto menos se hable, mejor, y monedas de oro o de plata no hay que sacarlas delante de la gente, sino hacer siempre creer que falta algo de vuestra cuenta, ni decir nunca el camino que pensáis hacer a la mañana siguiente, que os pueden suceder rnuchas desgracias, como me sucedieron a mí. 

Sexta advertencia: todos los que se pongan a hacer un viaje tan largo, y sobre todo aquellos que vayan con hábito de peregrino, que vayan a adquirir mérito a los lugares santos, necesitan el santo temor de Dios, que sin éste no se hace nada bueno; en segundo lugar, la persona debe ser hábil, astuta, maliciosa y fina de cerebro, para que no se deje burlar por nadie durante su viaje, y debe ser político, acomodándose siempre al uso del lugar, que si el viandante es importante, debe parecer pobre y si es pobre debe parecer rico, para que se le trate mejor, que si es bobo o papanatas en la conversación o en el trato no le irá bien, y no hay que decir nunca mal de las naciones, y si habla cualquier lengua extranjera será una gran ventaja para el viajero, para entender y hacerse entender; en tercer lugar, debe tener atrevimiento para pedir limosna y no ser vergonzoso, que de lo contrario se morirá de hambre; en cuarto lugar, debe tener buen estómago para soportar y sufrir todos los padecimientos al servicio de Dios, si quiere ser protegido en su viaje.

Nicola Albani tivo continuos problemas cos exércitos, co paso por bosques e montañas terribles e solitarias, cos temporais, co a fame, a sede e o mal durmir. Pasou muitas noites no campo que a cuberto. Comentaba que fora unha viaxe de gran padecimiento e cheo de desgrazas, que pudo morrer en mil lugares.Pero grazas á protección do que cualifica como o seu glorioso Santiago, chegou san e salvo.

Albani resolveu as súas necesidades básicas pedindo esmola, como moitos xacobitas do seu tempo. Consideraba, quizá seguindo a tradición medieval, que a caridade debia ser o principal sustento do peregrino, aforrou muito é de volta a Italia sufriu un ataque donde roubaronlle todo.

O manuscrito da viaxe de Albani, descuberto a principios dos anos oitenta do século XX, publicouse por primeira vez de xeito íntegra en 1993, en italiano e español. 

ESCOLLIN DOUS PERCANCES QUE TIVO NICOLA :

ACONTECEU EN PONTE DA LIMA :

Na seu peregrinaxe tivo un encontro cun facinoroso, provisto de espada, na zona de Ponte de Lima, ao que se enfrontou co seu bordón. Para entón, Nicola era xa un viaxeiro experto e sabía dos perigos do camiño, así que había rematado o seu bordón nun ferro puntiagudo que puidese servirlle en caso de necesidade, como así foi. Os dous homes, ladrón e peregrino, loitaron e, aínda que os dous saíron malparados, a peor parte foi para o bandido que quedou tendido no chan, quizáis morto.


O Miño cruzábase entón en barcas, sen gran dificultade, e entrábase na cidade fronteriza de Tui, onde o peregrino portugués seguía sentíndose como en casa:

A Galiza mai-lo Minho, sao dous amigos leais, bicados pelas mismas aguas, filhinhos dos mesmos pais.

Na verde Galiza, eu sinto-me irmao, na lingua, no abraço, no aperto de mao.

(Grupo Tertulia Guimarães)

ACONTECEU EN REDONDELA :

Cando Nicola chegou a Redondela, acercouse a un pequeno hospital de peregrinos no que se aloxou, e onde lle ocorreu certa aventura que el relatou con sencillez. Éste e un resumen do acontecido :

En cuanto el peregrino Nicola alcanzó Redondela, se dedicó, como hacía habitualmente, a pedir limosna; y la jornada le fue propicia pues recaudó bastante pan y muchos peces parecidos a sardinas. Por la noche se puso a asarlos en el refectorio del hospital, y como le sobraran y hubieran llegado mientras tanto dos peregrinas jóvenes, las invitó a comer de lo suyo. La velada fue distendida hasta que llegado un momento, las bromas fueron subiendo de nivel y, sin muchos rodeos, la más joven y más bella de las dos le manifestó su deseo de pasar la noche con él. Pero Nicola había hecho el inmenso sacrificio de caminar desde su Nápoles natal, con riesgo de su vida, para purificarse y santificarse, y no era cosa de echarlo todo a perder por culpa de una jovencita, así que se opuso en redondo. No obstante, como las bromas aumentaran, el italiano decidió abandonar la reunión y marcharse a la cama.

El día había sido duro, y nuestro italiano no tardó en dormirse. Mas, hete aquí que, en uno de sus movimientos, notó que alguien le acompañaba en la cama. Nicola se sobresaltó y, tras calmarse algo, se dio cuenta de que la hermosa joven estaba a su lado totalmente desnuda. Él la conminó, con voz queda, a que se marchara, pero la muchacha contestaba con sonrisas y bromas. Y Nicola temía que todas las indulgencias ganadas en Santiago con tanto trabajo se le esfumaran en un instante, y no sabía qué hacer, pues la peregrina seguía en sus trece. Tuvo entonces un arrebato napolitano y, sin pensárselo dos veces, llamó al ama, que vino con su hijo, y entre los dos molieron a palos a la ardiente peregrina.

O camiño portugués continuaba por Pontevedra, cidade de gran tradición de peregrinaxe e á que Albani dedica grandes eloxios, ao seu paso pola Vila fala da Virxe do Camiño, da Divina Peregrina…

Quizáis ao pasar por Cerponzóns, camiño de Caldas, ocorreulle algunha nova aventura a Nicola, xa que, non todo no camiño era santidade; recordemos senón as advertencias que xa o Códice Calixtino dedicaba a estes temas: o viño e as mulleres fan apostatar ao sabio.

