30- CRISTÓBAL COLÓN E O DÍA DO NOSO PATRÓN.

CRISTÓBAL COLÓN NO DÍA DE SAN VICENTE.

No mes de Novembro do 2022, un equipo científico de arqueólogos estiveron levando a cabo unha serie de traballos no cementerio de Adro Vello de Poio, unha ardua investigación para atopar restos de ADN coa intención de investigar a orixe de Cristóbal Colón, chegando a localizar uns trinta fragmentos.

Somos muitos os que estamos esperando que por fin se chegue a clarificar dunha vez a súa verdadeira orixe.

Pois resulta que levo un tempo que estou a realizar un traballo relacionado coa miña parroquia de Cerponzóns, e hai uns meses, atopeime cunha publicación de fai 100 anos que relacionaba a Colón co nome do Patrón da nosa parroquia.

Así que vou compartila con todos os meus seguidores:

10 AGOSTO 1922. EL PROGRESO.

ESPAÑA ES LA PATRIA DE COLÓN.

(Por Alejandro F. Rodriguez de Busto)

Nació Colón en Pontevedra en el año 1436; su abuelo fué Domingo de Colón, «el Viejo»; su padre fué Domingo de Colón, «el Joven»; su madre, Susana de Fonterosa, de origen hebreo; en el año de 1446, Cristóbal de Colón y Fonterosa, de diez años de edad, comenzó a estudiar latin en un convento de Pontevedra, del que era monje Fray Martín de Deza, pariente inmediato del niño Diego de Deza, condiscípulo del futuro almirante Colón; en 1453, la familia de Colón tuvo que huir de España y se refugió en Aveíro de Portugal; Cristóbal, que ya tenía diez y siete años de edad, se dedicó a la navegación, y todo lo concerniente a la náutica: cartografía, cosmografía y pilotaje; en mil cuatrocientos setenta y cuatro (1474) comenzó a pensar en extender la navegación más allá de los limites conocidos del Océano.

Los españoles o iberos habían ya descubierto en 1405 el archipiélago de las islas Canarias; en 1418, las islas de Puerto Santo; en 1419, las islas de la Madera; en 1448, las Azores; en 1454, las islas de Cabo Verde; para continuar las exploraciones en el Atlántico, los Reyes Católicos Fernando e Isabel buscaban un navegante audaz; ese hombre se halló, era Cristóbal Colón y Fonterosa, fué el Duque de Medinaceli encargado de los Reyes Católicos de traer al navegante audaz, lo trajo de Portugal, y lo hospedó en su palacio de Sevilla; desde 1486 los Reyes Católicos le asignaron una pensión para que pudiera estudiar las mejores condiciones de hacer una exploración por el Océano Atlántico; era la expedición en que los Reyes Católicos Fernando e Isabel pensaban hacia ya mucho tiempo, mucho antes en que pensara Colón; la exploración se llevó a efecto en 1492; el Nuevo Continente quedó descubierto para la civilización cristiana; Cristóbal Colón hizo cuatro viajes; en 1506 murió en la ciudad de Valladolid (España), después de declarar muchas cosas que sirvieron ahora para alumbrar el problema apocalíptico colombino.

Hay dos documentos fehacientes que sirven para llevarnos a la verdad. Esos documentos son el contrato firmado por los Reyes de España y Cristóbal Colón en Santa Fe y su institución mayorazga de 1498. El primero lo firmó como «Cristóbal Colón», porque bien sabia que si aparecía con algún nombre o apellido apócrifo, como «Colombo» o «Colombus», podían algún día darlo todo por nulo y quedar desbaratado todo su trabajo y su gloria !para él, sus descendientes y su Patrial!

En el segundo tuvo buen cuidado de estampar que, si llegase a extinguirse la institución por falta de varón, que se buscase en cualquier cabo del mundo aquél que lleve y hayan llevado sus antepasados, el apellido de su linaje verdadero de Colón; claro, como buen marino, tenia que hablar en términos náuticos; y se refería a un cabo de mar. Es el cabo Finisterre, al N. O. de España, el más occidental de Europa, que avanza sobre el Atlántico; se sigue barajando la costa al Sur de este cabo, y pronto, en la misma costa gallega, se da con el cabo Corrubedo, que queda al lado Norte de la entrada de la ría de Pontevedra y ciudad del mismo nombre A este cabo, pues, es al que se refería Colón en su institución mayorazga, y a Pontevedra el lugar donde vio su luz primera.

Las primeras impresiones que recibió ahí en su niñez, en esa hermosa ciudad, bañada por el rio Lérez, en sus costas, en sus playas, sus vegas, su cielo, sus bosques, arroyos, prados y numerosos panoramas y paisajes que deleitan y adornan sus contornos, como en toda la región galaica, quedaron para siempre firmes y grabadas en su alma y en su corazón, como lo probó después de su retorno a la Patria con tan larga ausencia y al emprender su apocalíptico viaje a través de lo desconocido, buscando siempre que podía el neutralizar «su recurso de hacerse «extranjero», y al mismo tiempo suspirando por su Patria oculta, probar su gran patriotismo español, que bien lo probó, desde el momento en que firmó las capitulaciones con los Reyes Católicos y empezó a prepararse al grandioso viaje.

Este viaje era el resultado de lo que se proponían ampliar los Reyes de España en consecuencia de que ya sólo a España se debían en esa fecha todos los más grandes descubrimientos; pues además de las islas que cito anteriomente que habían descubierto los españoles al Occidente de Africa y de España, ya tenían también descubiertas los navegantes españoles las costas occidentales, orientales y meridionales con el cabo de Buena Esperanza, del contiente africano y el mar de la India, con sus costas, y algunas de las islas orientales.

Antes de seguir adelante necesito explicar algo de lo importante que es y fue Pontevedra en dar hijos esclarecidos a la Patria española y nombrar algunas de las parroquias que forman su Ayuntamiento, por citarlas en su descubrimiento el gran almirante. Las parroquias son: Santa María de Alba, Santa María de Bora, San Pedro de Campañó, San Vicente de Cerponzones, San Salvador de Lérez, San Andrés de Lourizán San Miguel de Marcón. Santa María de Mourente. San Bartolomé y Santa María de Pontevedra, San Martin de Salcedo y San Pedro de Tomeza; es diócesis de Santiago y capital de la provincia de su nombre.

Resulta que o día que descubriu Colón a illa de San Vicente, foi o 22 de xaneiro de 1498.

Precisamente o 22 de xaneiro é o día que se celebra a festividade do devandito santo, Patrón da Parroquia de Cerponzóns.

A pregunta é a siguente:

Púxolle Colón ese nome á illa cando á descubre debido precisamente por ser á festividade do día e ademáis porque coñecía a nosa parroquia?

Para situarnos, a illa de San Vicente e as Granadinas, coñecidas polos aborígenes como Youlou ou Hairoum, están situadas ao norte de Venezuela, na cadea das Antillas Menores do mar do Caribe.

Illa de San Vicente.

NOTA: Un dos personaxes que máis sabe de Colón comentoume hai pouco que Cristóbal Colón tamén bautizou varios lugares con nomes das confrarías existentes en Pontevedra naqueles tempos.