Agrego anotacións que fixo Rafael Sánchez Bargiela, administrador do grupo de Facebook Camino Portugués.Tui

Uno de los relatos de peregrinos mas conocidos es el de Nicola Albani. Este peregrino de Napolés realizó en el año 1743 el Camino francés hasta Santiago de Compostela dirigiéndose posteriormente hacia Lisboa buscando un barco para retorrnar a su país. Se cumplen hoy 279 años de la presencia de Nicola Albani como peregrino en nuestra ciudad de Tui.

Albani escribe la Veridica istoria o´sia Viaggio da Napoli à San Giacomo di Galicia -Viaje de Nápoles a Santiago de Galicia- un manuscrito, en el que Albani, mitad devoto y sincero peregrino, mitad aventurero y pícaro necesitado, narra su experiencia peregrinatoria y vital, camino de Santiago, por Italia, Francia, España y Portugal.

El 16 de diciembre de 1743 Albani llega a Tui (al que volverá en 1745 al retornar de nuevo peregrinando a Compostela desde Lisboa), en su relato se queja de las pocas atenciones que recibe: “Fui tratado mal en el hospital durmiendo sobre un poco de paja puesta en el propio suelo”, pero alaba la generosidad de los tudenses, especial canónigos y obispo. La ciudad tampoco le causa una gran impresión a excepción de su catedral: “En cuanto a las maravillas, no hay grandes cosas, sino la Iglesia Mayor, una de las más ricas del reino de Galicia, excepción hecha de la de Santiago” destacando el coro y los dos órganos barrocos de la Catedral. Completa su escrito con las impresiones sobre las malas defensas de la ciudad y el paso en la barca de pasaje a Valença.

Reproducimos su relato: “fun tratado mal no hospital, durmindo sobre un pouco de palla posta no mesmo chan. Cando me levantei pola mañá, fun ver a mencionada vila e ao mesmo tempo pedir esmola, e obtívena moi boa, especialmente por parte dos señores coengos e do bispo, de quen obtiven unha peseta. Sabede que este é o último lugar do reino de Galicia que fai confín co reino de Portugal; non está moi fortificada de murallas, nin está gardada por moitos soldados, como sería cousa normal sendo praza de armas na fronteira cun reino inimigo. A razón disto é que España está ben segura de Portugal, segundo o proverbio de que o grande acaba comendo ao máis pequeno; porén, Portugal está ben gardado, que xa non se fía tanto de España. En canto ás marabillas, non hai grandes cousas, senón a Igrexa Maior, unha das máis ricas do reino de Galicia, excepción feita da de Santiago, cun fermosísimo coro situado no centro da igrexa, na mesma posición ca a de Santiago e cuns asentos para os cóengos e dosel do bispo con dous fermosísimos e magníficos órganos, que non creo que en España haxa ningún igual. Así sobre as 6 da tarde do mencionado día 17, púxenme en camiño. Case unha milla despois de Tui, acabado xa o territorio de España, hai que pasar un gran río chamado río Miño, de case media milla de ancho, máis alá do cal un entra xa no dominio portugués; o mencionado río pásase con barca, que se atopa continuamente nunha e outra beira, e hai que pagar dous cuartos, de España, por persoa, que equivale a unha pública de Nápoles, e o devandito río separa un reino do outro”.

Nicola Albani, como tantos peregrinos a lo largo de la historia, certifica como los caminos jacobeos portugueses tienen en Valença y Tui el lugar de paso entre ambos territorios a lo largo de los siglos.

=========================================================================

Tal día como hoy, 24 de enero, pero hace justo 276 años, Nicola Albani, en su segunda peregrinación a Santiago de Compostela en 1745, ahora desde Lisboa, llegó a la ciudad de Tui en su camino a la tumba apostólica.

Su excepcional relato, recogido en su manuscrito Veridica istoria o´sia Viaggio da Napoli à San Giacomo di Galicia -Viaje de Nápoles a Santiago de Galicia, editado por Paulo Caucci aporta esta narración de su segundo paso por Tui:
En la mañana del 24 de enero seguí mi viaje. Sobre las diez de la noche salí del reino de Portugal y entré en el reino de Galicia, llegando ya de noche a la villa de Tui, a cuatro leguas del hospedaje de Lima, donde pasé la noche en un alojamiento no muy cuidado. En la maña siguiente fui a recoger mi limosna con la citada patente de San Francisco, recibiendo otras limosnas que pedí de viva voz la misma mañana. El día 25 seguí mi viaje y llegué por la tarde a Ponte Sampaio, a seis leguas de Tui, donde pasé la noche en un comodísimo hospedaje.
Recordar la figura de Albani es rememorar una de las principales figuras de la literatura odepórica relacionada con la peregrinación jacobea y que testomonia en sus relatos el papel histórico de Tui como la histórica puerta de entrada en Galicia de los caminos jacobeos portugueses.

Nota: Información extraída de Xacopedia, Enxebre orden da vieira, Diario de peregrinos e Camino Portugués. Tui


6- MANUEL QUIROGA LOSADA, RAÍCES EN CERPONZÓNS.

LA CIUDAD  OLVIDÓ A QUIÉN FUE DUEÑO DEL MUNDO.

A cidade esqueceu a quen foi dono do mundo, así terminaba Manuel Jabois un artigo sobre Manuel Quiroga.

Manuel Quiroga Losada (15/04/1892-19/04/1961) foi un pontevedrés que xunto a Sarasate, foron considerados os máis grandes violinistas da nosa historia.


Nace o 15 de Abril de 1892, na rúa dos Comercios, hoxe en día denominada Manuel Quiroga. Sendo moi neno xa se lle vía o seu virtuosismo, a súa familia pronto o enviou fóra de Pontevedra a estudar, primeiro a Madrid (en 1904 entrou no Real Conservatorio Superior de Música) e con 17 anos ingresou no Conservatorio de París, accedendo a un curso de estudos avanzados, recibindo alí a influencia de grandes violinistas. É en París, onde coñece e trata a outros importantes músicos como Manuel de Falla, Joaquín Turina ou Pablo Casals.

Un dos seus primeiros logros foi cando contaba 19 anos, gaña o primeiro premio do conservatorio, a súa carreira é meteórica, aos 22 anos estaba facendo carreira entre USA e Europa, os seus éxitos cada vez eran máis soados e por onde pasaba era aclamado, en toda a súa carreira como violinista, axudouse de diferentes violins: Amati, Guadagnini, Stradivarius, Guarnerius…

Ano tras ano ía percorrendo infinidade de países, Francia, Cuba, Arxentina, Uruguay, México…


Aos 46 anos, no mellor da súa carreira, cando logo dun concerto en Times Square, de volta ao seu hotel, un camión atropélao e dánalle gravemente o seu brazo dereito, a súa carreira vese truncada para o resto da súa vida, malia os seus innumerables esforzos por intentar recuperarse xa non puido tocar a nivel concertos, tendo que no resto da súa vida dedicarse á composición musical e pintar lenzos. Faleceu o 19 de Abril de 1961, tras moitos sufrimentos, onde o parkinson tamén lle fixo pegada.

A maioría das súas obras consérvanse no Museo de Pontevedra e foron publicadas en edición facsímil no volume VI de Cadernos de Música en Compostela.

No estreo do documental relacionado con Manuel Quiroga, o noso veciño, o compositor e intérprete Enrique Alvite, compúxolle este tema :

https://youtu.be/r5m5ChSbPV8

AS RAÍCES DE MANUEL QUIROGA LOSADA EN CERPONZÓNS.

A raíz de leer un artigo de Milagros Bará, publicado no Diario de Pontevedra (28/10/2015), donde comentaba o seguinte : El apellido Losada tiene raíces en la zona, de hecho mi familia tenía allí molinos que llegué a visitar en compañía de mi abuela Pilar Quiroga Losada, comenzamos a investigar a relación que podía haber co violinista.

HOXE FAI 100 ANOS DO FALECEMENTO DE PILAR LOSADA VÁZQUEZ, VECIÑA DE CERPONZÓNS.

Así que contactamos con Milagros, ela comentounos que Manuel era fillo de José Quiroga Hermida (coñecido comerciante de panos e tecidos) e de Pilar Losada Vázquez (natural de San Vicente de Cerponzones), tiveron cinco fillos : Carlos, que emigrou a Arxentina, foi un prestixioso radiólogo. José, emigrou tamén á Arxentina, converténdose nun gran empresario. Mentras que Emilio, foi arquitecto no Concello de Pontevedra. O máis famoso foi Manuel, o gran violinista e finalmente, a única muller dos cinco fillos, Pilar.

Pilar Losada Vázquez, nai de Manuel Quiroga.
Recordatorio do falecemento de Pilar Losada.

 

Parte da familia Quiroga Losada.
Foto de Zagala, Carlos, José, Manuel é o seu pai, ano 1896.
Pilar Quiroga Losada, a filla.

Xa van uns cantos anos que fixen amizade con Carlos, sobriño de Manuel Quiroga, hoxe conta con 97 anos e seguimos tendo contacto. A súa gran ilusión é volver a Pontevedra.

Fai tempo atopei unha foto de Carlos nunha revista, fíxolle moita ilusión :

ARTIGO DE M. JABOIS : Quiroga ensayaba a oscuras. Se recogía en un cuarto a ciegas, levantaba el violín y estudiaba las partituras que tenía grabadas en la cabeza mientras deslizaba el arco interpretándolas. De la ventana abierta de su buhardilla en París brotaba una música ejecutada bellamente, y la gente que pasaba por la calle se paraba absorta, fija en aquel acontecimiento casi endiablado. Era Manolito Quiroga…

Manuel Quiroga, una especie de mirlo

O día 13 de Xaneiro do 2023 fará 17 anos que se inaugurou esta obra escultorica con Quiroga e un grupo de intelectuais galegos do S. XX , está situada na Praza de San José.

Mais información en relación con Pilar Losada Vázquez :

Ao compartir a noticia da relación de Manuel Quiroga Losada coa nosa parroquia, comezaron a enviarme datos que confirman a noticia. Por unha banda coméntanme que Pilar Losada Vázquez tiña parentesco con dous curmáns, de nome Luciano e Conchita Losada e tamén con outra curmá que se chamaba Amalita Lastra Losada, veciños do lugar de Leborei, con as súas casas á beira unha da outra. Tamén nos indican que Conchita Losada foise a vivir a Madrid, ao distrito de Chamberí, na rúa Ríos Rosas, pero xunto co seu irmán Luciano, adoitaban pasar o verán na súa casa de Leborei.


Daquela era unha casa preciosa, cun enorme terreo, todo axardiñado, había palmeiras, un estanque, para os nenos e nenas era unha zona encantadora, (coméntame unha pariente da familia), ademáis Conchita e o seu irmán Luciano adornaban aquel paraxe con utensilios que prácticamente non eran coñecidos naqueles tempos pola xente do lugar, os familiares máis pequenos daquela época que vivían en Leborei, adoitaban pasar moitas horas naquel lugar, chamábanlles a atención aquelas hamacas que colocaban a inicios do verán e que trouxeran ex proceso de Madrid. Outra cousa que máis lle chamaba a atención era a moto que conducía Luciano, era enorme, parecía unha Harley, coméntame a veciña de Leborei e parente directa deles.

Amalita sempre viviu en Leborei, unha muller con semblante serio, pero moi boa persoa, vivía pegada á casa de Conchita (onde hoxe en día vive Manuela), estaba solteira, seguramente os máis maiores recordarédela con aquel ramo enorme de olivo que levaba o día de Ramos á Igrexa, facéndolle competencia a unha veciña que vivía moi preto súa e que tamén adoitaba levar unha enorme rama de olivo, acordádesvos? Jajajaja.