15- OS HOMES DE CERPONZÓNS NO CONVENTO DE SANTA CLARA.

Levamos dun tempo para acó coñecendo todo un mundo de actividades, feitos e sucesos que se viviron entre as murallas do convento de Santa Clara o longo de máis de 750 anos e que agora imos coñocendo. Desde que o Concello de Pontevedra fíxose co convento, practicamente todos os días sae á luz pública un novo descubremento.

Fálase das escavacións, da anorexia das monxas, do que comían, dos restos atopados, as vaixelas, botes de leite en po, aneis, balas, balóns…fálase dos castiñeiros, dos loureiros e as oliveiras, das viñas…pero e dos veciños de Cerponzóns e de outras parroquias que traballaron no Convento? Non se fala? Seguro que eses homes que traballaron no convento tiñan historias que contar, eu recollin algunhas histórias e anécdotas de uns veciños da parroquia que pasaron por Santa Clara.

FAUSTINO SOUTO CALVO (O MORRÓN).

O señor Faustino, coñocido polo alcume de O Morrón, era un tipo alto, mais ben delgado, acostumbraba a levar os zocos sempre con él colgados ao lombo, era sabio, intelixente, refraneiro, falaba perfectamente o castelán, para nada notábaselle o acento galego. A súa sabedoría serviulle para estar durante moitos anos como Alcalde de Barrio, ademáis era o que se ocupaba de preparar documentos de compra venda, de escribirlle as cartas que iban para Arxentina ou Brasil a aqueles veciños que non sabían ler nin escribir, tiña unha letra perfecta, con inclinación e diversas posicións e tamaños, na casa ainda gardo algún que outro documento onde se aprecian diversos adornos no texto realizados polo señor Faustino.

Sendo eu un raparigo, recordo como na taberna de Maruja lía a prensa en voz alta para aqueles que lle preguntaban polas noticias relacionadas coa cobranza de impostos do Concello, dos días e horas de vacinar os fillos, os cans e tamén as vacas.

Gran entendido nas fases da lúa e predicía o tempo que viña no seguinte mes, sen fallo ningún.

Faustino podía haber estado traballando daquela no Concello ou en calquera outra administración, cualidades tiña mais que suficientes, ganas, poucas. Traballaba cando tiña necesidade de cartos, cando xa non tiña outra maneira de conseguilos.

Lembrábame fai pouco un veciño de Leborei que Faustino pedíalle en moitas ocasiones cartos ao meu avó Jesús Recarey, e dáballos sin problema, tiñan muita amizade.

Pero chegou un momento, que eran tantos os cartos que Faustino debíalle que meu avó díxolle:

–Faustino, tí ben sabes que cando me pides cartos eu douche o que me pides, pero claro, non hai nada escrito do que me debes, e xa é unha certa cantidade elevada, tes que facer unha escritura onde poñas o que me debes, e de paso, poñer unha das túas leiras ao meu nome se non chegas a devolvermos.

-Tranquilo D. Jesús, eso está hecho, hagamos dicho documento. Déjeme hacer a mi, vaya buscando un par de testigos.

Un daqueles documentos que gardo con muito agarimo é a permuta de unhas fincas, entre Faustino é meu avó Jesús, tendo de testigos a Agapito Pérez e Ramón Maquieira:

RACHADOR DE LEÑA.

Un dos oficios de Faustino era a de rachador de leña, naqueles anos que aínda non había butano, as cociñas eran de leña e na cidade a necesidade de dispoñer de leña daba lugar a que as xentes das parroquias baixasen con carros cheos de leña para vender.

De Cerponzóns baixaban cos carros de dúas vacas, tan cargados que non collía nin un escarvadentes entre as toradas de carballo.

Adoitaban vender a leña nunha praza que había a uns cantos metros da Ponte do Burgo, exactamente onde hoxe en día atópase o Colexio Vidal Portela.

Faustino, sabedor dos días en que baixaban os seus conveciños cos carros de leña, acudía cun gran machado ao lombo. Alí mesmo, naquela praza, separaba unha cantidade de leña indicada por quen a compraba e Faustino a rachaba, para despois levarlla ao lugar indicado. Un dos seus bos clientes eran os da casa de comidas “Casa Digna”, eran de levar muita leña de carballo para os seus fogóns.

Faustino, cando non quedaba máis traballo, adoitaba botar o machado de novo ao lombo e percorrer as rúas, parar polas tabernas é as tascas ofrecéndose para rachar leña.

Buscaba sempre os lugares máis podentes, algunha casa dun médico ou un avogado, algún meson ou casa de comidas, tamén iba a xunto as monxas, as de Santa Clara.

A relación de Faustino coas monxas de Santa Clara viña de moi lonxe.

O Morrón pasaba moitas tempadas entre muros, foron uns cuantos anos que prepararoulle as viñas do convento, podabas e atabas con moito oficio, a súa poda era á curta, con moita precisión e sabendo o que facía, así era que as monxas estaban encantadas con él, sempre recollían muito viño e mui bo. Controlaba ademáis se ás cepas aparecíanlle signos de enfermidade, enseguida arrincabas e substituía por outras canto antes.

Tamen cortaballe a leña, e cando era a época da matanza do porco leváballe a un veciño experto neses mesteres, xa que Faustino para cravar un coitelo non era moi atinado que digamos.

Faustino pasaba días enteiros traballando no convento, chegaba á primeira hora da mañá e non marchaba para casa ata que se escondese o sol.
As monxas dábanlle de comer e beber para que non tivese que saír do convento e así estivese centrado no seu traballo.

ENTERRADOR EN SANTA CLARA.

Un dos traballos tamén que realizaba Faustino no convento era o de enterrador.
Cando lle tocaba realizar esa función as monxas xa lle avisaban desde o primeiro dia que tiña que ir con roupa decente e se non a tiña na casa conseguíanlla elas. Estaba mui advertido, o dia que tiña que enterrar e viña sin chaqueta e cos zocos, facíanlle poñer unha roupa decente e uns zapatos, tiña que estar traxeado desde a cabeza aos pés.

EUSEBIA, A MULLER.

Faustino vivía no lugar da Bouza (Cerponzóns), na súa pequena casa dispoñía dun pequeno espazo para facer cestas de vimbia ou de codexo, era un traballo que se lle daba tamén moi ben. Ás veces tamén lle preparaba á súa muller, Eusebia, uns “garabullos” para enganchar as rosquillas que adoitaba levar a vender polas feiras e verbenas, pero o traballo mais habitual de Eusebia era á venda de sementes e de paso sempre levaba consigo unhas ducias de rosquillas para facer uns patacos.

A relación de Faustino con Eusebia tivo os seus altos e baixos, había veces que discutían, en varias ocasións, Faustino tenlle dito:

-Fuera de casa! Fuera de casa!

Nunha desas ocasións, Eusebia marchouse, foise para casa dos seus pais. Un parente dela, o enterarse, díxolle que mellor sería que lle pedise ao seu pai que lle fixese unha casa e que deixase o Faustino, pero Eusebia non lle fixo caso e os poucos días volvía xunto ao seu esposo, as discusións iban e viñan, pero os poucos días xa estaban xuntos de novo.

Pasados uns días da última discusión, Faustino atopouse co parente de Eusebia e como era coñecedor do que lle había dito á súa muller, chamouno a un lado e díxolle así:

-Señor mío, oiga, escúcheme lo que le quiero dicir:

A mujeres casadas nunca le de consejos

porque debajo de las mantas

a sus maridos les cuentan sus secretos.

ANÉCDOTAS.

Faustino sabíaas todas.

Por aquel tempo na parroquia constituíran unha sociedade de gandeiros, consistía en recadar uns cartos que se utilizaban no momento que a algún paisano lle morrese a súa vaca e así poder mercar outra.

Para iso, había un cobrador que adoitaba pasar cada mes para cobrar o recibo (eu durante uns anos fun precisamente o cobrador de dita sociedade gandeira).

Resulta que o señor Faustino, cando se constituíu a sociedade, ao darse de alta puxo o nome da súa muller: Eusebia Alvite de Souto.

O motivo polo cal puxo así foi debido a que cando viña o cobrador é non estaba Eusebia na casa, Faustino non lle pagaba, escusandose en que á vaca estaba a nome da súa muller…

-Señor cobrador, se la tiene que cobrar a mi mujer.

-Pero…e logo, non pode vostede pagarme o recibo? Así non teño que volver de novo por aquí ata o mes que ven.

⁃ Vamos a ver, hombre de Dios, a que nombre está la vaca? Al nombre de Eusebia Alvite de Souto?

⁃ Si, a ese nombre, pero…

⁃ Ni pero ni manzana, aténgase a lo que pone el recibo. Tenga buen día.

A CAMPÁ ROTA.

Era a finais dos anos cincuenta do pasado século cando na parroquia rompeu unha campá, segundo dixéronme, fóra a campá pequena. Estaba naquel momento de cura D. Jesús.

O día de misa, o cura na homilia, expuxo o sucedido e ordenou aos veciños que fixesen unha comisión para pedir unha cota a cada veciño da parroquia para adquirir unha nova campá.

Formouse a comisión e foron polos lugares da parroquia pedindo os cartos para adquirir a campá…pero hubo uns catro veciños que non estaban dacordo con tal recadación, que eles non estaban por pagar un instrumento que era parte do traballo do cura.

Tanto Faustino coma o señor Lorenzo, expoñían as súas razóns, comentaba o señor Lorenzo:

-O meu traballo é de carpinteiro e se rompe unha serrón, teño que mercalo eu!

Pois o cura tamén debe facer o mesmo!

-Que compre el señor cura su campana! Faustino Souto, opina lo mismo!

O VELOSOLEX DO LAVARADAS.

Unha vez, estando na taberna de Joaquín O Porrelo, seica o señor Faustino vendeu os seus zocos (seguramente debido a que non tiña cartos para pagar as tazas de viño) e marchou descalzo para casa…non sei si sería ese mismo día, pero contoume unha veciña o seguinte:

Resulta que xa era moi noite e por aqueles anos non había luz no camiño que leva á Bouza, o meu irmán viña nun Velosolex e de súpeto pasou por encima de algo que estaba tumbado no camiño, por pouco cae do Velosolex! nisto que baixou do aparato e foi ver que atropelara… ¡era o señor Faustino! Atropelara ao señor Faustino! Meu irmán comezou a correr na procura da miña nai e a botar a de Dios! Mamá, mamá…matéi o Morrón! Matéi o señor Faustino!

Miña nai correu cara ao lugar do accidente, culpando ao meu irmán do sucedido, decindolle que corría como un loco con aquel Velosolex, foron correndo todos a auxiliar a señor Faustino, a medio camiño xa se decataron de un home que viña dando tombos, iba de mallón a mallón, era o señor Faustino, ao chegar xunto a él encontraronno entre unha silveira…

Miña nai toda asustada gritaba: Hai que Manolo matou o señor Faustino!! Hai que está morto! Faustino ! Faustino ! Hai jasus!

Faustino, cando escoitou a miña nai berrar, como pudo incorporouse e tranquilizouna:

Rosa, estate tranquila, que no me ha matado, además Manoliño no tiene culpa ninguna, no le eches la culpa a Manoliño! Fue culpa mía que estaba indispuesto…

Colleuno Rosa como pudo, axudada polos seus fillos e levárono para casa, chamaron por Eusebia e meteronno na cama.

A GALIÑA EN PARREI.

Unha vez Eusebia, a muller de Faustino, encomendoulle un traballo, cousa que non era do gusto do Morrón.

Mentres ela ía á cidade para vender as sementes e algunha ducia de ovos, díxolle que fose á unha leira que tiñan en Parrei e que fose sachando e botando o millo…

Faustino non tiña ganas ningunha de ir á leira, e sachar menos, despois de un tempo facendo que sachaba, xa estaba canso, decidiu facer unha das súas.

Foise a casa, entrou no galiñeiro e colleu a unhas das galiñas que tiñan, marchou con ela costa abaixo dirección á leira donde estaba sachando, colleulle unha pata a galiña e foina presionando na terra recién sachada, feito o traballo, Faustino voltou a súa casa coa galiña, soltou a galiña e sentouse a botar unha sesta o carón do palleiro, cubriu a cachola cun pano e quedou dormido.

Eusebia ao chegar de Pontevedra o primeiro que fixo foi ir a finca e mirou que xa non estaba o Faustino e ademáis sorprendeuse que toda a finca estaba chea de pisadas de galiña, conforme chegou a casa despertou a Faustino e comentoullo, o Faustino colleu un gran cabreo despois do “traballo” que había levado todo o día, de tal xeito que O Morrón librouse do que tiña que facer e a culpa levaronna as galiñas.

A SANTA COMPAÑA.

Outro feito que foi mui soado na parroquia fora cando lle fixeron a Santa Compaña a Faustino, suceso que xa contéi fai un tempo no meu blog.

A Santa Compaña que lle organizaron uns mozos da parroquia foi moi comentada por todo Cerponzóns, despois de pasar toda a noite na Taberna de Maruja a xogar ás cartas co señor Faustino e non perder unha partida, un dos mozos dixo en voz baixa que ía lembrar aquel día.
Fixérono ben os mozos, foi de campionato o susto que levou o señor Faustino!
Pero O Morrón, pasado o susto o cabo de uns dias, chegou á conclusión dos que lle fixeran tal cousa, non podían ser outros que os da partida daquela noite e durante un ano andou cunha fouce na man.
Durante días dedicouse a visitar aos pais daqueles mozos que lle fixeron a trastada. Faustino coa fouce na man, preguntou a cada un dos pais:
Fulano, cantos fillos tes?
Pois xa o sabes Faustino, teño tres, non sei porqué o preguntas.
E a cada resposta que lle daban os pais dos mozos, Faustino respondíalle: Pues cuenta con uno menos.
Sobra dicir que aqueles mozos fuxían do señor Faustino cada vez que notaban a súa presenza, ata o punto de que non lles quedou máis remedio que ir a pedirlle perdón.
Así foi como o señor Faustino deixou a fouce na casa e perdonou os mozos.

FAUSTINO CO DEPORTE.