Casa de Amalita.

Os Losada antiguamente eran donos prácticamente de Leborei, era unha extensa zona do lugar, inclusive as súas propiedades chegaron a varios muiños situados no lugar da Balé (comentario de unha pariente de Manuel Quiroga, de nome Milagros Bará), onde seguramente algún destes antepasados fixeron casa neste lugar, sendo así que aínda hoxe en día habitan descendientes daqueles Losada en dito lugar da Balé. Tamén temos a outra veciña que tiña parentesco directo, unha veciña que tiña por nome Elena Losada Ucha, por certo, que tamén foi unha das parteiras que tivo a parroquia, o seu oficio seguramente foi debido a que o seu pai fose médico, un conocidísimo médico daquel entón, a xente maior recórdao encima do seu cabalo visitando as casas dos enfermos.

Temos datos que no S. XIX, unha xente con un apelido moi coñecido na parroquia, Osorio, sitúanse no lugar de Leborei e enlázanse con dous apelidos moi comúns por aquel entón : Os Losada e Os Ucha.
A relación de veciños co apelido Losada atopámola por exemplo no médico Francisco Losada Iglesias (ciruxán no ano 1842), casado con Josefa Capelo González Osorio, tendo oito fillos, teño os nomes de seis deles : Juan, José, Ángel, Jesusa, Pilar e Custodia. Por parte de Francisco Losada dicir que era natural de Allariz (Ourense), o seu pai tamén profesou o oficio de ciruxán. 

Un dos seus fillos, fora farmacéutico, Ángel Losada Capelo casouse con Amalia García, en 1875, tendo catro fillos entre os anos 1875 e 1882.
Outra das fillas, Pilar Losada Capelo, casouse con Placido Aldao Ucha, en 1869, e tiveron 7 fillos entre 1870 e 1883.

Tamén encontrei algun dato sobre outra das fillas, de nome Jesusa Losada Capelo, seica tivo unha filla, de nome Juana García Losada. 

Doutra banda, atopamos que Hermenegilda Losada García cásase en 1872 cun veciño de Carril, de nome José Lastra García, tendo entre 1899 e 1901 varios fillos, entre eles Amalita Lastra Losada.
En 1872, temos a un veciño de Campañó, Juan Losada Leiro que se casa con Rogelia Ucha Losada (parece ser que tiñan lazos familiares), entre 1891 e 1897, chegando a ter catro fillos.

Tambien quero recordar a Edelmira Barreiro Piedras, nai de Obdulia, que viviron no lugar de A Balé.

Obdulia estaba casada con José Losada, o cal era segundo primo de Conchita e Luciano. A nai de Obdulia ,Edelmira, foi durante moitos anos a criada de Conchita, encargábase do servizo da súa casa na época de verán. Unha boa cociñeira, onde daqueles tempos tiña que servir o almorzo, comida, merenda e cea, cousa que non era habitual nas nosas casas. Conchita e Luciano estaban encantados de como cociñaba Edelmira e non só eles, si non que todos os nenos que se achegaban a xogar aos xardíns da casa, estaban desexando que lles puxesen a merenda, aquelas rebanadas de pan con aceite estaban deliciosas !

Na familia de Conchita e Luciano, José Losada (veciño da Balé), era moi querido. Tal era así, que cando chegaban de Madrid, achegábanse a saudalo á súa casa. Coméntame un fillo de José, que recorda a un fillo e unha filla de Conchita, sobre o fillo dime que se chamaba Ángel  e chegou a ser piloto de aviación, chegando a pilotar avións de IBERIA, estando destinado en Zaragoza.Da filla  non recorda o seu nome, pero si acórdase que o seu oficio foi o de azafata de voo.

Tamén me comenta que Conchita, xunto o seu fillo Ángel, tiñan de afillada a unha filla de José, de nome Patricia, era tal o agarimo que lle tiña que cando fixo testamento deixoulle unha leira na Balé, situada á beira do muiño que teñen preto da vivenda de toda a vida.

Conchita sempre que chegaba de Madrid traíalle roupa a Patricia, era tal o agarimo que lle tiña que chegou a dicir ao pai de Patricia que quería levala con ela para Madrid, cousa que José nunca quixo.

Hai un recordo moi especial por parte dun dos netos de Edelmira, Conchita sempre lle ofrecía para comer na súa casa, pero Edelmira rehusaba a invitación, prefería levar a comida para os seus netos, sempre lle contestaba o mesmo : si non che importa levolle a comida para vos meus netiños, daquela era o agasallo que Edelmira facíalle aos seus netos, eran tempos difíciles.

E así, Edelmira gardaba aquela comida nun cestón de mimbre e poñíao na súa cabeza, baixaba por unha estreita congostra en dirección á súa casa, cruzaba unha pontella e despois pasaba polo muiño dos Fariña, uns metros máis costa arriba xa estaba a súa casa.

Seguirei buscando máis raíces que poidan ir aclarando os familiares directos co noso gran violinista Manuel Quiroga Losada.

Máis información que hai relacionada co apelido LOSADA : https://serpenties.blogspot.com/search?q=LOSADA

ARTIGO DE MILAGROS BARÁ :

https://www.diariodepontevedra.es/blog/milagros-bara/el-puente-de-cerponzons/20151028105627345060.html

FACEBOOK : https://www.facebook.com/ManuelQuirogaLosada/

MÁIS INFORMACIÓN SOBRE MANUEL QUIROGA :

https://es.m.wikipedia.org/wiki/Manuel_Quiroga_Losada

Nota : Fotografías extraídas de Revista Celtiga, Diario de Pontevedra, artículos de Milagros Bará.


9- AS TROPAS FRANCESAS PASARON POR CERPONZÓNS 

O PASO DAS TROPAS DE NAPOLEÓN POR CERPONZÓNS 

Foron só seis meses os que estiveron as tropas francesas en Galicia, o motivo deste pouco tempo era que ao ser unha rexión periférica non era estratéxicamente de interese para o emperador Napoleón.

O seu paso por esta rexión era dirixirse cara a Portugal, este país si que era un obxectivo primordial e así sufriu desde a nosa terra unha gran embestida.

É no mes de Xaneiro de 1809 cando os franceses diríxense dirección Portugal comandados polo Mariscal Soult ( Nicolas Jean de Dieu Soult (1769-1851), entraron por Astorga, de aí chegaron a Lugo o 9 de Xaneiro, despois dirixíronse a Santiago, Caldas e Pontevedra, era o 20 de Xaneiro cando pasaron por Cerponzóns, seguramente encontraron o Camiño Real no seu esplendor, dado que se rematou no 1804.

Foi neste día do patrón da cidade, cando os veciños de Cerponzóns viron pasar aos soldados da cabalería francesa, procedían de Caldas, a súa función era unha misión de observación.

Eran anos en que a Igrexa e os grandes señores tiñan o control das aldeas, pobos e vilas, foron os que encabezaron de facerlle frente as tropas inimigas, fai un tempo atopei unha referencia nun libro que falaba do Camiño dos Franceses o seu paso por Cerponzóns, poida que teña que ver co paso do Mariscal Soult e as súas tropas.

Que pasaría na nosa parroquia cando pasaron por ela os soldados de Soult ?

Cantos dos nosos veciños sufrirían saqueos ?

Sábese que en moitos libros parroquiales están cheos de testemuños de terror, de mulleres violadas, de homes destripados, casas incendiadas, esnaquizaban as viñas, os hórreos e os alpendres eran saqueados, as plantacions desfeitas…por onde pasaban as tropas francesas non deixaban nin un gran, ata se levaban as olas que utilizaban os nosos paisanos para facer a comida.

Eran miles de soldados os que acompañaban a Soult e tamén ao outro Mariscal, de nome Ney, moitos dos soldados estaban doentes,feridos, incapacitados…pero intentaban que ao seu paso a xente non se decatasen, para non dar síntomas de debilidade, aínda así eran muitísimos os que estaban sans, eran os que ían facendo unha horrorosa matanza e carnicería polos pobos e aldeas de Galicia o seu paso en dirección a Portugal, non é de estrañar que ao pasar polo noso Camiño Real, casa que houbese preto do camiño, casa que sufriría todas estas atrocidades.

Os escritos que fan referencia, como dixen antes, do paso das tropas francesas indícannos que foi o 20 de Xaneiro cando se viron por primeira vez aos franceses, foi unha partida de cabalería que procedía de Santiago, a súa  función era explorar o estado de Pontevedra, no mesmo día volven de novo para o punto de onde partiran.


Despois foi a principios de Febreiro cando pasa o Mariscal Soult con todas as súas tropas camiño de Portugal, ao chegar a Pontevedra deixa na vila unha forte guarnición composta por cabalería e infantería.

Con leste despregue aseguraba a súa comunicación cos outros lugares onde estaban situados os seus homes, Coruña, Santiago e Ferrol.

As guarnicions que quedaron en Pontevedra distribuíronse en columnas con tropas de cabalería e infantería, fóron ocupando todas as parroquias e pobos próximos. Situados nestes lugares obrigaban aos paisanos a que lles entregasen de todo, a gandería , os grans, forraxes… ata diñeiro, deixáronos sen nada.

O día 3 de Febreiro as tropas francesas instalaran un reximento  de dragons imperiales no convento de San Francisco, como se lle había morto un cabalo, decidiron facerlle unhas sacrílegas exequias no mesmo templo.

Para iso valéronse das imaxes que representaban a última cea e algunha outra máis do altar maior, esparciron  os refugallos do animal sobre elas. Para acompañar o festexo os gabachos habían saqueado a bodega dos monxes, cincuenta moyos de viño, outros tantos xamons, touciños e demais viandas que atoparon.

Non deixaban nada en pé, arrasaban por onde ían.

Encontro nun exemplar dedicado ás efemérides de pontevedra varias anotacións, entre elas unha do 15 de Febreiro onde os franceses envían desde Pontevedra uns cantos destacamentos, compostos cada un por vinte e cinco homes, a varias parroquias, a súa única misión era a de facer tropelías .

O 19 de Febreiro e unha data señalada, o convento estaba convertido nun hospital, debido ás guerrillas que viñan sufrindo os gabachos tiñan moitos efectivos malferidos, ademáis tamén trouxeran a peste con eles. Calcúlase que na horta do convento, situada entre as rúas que hoxe en día coñecemos por Aduana e Rúa do Naranxo, enterráronse uns oitocentos homes.

Os veciños estaban aterrorizados, metidos nas súas casas, pero chegou o momento en que decidiron pasar ao ataque, hai unha data sinalada, éste 19 de Febreiro, cando se arman e levántanse contra os franceses, na parroquia de S. Xurxo de Sacos estaban ocupando os franceses a casa do cura, alí comezan as guerrillas…

O método de loita de guerrillas foi mui eficaz, era unha fórmula mui efectiva para poder desgastar os franceses. Para levar a cabo esto constituíanse grupos de pouca xente, que coñocían mui ben o terreo que pisaban, así, hostigaban con rápidos golpes de man as tropas francesas, despois disolvíanse inmediatamente e desaparecían polos montes.

O día 20 son os franceses os que atacan, as guerrillas eran continuas, nos Baños de Cuntis, de Peñaflor i Coto de Amil os veciños por medio das campás e bocinas vanse agrupando e facéndolle a vida imposible aos homes de Soult.

Ese mesmo día en San Jorge de Sacos os paisanos pasan a coitelo aos franceses que estaban naquel lugar, sendo tirados ao río Lérez. En Tenorio e Borela, outro tanto do mesmo, só se salva un gabacho, pois pasou toda a noite nun palleiro, facendo o amor coa criada dun tal Juan Barros.