Cando a xuventude de Cerponzóns comezou a interesarse polo fútbol, decidiron facer un campo aproveitando un terreo que cumpría as condicións. O señor Faustino foi quen acondicionou o rectángulo de xogo, levou as vacas cun arado e preparouno o mellor que puido o terreo que hoxe en día é o Chan do Monte.

FAUSTINO MÚSICO.

Faustino tamén tiña gusto musical, así é que en moitas ocasións tocaba o acordeón, son uns cuantos os veciños que lembran velo tocar nos bailes que se facían nos baixos das casas ou nalgunha voda.

FAUSTINO NA PRENSA.

12 NOVIEMBRE 1963. EL PUEBLO GALLEGO.

EL GOBERNADOR CIVIL Y EL ALCALDE.

Presidieron una importante asamblea de pedáneos.

A las once de la mañana del domingo, en el salón de actos del Palacio Municipal, se ha celebrado una interesantisima reunión de los alcaldes de barrio de la capital, primera de este género que se celebra en Pontevedra y que se ha desarrollado en un ambiente extraordinariamente animado, con intervenciones frecuentes de los pedáneos para exponer inquietudes y aspiraciones de sus respectivos barrios.

Al iniciarse la sesión, ocupó la presidencia el alcalde de la ciudad, al que acompañaban los restantes miembros de la Corporación Municipal; el Ingeniero-Jefe del Servicio de Concentración Parcelaria de las provincias de Pontevedra y Orense, el Ingeniero-Jefe de la Jefatura Agronómica.

Mediada la Asamblea hizo acto de presencia en el salón el Gobernador Civil, don José González-Sama, que pasó a ocupar la presidencia de la reunión, en medio de la simpatía y entusiasmo de todos los concurrentes.

Abrió el acto el alcalde, con unas palabras en las que al dirigir un cordialisimo saludo a todos los alcaldes de barrio del término municipal, les agradeció la eficacísima labor que en favor de los intereses municipales vienen desarrollando, algunos de ellos desde hace muchisimos años.

Después de explicarles el motivo de la reunión: tratar de Ias nuevas Ordenanzas Municipales y del Plan de Concentración Parcelaria, el señor Filgueira Valverde hizo un resumen de laa principales caracteristicas de las primeras y dió a conocer las ventajas de la concentración, presentando, acto seguido al Sr. Rulz Fidalgo, que durante buen rato fué dando cuenta, con todo género de detalles, a los pedáneos, de las ventajas que proporcionarà al agro de la capital la concentración de las fincas que cada propietario tiene actualmente diseminadas por todo el ámbito de la parroquia de su residencia.

Terminada la intervención del señor Ruiz Fidalgo se inició un animado coloquio en el que los alcaldes de barrio se mostraron, con sorprendente unanimidad, partidarios decididos de ir al Plan de Concentración Parcelaria, que como se sabe se pretende iniciar por el Distrito de Geve, como única solución ideal para la revitalización de nuestro campo.

Se expusieron, por los pedáneos, entre los que se observaba extraordinario entusiasmo e interés, diversas observaciones sobre éstos y otros diversos temas y se propuso se rindiera un homenaje al alcalde de barrio de San Vicente de Cerponzones, don Faustino Souto Calvo, que desempeña el cargo desde hace 27 años, a plena satisfacción de sus convecinos y del municipio, acordándose tributárselo el día de San Sebastián, Voto del Pueblo de Pontevedra.

Pasadas las dos de la tarde se dió fin a la asamblea, siendo obsequiados, a continuación, los alcaldes de barrio con un vino español en la sala de concejales, y durante el que se continuó el animado coloquio, en el que tomó parte activa el Gobernador Civil señor González-Sama Garcia, que ha sido despedido con la misma simpatia y entusiasmo con que había sido recibido.

Faustino.

JOSÉ FUENTES FUENTES (O JAXE).

José Fuentes Fuentes, veciño do lugar da Rons (Cerponzóns), acudiu tamén en certas ocasións ao Convento de Santa Clara.

O señor José era de estatura baixa, menudo, cun lixeiro tartamudeo, menos nos lugares pechados levaba sempre a boina posta, á que lle daba o seu estilo propio tirándoa cara atrás é a un lado.

O señor José tivo un total de 21 irmáns, si, 21, dos cales chegaron a vivir 17.
Non recordo en que ano foi, pero as autoridades daquel entón chegáronlle a dar unha axuda aos seus pais de 1000 pesetas.

José Fuentes.

Ademáis de labrador, o señor José, de alcume O Jaxe, era dono do Muiño da Rons, o último muíño que chegou a funcionar na parroquia.
Fillo de pais muiñeiros, entendía desde ben pequeno o funcionamento do muíño, sempre tiña as pedras perfectamente picadas para que moesen o gran correctamente, á parte da clientela da parroquia, recordo de ver moitos coches que chegaban doutras parroquias cargados con gran para moer.

Nos anos que compartín a miña vida co señor José (¡cantas trastadas lle fixemos!) nunca o vin parar, sempre estaba traballando, sempre tiña algo que facer.
A súa casa estaba a poucos metros da taberna dos meus pais, mui poucas veces ten vido a taberna a tomar un viño ou a xogar ás cartas como adoitaban facer os demais veciños, o señor José estaba sempre enfaenado. Home mais traballador non coñocín, ou no campo ou no muiño, esa foi a súa vida.

Pero ademáis de controlar o muíño, o señor José tiña moitas terras de labranza, as viñas (ainda hoxe en día sigue habendo o emparrado por diante da casa, con cepas que deben ter máis de douscentos años), tiña tamén vacas, porco, ouvellas… era un experto nas cousas da matanza, según me contou meu pai, o señor José era un dos mellores matachins da parroquia e arredores, cando meu pai levaba uns anos sendo o seu veciño, o señor José ensinoulle a arte de matar os porcos e cando xa iba vello falou con Juan o da Rons pasándolle o testigo e os coitelos para que seguira coa matanza na casa dos veciños que o señor José iba todos anos.
As monxas de Santa Clara tiñan, entre outros animais, porcos, e cando chegaba a época da matanza necesitaban dun home que lles fose a matarlle o corricho.
Aproveitando que tiñan ao señor Faustino polo convento, preguntáronlle se sabía dalgún matachín, O Morrón contestoulles que coñecía ao mellor de toda Pontevedra, a su vecino D. José Fuentes, así que de volta a casa pasou polo muíño da Rons.

Faustino cando iba a Pontevedra e paraba de volta na Taberna da Rons, despois de tomar unhas cuncas e xogar unhas partidas, cando marchaba para súa casa pasaba por diante da casa do señor José, xa que daqueles tempos había un camiño que levaba á Bouza. Devandito camiño estaba uns metros despois do Ponte Malvar, á man dereita en dirección Santiago, o carón da casa de Sara Fuentes, era un camiño de carro, pasaba mismo por diante da casa do señor José e seguidamente por diante do muíño, despois de deixar o muíño á esquerda pasabas por unha pontella sobre o río Rons, que che levaba ao lugar coñecido por O Cañoto, onde ías por unha corredoira que desembocaba ao camiño que ía a Bouza.
Faustino ao chegar a casa de José deixoulle o recado e aos poucos días foron os dous ao convento, alí José realizou a función completa de matachín, tendo que ir aos seguintes días da matanza para acabar de salgar as partes escollidas do porco. Durante uns anos O Jaxe, na época da matanza visitaba o convento.