O 28 de Febreiro é un dos días con accións moi sanguentas, por unha banda os paisanos de Caldevergazo, Cotobade, Mourente, Marcón e Pontevedra, atacan na Porta de Trabancas, mentres que os veciños das parroquias que se atopan polo Camiño Real que leva a Santiago, xunto cos paisanos de Geve, Amil e Peñaflor, penetran pola Ponte do Burgo.

 Producese na ponte do Burgo un duro enfrontamento, onde os caudillos D. Jacobo Varela e D. Apolinar López estaban ao mando dun pequeno exército de homes, a maioría campesiños, por tres veces houbo ataques, onde o caudillo Varela cae mortalmente ferido na contenda, aproveitando dese feito, os franceses emprenden a súa saída da cidade e esténdense pola campiña, matando a todos os campesiños que foron atopando.

Plano de Pontesampaio

Tamén merece facer mención o que encontrei en outra Documentacion, foi o seguinte :

El 4 de Marzo pasó por Caldas un gran carruaje escoltado por 400 hombres de las tropas del mariscal Soult y dos partidas mandadas por el valiente Cadete Literario D. Benito Godoy y Araujo ( muerto después delante de Tuy) han hecho en el Puente-Varosa un terrible estrago al enemigo; a quien han muerto más de 30 hombres, y herido muchos. Todas estas ventajas eran nada para el Señor Brandaris, que deseaba otras de mayor consecuencia y se hubieran verificado si tuviese a sus ordenes 100 soldados de línea que las hiciesen respetar.


O día 7 de Marzo os franceses están tan asustados polos acontecementos,  deciden volver a Santiago en busca de reforzos. O 12 de Abril volven pasar pola nosa parroquia, esta vez veñen con tres mil homes. Por onde pasaban arrasaban, en Campolongo e Ponte Bolera os paisanos fixéronlles fronte, tendo moitas baixas, pero pouco despois os franceses vingáronse, sobretodo en Salcedo, onde saquearon as casas e despois queimáronas.

O 15 de Abril parte das tropas retornan de novo a Santiago, viñan de Tui e o día anterior foran recibidos a base de disparos desde o máis alto de San Cibrán e ata chegar a Pontevedra, alí os franceses resgárdanse no campo de San José. Ao día seguinte marcháronse cedo, ían recollendo ás partidas que estaban apostadas nos lugares habituais, xa tiñan desde o amencer de novo detrás deles aos nosos paisanos, os gabachos largaban dirección Santiago, foron perseguidos ata Padrón, con Morillo á cabeza, sufrindo moitas baixas.

Nos documentos daquela época dicíase que desde a Ponte do Burgo víase moito sangue ao longo do Camiño Real en dirección a Santiago.

Máis tarde, no mes de Xuño, os días do 7 ao 9 de Xuño foi onde se determinou a gran derrota francesa.

Encontramos en unha revista especializada na guerra contra os franceses o seguinte :

24 de Febrero de 1809
Las acciones victoriosas de los maestros en todas las salidas que los franceses osaban hacer fuera de las murallas de la villa , promovieron , buscando una actuación más continuada y económica y la evitación de sorpresas , a la constitución de unas juntas organizadoras , con campañas y batallones estructurados , al mando jerarquizado de cabos , sargentos , oficiales y tres comandantes en cada alarma , uno principal y dos subalternos – ” comandante uno de tres ” , llámanles los papeles de la época -. También en cada una había un grupo de tiradores , que disponían de las pocas armas de fuego disponibles. El resto de los integrantes se contentaban con garrotes , hoces , guadañas y demás instrumentos susceptibles de inferir daño.

Esos eran los medios para contener la intrusión y para expulsar a los ejércitos que pasearan la victoria por toda Europa. Y – milagro de heroísmo- se logró. Con todas armas se formó cerco completo a la villa : por el Levante , desde la altura de Canicouba a la de Berducido y Portela ; por el poniente , desde la Barca de Poyo hasta las inmediaciones de Curro ; por mediodía, desde Marin de arriba a Campolongo. 

La posteridad debe conocer los nombres de los principales dirigentes locales . Don Gregorio García Cordero , alcalde mayor y juez merino , Don Francisco Antonio García , escribano y Don Hilario Martínez , en Cotobad; Don Domingo Suárez , Don Benito González, Don Manuel Fernández y el escribano Don Lucas do Val , en Caldevergazo ; Don Alonso de Soto Y Varela , Don Jacobo Miguez Vortes y Don Luis Camiña , en Montes ; Don Juan Juan Gago , ex-capitán corsario , Don Manuel Alarcon , en Morrazo , con cordones en Salcedo y Lourizan; Don Benito Varela , Juez de Geve ; en Peñaflor , y Coto de Amil ; Don Juan Alsor , abogado en Mourente y Marcon; el franciscano P.Pego en Baños de Cuntis; y DON JOSÉ BENITO ESPERON y el presbítero Don Domingo Freixo , en Campaño.

Ademáis de empuñar un arma, DON JOSÉ BENITO ESPERON, tamén fai unha extensa crónica :

5 de Octubre de 1809 EL IMPERIO NAPOLEÓNICO SE TAMBALEA !

Veciños de GEBE, BORA, TENORIO, SAN JORGE DE SACOS, CAMPAÑÓ, MOURENTE, MARÍN, CANGAS, MOAÑA, BARRO, MORAÑA, CERDEDO, COTOBAD, etc., promueven un

¡ LEVANTAMIENTO !

Contra el pérfido ejército francés !

Crónica en exclusiva del primer reportero de guerra de Galicia.
Carta escrita al redactor del periódico EL SEMANARIO! de A Coruña, y publicada el día 5 de Octubre de 1809, en que se detallan los primeros sucesos de armas de los habitantes de Pontevedra contra los franceses, por D. José Benito Esperón, vecino de Campañó ( Pontevedra ).