Para poder realizar a matanza do porco, José tiña de man a outro veciño, Antonio Alvite (O Fojón) e por suposto a Faustino.

SALVADOR URRUTIA.

Outro home que tivo relación co Convento de Santa Clara foi Salvador Urrutia, natural do País Vasco, casado con Mercedes Barragáns, veciña de Cerponzóns.
De profesión albanel, especializado na colocación de azulexos. Traballou na Taberna da Rons nunha das ampliacións que se fixeron polos anos 70.
Estivo emigrado en Francia e ten comentado que cando estivo no convento ten atopado esqueletos de criaturas e tamén comentou que no convento había un pasadizo que iba seica a San Francisco.
Salvador pasou os seus últimos días no Asilo de Caldas, onde faleceu.

38- UNHA CEA DE COLLONS.

Daniel levaba días tramando unha cea na taberna da Rons, achegábanse as festas do patrón é a ocasión era propicia…

Naqueles anos as festas celebrábanse no día propio de San Vicente, o ano en que sucedeu isto que vos vou a contar foi no 1973.

Seguramente unha gran maioría dos veciños de Cerponzóns que len o meu blogue coñeceron a Daniel Cochón, para min foi un personaxe único, a súa retranca era tal que non vin outra persoa igual, como dicimos agora, Daniel era un crack.

Daniel sempre estaba a tramar algo, a taberna da Rons fué testemuña de moitas anécdotas protagonizadas por él.

Esta anécdota que cumple agora 50 anos é vos vou a contar lembrábaa vagamente, pero coa axuda da miña irmá (implicada xunto á miña nai no desenvolvemento da anécdota ) cóntovos o sucedido un par de días antes da Festas Patronais.

Unha de tantas noites de chiquiteo e partida de cartas na taberna, comentábase que pronto chegaban as festas e que había que ir preparando o carneiro para os tres días de festas.

Na miña casa habíamos mercado un carneiro coa intención de telo a punto para o Patrón, así que meu pai comezou a comentar que se podía facer unha lista de veciños que tamén ían preparar carneiro para eses días e podíase chamar a Angelito, un matachín veciño da mesma parroquia do meu pai, Campañó.

Daba a casualidade que Daniel era íntimo amigo de Angelito e pareceulle moi boa idea, así cuns cuantos carneiros para matar no mesmo día faríalles un bo prezo. Daniel, elevando aquela voz especial que tiña, dixo:

-Imos tomar nota de todos aqueles que queiran matar o carneiro para as festas, Carmen encargarase de anotar os nomes e despois xa me pasa a lista para poñerme en contacto con Angelito, é xa de paso que falo con él trato de poñer día e hora para cada casa que teña que pasar.

Aquel día estaba presente D. Benito, o cura da parroquia, asiduo á taberna para tomarse a súa cunca de viño tinto e xogar unhas partidas ou xogar unha partida e tomar varias cuncas, que tanto monta Isabel como Fernando jajaja.

-Á min xa me podes anotar, que este ano teño invitados, dixolle D. Benito a Carmen a taberneira.

Daniel chamou a Maricarmen, a filla da taberneira e díxolle que comezase a escribir nunha folla todos aqueles que quixesen matar o carneiro para as festas…

-Rapaza, dixo Daniel, toma nota, fala cos que entren estes días na taberna, pero unha semana antes das festas teñen que estar todos o que queiran anotados para que lle vaia a súa casa o matachín, mira ben o que che digo! Faime as cousas como teñen que ser! Oiches?

Cando Daniel falaba co xesto serio, levantaba a voz e poñíase todo colorado, quería que o escoitaran, ter todo controlado e sin fallo.

Maricarmen contestoulle que non se preocupase, que así o faría.

Uns días despois Daniel falou con Angelito, dixolle que tiña un traballo para él, que había uns cantos carneiros que pasar polo coitelo. Eles dous víronse na feira do Mosteiro, o señor Daniel comentoulle que tiña bastantes cartos que gañar nun día e que xa podía ir facéndolle un prezo, para chegar a un acordo o mellor que había era falar do tema a tratar tomando uns viños.

–Señor Daniel, a vida anda moi cara, estou cobrando o mesmo desde fai cinco anos, non subín nada e como comprenderá ir desde Campañó ata Cerponzones xa ten un custo que non llo vou a cobrar.

–Trampa, eres unha trampaaaa, ainda me ganas a min ! Que non subiches nada? Anda, anda, que ben sei o que cobras por Lérez e por Alba e por aquí o ano pasado cobrabas o dobre, trampaaaa, que eres un trampaaa.

Entre chiquita e chiquita que iban baixando na taberna, situada precisamente á beira da feira do Mosteiro, chegaron a un acordo.

E nesto que Daniel, de volta a casa, xa comezou a cavilar para preparar unha cea con todos aqueles que se anotasen na lista, tiña na súa cachola unha boa preparada e tiña xa pensado o menú que non iba deixar a nadie indiferente…

Ao chegar o día definitivo para saber cantos se habían anotado, Daniel chegou á taberna e pediulle á miña irmá Carmen que lle lese cantos estaban na lista.

–Bos días señor Daniel, mire, son os seguintes : D. Benito, o señor Agustín O Raposo, señor Emilio O Calvete, Joaquín O Carrapuzo, meu pai e de momento ninguén máis.

–Ben poucos son, bo, entón con eses que tes na lista, máis o teu marido Gonzalo, o meu fillo Pepe e mais eu, imos cear aquí o sábado que ven. Onde está tua nai ?

–Na cociña, preparando a cea.

-Dille que veña un momento.

Maricarmen foi en busca da súa nai e díxolle que saíse un momento, que seu primo Daniel quería falar con ela.

–Ola Daniel, que me queres?

–Mira Carmen, vou convidar a cear aos que se anotaron na lista, quero que me prepares unha mesa para oito no reservado. Eu traereiche o material que imos a cear, ti terás que preparalo en filetes, adobalo e empanalo, de paso fas unhas fontes de ensalada e unhas patacas fritas.

–Bueno vale, que vas traer logo, carne de tenreira ? Preguntoulle Carmen.

–Vou traer un manxar, pura manteiga, pero vós as dúas caladas, xa veredes…as dúas mulleres quedaron pensativas…

E chegou o día, Angelito o matachín chegou temprano a Cerponzóns e foi pasando casa por casa e matando os carneiros, de paso tiña un recado de parte de Daniel, nunha bolsa tiña que ir gardando as criadillas de todos os carneiros que ía pasando polo coitelo.

Ao rematar, Pepe, o fillo de Daniel, tiña un encargo de parte do seu pai, xa estaba a esperar a Angelito para recollelas criadillas e levarllas as Carmens da Rons, a sorpresa das dúas mulleres cando chegou Pepe con aquela bolsaza de criadillas xa vos podedes imaxinar.

Ao pouco tempo chegou Daniel, explicoulles de novo como tiñan que preparalas é entre gargalladas marchouse para a súa casa.

As mulleres, meteron as criadillas na nevera e calaron a boca, no comentaron nin cos maridos, nin conmigo tampouco jajaja.

Ao chegar a noite, mentres xogaban ás cartas, Daniel comentoulles aos da lista, que estaban convidados a cear o día seguinte, que Carmen xa tiña o menú preparado e que as dez da noite terían que estar alí todos, que non se fosen a retrasar ningún, porque entón pagaban o prato.

Ningún deles puxo inconveniente, unha cea gratis na taberna dá Rons, quen ía negarse !

Chegou o día e sobre as nove e media da noite comezaron a chegar os invitados á cea, os primeiros foron Daniel e o seu fillo Pepe, querían ver como ía a preparación do menú…

-Que tal Carmen, como vai iso ? Daniel entrou na cociña para ver como ía a cousa…

–Pois xa ves, toda a tarde a miña filla pasouna fileteando, mira que non hai bistecs aquí, Jasusdiormío! Agora mesmo empezarei a fritilos, as ensaladas xa están e as patacas mondadas e listas para pasar pola tixola.

Volveu Daniel para a barra da taberna, non quería que chegasen os invitados e víseno que estaba na cociña, axiña comenzaron a chegar os convidados…

Chegou o cura, D. Benito, aos poucos minutos apareceron o señor Emilio Calvete e Agustín O Raposo.

Uns dos últimos en chegar foi meu cuñado Gonzalo, un pouco antes fixerao Joaquín O Carrapuzo.

Comezaron a xuntarse na barra e mentres non os avisaban para cear, tomáronse unhas chiquitas e falaban das festas, das orquestras contratadas para o patrón, de que se iban vir as barcas e os do tiro o pichón, do tempo que iba facer e tamén tiñeron tempo de falar do último combate de boxeo de Urtain, tema deportivo de máximo interese naqueles anos.

O pouco, miña nai comezou a chamalos para que fosen pasando ao reservado, lugar habitual onde almorzabamos, donde comiamos e ceabamos os da casa.

Fóronse sentando e ao momento, miña irmá e a miña nai (as dúas todas serias) foron colocando as bandexas, primeiro as ensaladas, despois as patacas fritas e por último aquela montaña de bistecs rebozados que fixo a máis dun quedar un tempo coa boca aberta.

Comezaron a cear e ninguén poñía peros ao menú, os bistecs baixaban nun pis pás, jajaja. Daniel observaba un por un dos comensales, deixou que repetiran…

É a metade da cea, Daniel, comezou a preguntar aos alí presentes :

–D. Benito, que tal están os bistecs ?

-Ben, mui ben, mui ricos, parecen manteca. O cura era de bo dente, sí él o decía é que era verdade…

–Pois coma, que come do seu, contestoulle Daniel.

–Emilio, que tal todo ?

-Ben, ben

–Pois come, que comes do teu.

-Agustin, gustanche os bistecs?

-Gustan, están cojonudos !

–Pois come, que comes do teu, jajaja.

O que máis e o que menos comezou a estrañarse, non entendían o porqué Daniel preguntáballe a todos o mesmo e o que máis lle chocaba era aquela resposta : come, que comes do teu…

O primeiro en mosquearse foi D. Benito, poñía unha cara de estrañeza, como dicindo que é o que estarei a comer entón para que Daniel diga iso ? E a que virán esas risas ? Ainda así seguía comendo…

Agustín ao ver que Daniel ría tanto e repetía a mesma frase con Juan e con Joaquín, erguíase da mesa todo encabuxado e preguntaba :

-Que estamos a comer? Que nos distedes a comer ? Contesta Daniel ! Mira que vou a casa e traio a escopeta e lévome por diante a todos os que esteades compinchados! Carmen ! Donde andas? Ven aquí!

Daniel non paraba de rir, o seu fillo Pepe igual, a miña nai e a miña irmá estaban na cociña, non aguantaban coa risa, non sabían como poñerse, houbo un momento que se foron as dúas para a taberna, pero non tardaban moito en entrar de novo no reservado por verlle as caras a todos, incluídos a do meu pai e a da meu cuñado Gonzalo. Mentres tanto eu sentado nunha cadeira da taberna vía unha serie na televisión, escoitaba uns berros, pero como era habitual que de cando en vez discutían por calquera cousa, non lle fixen moito caso ao que estaba a acontecer no reservado.

Mentres tanto, os homes seguían querendo saber que era o que estaban a cear, cada vez máis encabuxados e de cando en vez baixaban os santos xuntos, aínda que estivese D. Benito presente, jajaja. Meu pai chamaba pola miña nai para querer preguntarlle que cociñaran…aquilo eran os chotis jajaja.

Entón Daniel pediu silencio e comezou a preguntarlles os convidados, Daniel todo serio, comezou por D. Benito:

–D. Benito, onte foron pola súa casa para sacrificar o carneiro ?

-Si, así foi, si.

–Agustín, e a ti, tamén che foron onte?

-Si, tamén.

–Supoño que aos demais tamén foi Angelito polas vosas casas, verdade ?

Todos asentiron, e de súpeto Daniel dilles :

POIS O QUE ESTADES A CEAR SON OS COLLONS DOS VOSOS CARNEIROS ! Jajajaja

Xa podedes imaxinarvos o balbordo que se montou, Agustín fixo ademán de ir á súa casa para buscar a escopeta e cargarse primeiro a Daniel, D. Benito non saía do seu asombro, Emilio O Calvete, dicía:

–Me cajo en díes, mira que nola meteches de carallo!

O meu cuñado, todo serio, comentaba que él non sabía nada, que a súa muller non lle dixera nada do que se iba a cear, que fose enganado como os demáis.

Meu pai, outro tanto do mesmo, os demáis non lles crían claro, Joaquín escachaba de risa e suxeitaba a Agustín para que non fose buscar a escopeta, aquilo era tal a que se montou que eu xa estaba no medio da disputa para querer saber de que ía a cousa jajaja.

Nisto que as dúas Carmens, con bágoas nos ollos de tanto rir, para calmar os ánimos, achegáronse a eles e preguntáronlles :

– Á ver unha cousa, gustouvos a cea, estaban ricos os bistecs ?

– Si que estaban Carmen, contestou Daniel, ou non ves que non quedou ningún ! Jajaja

– Pois entón, acabouse o problema, quen quere café?

– Trae cafés e unhas copas de aguardente ou do que queiran estes homes, que son merecedores diso, jajaja, contestoulle Daniel.

–Ah! Oiches, a Don Benito tráelle Cointreau, que é bo para digestión jajaja.

Despois duns cafés e unhas cantas copas e por encima a queimada que fixo Joaquin, o que máis e o que menos tiña unha boa melopea, Agustín, aínda co cabreo encima, dicíalle a Daniel :

-A cea non estivo mal, estánche ricos os carallos dos collons, pero iso avísase antes carallo.

Ao final, remataron todos amigos e a cousa quedou como unha anécdota máis de tantas e tantas que sucederon na Taberna dá Rons.

Eran as cinco da mañán, estaban todos con unha boa melopea encima, remataron xogando o chinchimoní no mostrador da taberna, baixaron todalas botellas de cava, non quedou unha enteira.