Por certo, seguro que todos oístes nalgún momento chamar a un can polo nome de nome Ney, pois foi debido ao mariscal francés. Para os paisanos galegos daquel tempo os franceses invasores eran cans.

Máis Informacion : 

http://www.patrimoniovilagarcia.com/relacion-circunstanciada-de-lo-acaecido-en-villagarcia-desde–el-dia-12-de-mayo-de-1808—periodico-compostelano—17-de-agosto-de-1809_ws190140.wsbl

Museo de Pontevedra

Revista El Centinela

10- GEORGE BORROW, O SEU PASO POLO CAMIÑO REAL.

GEORGE BORROW PASOU POR CERPONZÓNS 
Hai un tempo que caeu nas miñas mans un libro titulado Cuentos Municipales, con prólogo de Enrique Gil, unha serie de personaxes escriben o seu paso por varias cidades españolas. Referente á nosa cidade de Pontevedra, no libro aparecen dous personaxes, un era Ramón María del Valle-Inclán e o outro, George Borrow, máis coñecido por *Jorgito el Inglés*.

George Borrow naceu en 1803, fillo de militar, pasou a súa infancia entre Inglaterra e Escocia.

Desde moi pequeno douselle moi ben os idiomas, así que ao morrer o seu pai decidiuse por facer carreira en Londres como tradutor, pero a fortuna non lle acompañou.

Con 30 anos, a súa vida dá un xiro, un pastor da Sociedade Bíblica británica, indúceo a que difunda o Novo Testamento por varios países. A súa inusitada capacidade para os idiomas, a súa mocidade , xunto á súa excentricidade e as ganas de aventura que tiña lanzárono a percorrer primeiramente Rusia e despois a España no ano 1836 ata o 1840.

Percorreu aqueles camiños de todas as formas posibles, dilixencia, sobre un cabalo, unha mula, un borrico….Na súa biografía acredita que era un pouco raro, que tiña unha gran capacidade para os idiomas é excepcionais dotes de observación, así o reflicte tempo despois a súa obra La Biblia en España. O escritor Julio Llamazares, tamén viaxeiro, afirmaba hai pouco tempo que George Borrow é “o escritor inglés que máis fondo e detido percorreu os camiños españois ao longo do século XIX”.

Os españois daquela época sempre lembraron con agarimo a Don Jorgito el Inglés, cargado cos seus Novos Testamentos, para ir deixándoos polas librerías por onde pasaba.

Na súa etapa por Galicia, recollín estas anotacións :

Tras quince días en Santiago, Borrow viaxa a Vigo. Pernoita en Padrón e, ao día seguinte, Caldas de los Reyes, ateigada de xente que acudía a curarse coas augas.

Cualifica Pontevedra de cidade monumental. A pesar da suntuosidad dos seus edificios públicos e da riqueza da terra contigua, estima que a cidade está en gran decadencia; quéixase da sucidade, da miseria e do mal xenio da posadera, ademais a pousada era unha miseria, o compañeiro de George, de nome Antonio, queixouse á posadera da calidade dalgúns dos comestibles que lles servía, a posadera na lingua do país, a única que sabía falar, comezou a maldicirlle violentamente e ameazoulle : como tentes producir desorde na miña casa, bótovos á rúa, a ti, aos cabalos e ao teu amo.

En Pontevedra vende os seus Testamentos o notario señor García, un patriota entusiasta da cidade e crítico cos vigueses, que aspiraban a arrebatarlle a capitalidade: unha capital de provincia non ten necesidade de bahía, senón de bos edificios públicos onde poidan reunirse os deputados provinciais a tratar dos seus asuntos, edificios dos que carece Vigo…..

Recolle nas súas anotacións Jorgito que a maior parte dos pobos eran un conxunto de miserables chozas, con teitume de bálago ( Palla longa dos cereais que queda despois de quitarlles a espiga), empapada de humidade e cuberta frecuentemente de vexetación silvestre. Había cheas de esterco diante das portas e abundaban os charcos e lameiras. Como podedes ler, as súas primeiras impresións son case repugnantes.

Ademais, aqueles camiños, especialmente os que unían as capitais do norte de Galicia, estaban en mans de despiadados bandoleiros que non dubidaban en degollar ás súas vítimas. Contra eles, o goberno mandaba aos migueletes, unha especie de Garda Civil (aínda non fora creada) que tiñan tan malas maneiras como os mesmos delincuentes.

Na súa referencia a Pontevedra, comentaba Jorgito, que deixaban atrás a cidade de Caldas de los Reyes, ateigada de xente naqueles días que acudía a curarse coas augas dos mananciais que alí había. Como lle dicían que por este traxecto non había ladróns, viaxaban sós e sen escolta. Refírese ao Camiño Real, que construíra en gran parte o Arcebispo Malvar, como pintoresco e belo, aínda que algo solitario, sobretodo despois de deixar Caldas.

Seguía Jorgito falando sobre o seu paso despois de Caldas : é un camiño montuoso e canso, tivemos moita calor, e as nubes de moscas, unha das pragas de Galicia, molestaban tanto aos nosos cabalos que nos obrigaron a cortar ramas de árbores para protexerlles a cabeza e o pescozo contra os atormentadores aguillóns daqueles insectos sedientos de sangue.

Xa lle advertían que naquela época do ano recomendábanlle que para viaxar en cabalo por Galicia era bo levar unha rede fina para defensa do animal, era un remedio seguro e cómodo, en Galicia este remedio era completamente descoñecido polo que observara, con todo, Jorgito, cría que quizais fose o país do mundo en que máis se necesitaba usar dita rede.

Jorgito ía recollendo a inimizade que había entre Pontevedra e Vigo, a de Santiago coa Coruña, a desconfianza da xente, a superstición, as estradas infestadas de bandidos e moita miseria….