NOTA: Pero sabedes unha cousa, o primeiro en probar eses bistecs rebozados fun eu, a miña nai e a miña irmá antes de poñerlle a cea aos invitados de Daniel, déronma a min, si, así como volo conto.

Á hora de cear a miña irmá preguntoume se me apetecían uns bistecs rebozados, eu contesteille que si, que xa estaba tardando, sempre me gustaron, como diría hoxe en día calquer raparigo: me rechiflan! Así que me puxeron dous e dispúxenme a comelos, mentres os comía elas dúas só facían mirar para min e rirse, ao acabar de comelos preguntáronme se me gustaban e se quería repetir, eu contesteille que si e veña outros dous e veña risas…

Despois pasou o que pasou.

44- OS REIS MAGOS

Que pedías os Reis? Traíanche o que lle pedías?

Agora que estamos a pasar a celebración da chegada dos Reis Magos, póñome a pensar na miña infancia e recordo aqueles anos sesenta e setenta tan escasos de xoguetes, anos en que os Reis traíanche o que eles querían, por moito que un pedíselle, a maioría das veces equivocábanse e deixábanche un xoguete que o máis “seguro” ía destinado para outro neno, porque eu non pedira, pero que se lle ía facer, pensaba que os Reis eran moi maiores e bastante facían repartindo toda a noite, así que había que conformarse, era o que había, ademais, daquela non coñeciamos a Papa Noel para pedirlle antes a él por si tiñamos mais sorte.

Aínda así, como non quedaba a gusto, dicíalle aos meus pais que aquel xoguete non era o que eu había pedido, que na carta que escribira puxéralle en letras ben grandes o que eu quería, meus pais contestábanme “outros nenos non teñen nada”, un consolo que tiña que tomalo tal como viña e non había outra, no fondo era unha razón que convencía.

Pásame sempre, ao chegar estas datas, de novo comecei a pensar nos anos da miña infancia, pero nin que dicir ten que os anos anteriores, os da miña irmá e non digamos os dos meus pais, foron décadas onde poucos nenos pedían xoguetes e nas aldeas aínda menos, os nosos pais, que atravesaron a posguerra como moito conformáronse coa boneca de trapo, a corda, o aro de metal e o diábolo como únicos xoguetes de entretemento.

Os xoguetes eran caros e poucas economías familiares podíanse permitir gastar os seus poucos cartos aforrados en xoguetes.

Así que en vez de xoguetes en moitas casas deixábannos caramelos, tampouco era un trauma que non nos deixasen un xoguete polo menos, os nenos e nenas daqueles anos pasabamos moito tempo xogando como o fixeron os nosos maiores, polos camiños, xogabamos coas chapas, coas buxainas de hoxalata, cos aros ou sinxelamente cunha pelota ou unha boneca feita de trapo… con estos xoguetes eramos felices, moito.

Aínda así, algún ano os Reis viñan máis “ricos” e sorprendíasche con algún xoguete que non che esperabas, recordo que á miña irmá houbo un ano que lle trouxeron unha boneca que comezaba a ser famosa en toda España, chamábase Mariquita Pérez, e daquela era un xoguete que non todo o mundo podía permitirse o luxo de adquirila, unha Mariquita Pérez custaba nos anos sesenta aproximadamente 85 pesetas, un xoguete que estaba accesible sólo para aquelas familias de clase alta, moito tiveron que aforrar meus pais para poder pedirlle aos Reis aquela boneca para Maricarmen, pero merecíallo polo ben que coidaba do seu irmán.

Mariquita Pérez, propiedade da miña mestra Pepy.

A finais dos anos sesenta e principios dos setenta houbo un gran cambio, a chegada da televisión e a instalación no Levante español de grandes industrias de xoguetes experimentou unha extraordinaria explosión de creatividade e ademais con prezos alcanzables, comezaron os anuncios de televisión e os escaparates enchéronse de xoguetes e xogos de todo tipo.

A min este boom colleume cando tiña 10 anos, moito alegrábame cando ía ao pobo, conformábame con ver os escaparates das xogueterías, un quedaba embobado vendo aqueles xoguetes de Meccano, ou aquel tan necesario walkie-talkie (imprescindible para os nosos xogos de policías e ladróns), aqueles xogos de mesa, os Juegos Reunidos Geyper foron todo un éxito, a escopeta co tapón de corcho suxeito por unha corda, o arco e as frechas…volvías a casa sen nada pero cunha enorme ilusión, ilusión de intentar poder facer en casa algún daqueles xoguetes ou comezar a aforrar para poder adquirir un.

Uns anos máis tarde comecei a ir a un colexio da cidade, recordo que tiña moi preto da saída do colexio a parada do trole ( preto da Praza de Abastos), pero eu sempre ía collelo á parada que había na Peregrina, mentres non chegaba o trole eu pasaba o tempo vendo os escaparates de Tobaris e claro, ás veces non me decataba de que o trole xa pasara e non me quedaba máis remedio que botar a correr para ver se o pillaba na seguinte parada ou se non había máis remedio, esperar o seguinte é mentras tanto seguir ollando Tobaris.

Eu sempre tiven ilusión por unha bicicleta, pero por moito que a pedín, os Reis nunca ma trouxeron.
Os meus pais tiñan medo que me atropelase un camión ou un coche e seguro que lle escribían aos Reis para que non ma deixasen, nunca tiven bicicleta, nin cando tiña oito anos, nin trece, nin dezasete…

PREGUNTÉI AS AMIZADES QUE RECORDOS DE REIS TIÑAN DA SÚA NENEZ, QUE XOGUETE PEDIRON E NUNCA LLE TROUXERON, CAL FOI O XOGUETE QUE MAIS ILUSIÓN FIXOLLE…ESTO FOI O QUE ME CONTESTARON:

1- Unha moneca, foi o único que tiven.

2- Los juguetes que me hacían mucha ilusión, eran las muñecas, los cochecitos de muñecas y las cocinitas. La Nancy también me gustaba mucho, después los Juegos Reunidos, las barajas de familias.

3- A verdade que pouca cousa, éramos sete irmáns.

4- La casa de muñecas, estuve pidiéndolas varios años y nunca me las traían, hasta que al final un año me la trajeron, aquel año fue el mejor para mí, después las Nancy.

5-Bueno, cuando jugaba a las casitas, me gustaba montarlo con cajas de fruta, bancos de madera que tenía mi abuelo y cosas que encontrabas, dejabas volar la imaginación y no te digo nada con las comiditas cada hierba era una cosa.

6-Lo que más ilusión me hizo fue un pequeñito camión de butano, que llevaba bombonas.

7-Recordo con moita ilusión xoguetes como un Balón, unha pistola de Curro Jiménez, que era algo habitual, e meu Tío Juan sempre nos deixaba varios regalos con notas en cada un deles repartidos por dentro e fora da casa, e en cada nota viñan pistas para atopar otro regalo, e recordo que cuando tiña 10 anos, o primero regalo foi un afila lápiz, despois un anaco de carbón , seguidamente, unha caixa de clips, e varias cosas mais deste estilo, e metras que meus irmans xogaban con xoguetes decentes, eu seguía a desenvolver paquetes grandes, no que todo remataba con un montón de papel de envoltorio, e un detalle minúsculo o que non daba importancia, hasta que xa despois das 12:00 da mañan atopei unha Bicicleta preciosa para min, naquel tempo, unha Torrot Cross BMX roxa, fixome moitisima ilusión, e duroume moitos anos.