Antes de irse en dirección a Vigo, o notario señor García seguíalle demostrando a gran fobia que tiña cara á veciña cidade de Vigo. «Dígolle a vostede, amigo, que me importaría moi pouco que ardese Vigo con cuantos mentecatos e bribons  encerra.

En Vigo atópase unha cidade vital, cuxas rúas estaban abarrotadas e todo era ruído e xolda, a súa estancia non foi moi afortunada, non dou vendido ningún exemplar do Novo Testamento e ademáis foi tomado por espía cando ascendeu o monte do Castro para ver a ría desde unha perspectiva privilexiada.
Ref. Cuentos Municipales  é La España de las  aventuras de George Borrow (Ana Moreno)

NO DIARIO DE PONTEVEDRA, O 16/08/1975, X. PORTO MATALABOS, PUBLICABA O SEGUINTE:

CANDO XORXE BORROW PASOÚ POR CALDAS.

Un dos nosos persoaxes inesquecibres é aquel albino inglés de barba roiba e fillo de militar, que se chamóu Mister George Borrow, autor de varios libros interesantes, sobre de diversos temas, pero, de forma concreta, de un, verdadeiramente delicioso, titulado “The Bible in Spain”, con prólogo de propio autor. na da- ta do 26 de mes de Santos do ano de gracia de 1842, e traducido o castelán “La Biblia en España”-, coa firma de Manuel Azaña. o home de Priego de Córdoba nue chegaria a Presidente da República, na “Nreliminar”, cáseque oitenta anos despois de e salira de aquel obradoiro londinense, a primeira edi- ción de tan singular e suxestiva obra, que ben merecería a distinción de “episodio nacional”.

Dos seus 57 capítulos, nos que se divide o libro, dez de eles dendes do 24 6 34-, fa- lan de Galicia. Pero hai un concretamente, o 28, no que Caldas de Reis participa, como etapa lóxica que foi sempre e decote, no des- cansado camiño compostelán a Pontevedra, polo que Xorxe Borrow viaxóu “solo e sin es- colta”, despois de “estar uns quince días en Santiago”, pasando por Padrón, que é “un pe- queno porto situado nunha ría”.

“O camiño e belo e pintoresco-conta o noso amigo-, ainda que algo solitario, sobre todo despois de que deixamos atrás á peque- na cidade de Caldas”. E sigue escribindo que: “Caldas ten. o parecer, moi ben posto o seu nome, pois álzase nunha confluencia de ma- nantios e cando pasamos por ali, estaba atei- gada de xente que acudía a curarse con aque- las augas

A prosa de Borrow non se complica a vida e vai contando as cousas como si é que estu- vese falando co seu palafreneiro. Asi di: “Nos. meus viaxes puden darme conta que sempre hai vestixios de volcáns preto dos manantios de augas quentes, xa sea montañas fendidas ou grandes penedos que emergullen isolados polas chalras ou polas encostas. como si os fitáns houbesen estado xogando ós bolos. E este derradeiro risco é o que domina en Cal- das, tendo en conta que a vertente sur da montaña está cubert de inmensas pedras de granito, espulsadas, r’e alounha vedraña erup-

ción, das propias entos da terra.” Tales cousas come ha Don Xerxe Borrow, aucl inglés que non a “sir” fai agora 113 anos xurios, cand des sinue esperan- Algo máis da Adiministración que todo

aquelo que xa leva conseguido, dendes dos pasados tempos das “aquas coelonis” do itine- rario antoninense, que haberia de elevala a vila forte, pra chegar a ser berce-có permiso dos cambadeses de Castrelo, de aquel Rei de tan azarosa xuventude como foi Alfonso VII, chamado Emperador, pra honra e alcurnia de Galia, donde lle prestaron vasallaxe un cento de Condes casteláns e máis os propios Reis de Portugal, de Aragón e de Navarra, despois de ser coroado e unxido, con grande suntuo- sidade e pompa, na propla Basilica do noso Señor Santiago.

“Dendes de Caldas a Pontevedra -prosi- gue Borrow-o camiño é montesío e cansa- do; tuvemos molto calor e as nubens de mos- cas, unha das calamidades de Galicia, moles- taban tanto ós nosos cabalos que nos obliga- ron a cortar algunhas ramas de carballo, pra poder protexerlle as testas e o pescozo, con- tra os atormentadores aguillóns de aquelcs bl- chosos sedentos de sangue.”

Pero todo esto sucedéu en tempos idos, posto que hoxe, si é que Xorxe Borrow vol- vera a pasar por Caldas, no seu empeño de dl- fundir as Escrituras evanxelistas por estas te- rras, non haberia de vivir familiarmente con campesiños, pastores e arrieiros, de quen che- góu a comer o pan e o bacallau, nin haberia de vir montado no seu pobre xumento de ferra- duras as catro patas, ronzal e albarda, sinón que circularia nun elegante “Rolls Royce”, poida que amarelo, con “roulotte” e volante a man dereita, ou, polo menos, por aquelo de gardar as formas, no democrático “Castro- mil” da Cruña a Vigo, xa que coidamos que o “auto stop” no lle iría ben pra o seu traballo, nin o tren do “The West” lle serviría de moito, entre rapazas novas de vislumeantes bikinis, monxas de solemnes rezos, preiteantes de augas ou serventias, quintos de Figueirido ou mariñeiros, xentes de ben, emigrantes e contri- buintes, cregos, turistas ou, simpremente, man- tidas.

Do que estamos seguriños é que si o tal Xorxe Borrow, volvera a pasar por Caldas, cal- quera día, camino de Perdecanai e da encos- ta longa de San Antoniño, non habería de cru- zar a ponte do río que ven da Graña de Umia, sin antes probar o viño novo do “Mui- ño.”

10 AGOSTO 1980. DIÁRIO DE PONTEVEDRA.

JOAQUÍN COBO PORTILLO.