8- Nunca me trouxeron unha bicicleta. A boneca Nancy e un carriño de capota, fixeronme moita ilusión.

9- O que nunca me trouxeron foron as zapatillas de ballet, porqué miña nai non quería que fixera nin ballet nin baile gallego e tiña que ir a bailar con unhas prestadas. Nunha época que miña nai estaba en Venezuela, mandoume unha muñeca, me cajo na nación da muñeca, cada vez que miraba para aquela muñeca brrrr eu decía: Dios mío, cousa fea! poñíame toda enfadada e decía porqué me traían os reís muñecas, que o que me gustaba era xogar o trompo e as bolas, home, eu nada máis que tiña homes o meu carón! A que iba xogar! O que xogaban eles! O trompo, o futbol, as canicas o peletre, á min era o que me gustaba, xogos con movilidade, nada de muñecas jajaja.

Daquela había que conformarse co que che mandaban, é digoche unha cousa ,á min o dos reises foi unha cousa que non tiven muita ilusión, ademáis como eu vivía cos meus avós e con uns tíos, miraba que a eles os reís non lle traían nada e a min dabame noxo, non entendía porqué eles non tiñan nada é eu si tiña algunha cousiña.

10- O qué mais ilusión me fixo foi unha bicicleta BH, aprendin eu soa a montar nela, polo xardin que había ata que talaron os árbores que había á beira da carretera. Tiña dinamo e corría para que alumbrase ben😅

11-Eu tiven uns Reises especiais, viñan de Francia, eran Marcelino e Visita. Un dos agasallos que máis ilusión me fixo foi a dun tanque a pilas , tiña unha palanca na parte inferior que ao desprazarse uns metros facía que envorcase e de novo se erguía e seguía movéndose facía outro lado, outro ano regaláranme unha máquina de tren , que preciosidade , votaba fume e todo ! Aquilo non o había en ningunha xogueteria de Pontevedra ! Viñan do extranxeiro!

12-Buenos días, Juanito! Aquí sigo co a miña neta, os xoguetes que mais ilusión foron os xogos reunidos, o tres en ralla e por último una moneca andadora que xa era mayor e foron os últimos reyes que despois xo descubrin.

13-Hola, antes los reyes eran más pobres que los de ahora ,solo traían una cosa. Yo me acuerdo que me trajeron una muñeca que la cojia de la mano y andaba era grande con pelo largo y rubia se llamaba Corisa. Me gustaba mucho. Otro año me trajeron una réplica exacta de un salón de peluquería 💇‍♀️, yo de pequeña quería ser peluquera, solo de pequeña 😄. El que nunca me trajeron fue una bicicleta para mi sola.Nos trajeron una para los tres hermanos y sólo andabas cuando no estaba mi hermano. Que diferente eran los reyes ahora. Que tienen tantos que abrir que no le dan mérito ninguno. También tuve una Nancy con un maletín y vestidos y zapatos.

14-Eu son do 66, tiven Nancis e Nenucos, cocinitas e cacharritos, o que nunca me trouxeron foi unha bici. Esperei e cando os reis xa me eran coñecidos pedinlle unha bici para o meu irmá, moito a disfrutei, unha BH bermella. Meu escaparate preferido era o de Varela, como lucian os seus escaparates sobre todo o grande.

15-Que recuerdos !!! Y qué mayor soy!!!! Los Reyes Magos. La Ilusión y la Esperanza. Yo siempre pedia juguetes y me traían lo que querían pero no me puedo quejar porque algo siempre había. Yo también pedía algo que en aquel momento creía que podía ser y ahora sabiendo que no existen sigo pidiendo y es PAZ EN EL MUNDO se que es muy infantil pero… la esperanza es lo último que se pierde.

16-Eu coma ti, algo de roupa e pouco mais, aínda que lembro un ano que se luciron, bici, escopeta balins, e raquetas de tenis, era o rapaz mais feliz do mundo.

17-Qué tempos, os reis non me traian caseque nada, tampouco os botava de menos, pois estábamos máis preocupados noutras necesidades máis primarias. Pero éramos felices xogando na rúa ás canicas, trompo, aro ou o arco con flechas.

18-Así eran os reis de aqueles anos. Que conste que eu non me podo queixar. Sempre foron xenerosos. Unha moneca caía todos os anos. Logo recordo outras cousas que acompañaron as monecas: con 5 anos un piano; os 6 unha cociña, os 7 coche de capota para as monecas; logo xa a bicicleta e outro ano os patíns. Cada ano foi caindo algo.

19-Meu caro amigo, xoguetes?…acaso un bo tirapedras, un carro de caixa de bolas, un balón (iso xa era a ostia). Ter un bo tirapedras era ser o rei do mambo; un carro de caixade bolas, Alonso polo menos.

20- A mi me llegó tarde la BH, aprendí a montar en bici ya mayorcito y fui el más feliz del mundo, una bici era lo que más deseaba, tardó, pero llegó.

21- En mi infancia mis Reyes eran muñecas de trapo y las cunas hechas de carozos, las hacía mi madre, eran muy bonitas.

22-Que bos recordos teño daqueles tempos de cando era rapaza e esperabas con ilusión a chegada dos Reis Magos.
Os meus reis neses anos, eran bonecas, peluches e o que mais ilusión me fixo foi a miña primeira bicicleta, alá polo ano 86. Tendo eu 8 anos.

23- Que tiempos aquellos, es verdad, nunca traían lo que pedías. Yo recuerdo una muñeca que movía la cintura y cerraba los ojos, me la dejaron los Reyes en casa de una vecina, tendría yo unos siete años.

24-Los primeros años (hasta los 6, que me fuí a Marruecos) los Reyes para mí y mís hermanas eran muñecas confeccionadas por mí madrina que era una gran modista, para mi hermano generalmente construciones de madera.

Al llegar a Marruecos y siendo militar mi padre, eran los soldados (generalmente carpinteros en sus pueblos de origen) los encargados de hacernos cochecitos para las muñecas, mesitas, carritos con algún animalito tirando de ellos, y otros juguetes. Recuerdo que en Alcazarquivir nos regalaron unas maletas hechas роr ellos y que nos servían para los libros del colegio (aun recuerdo el olor del pegamento que llevaban)y también para los álbumes donde guardábamos los muñecos recortables, por cierto que con el trastado a Arcila mi preciosa maleta color verde con todo su contenido se quedó por el camino y lloré de pena por la perdida.

En el año 1950 trasladan a mi padre a Pontevedra y los Reyes se compran en Tobaris el Gran Garaje o en Varela. Ya casada los regalos serán para mis hijos: una piragua, una bicicleta y muñecas para mi hija (los mayores hacemos de Reyes).

Pasaron los años y mi hija me regalo la famosa Mariquita Pérez porque yo habia comentado que donde yo vivia, solo la tenia mi amiga Chirry, y todavia la conservo como “oro en paño”, te mando una foto de ella.

25- A mi me trajeron la bicicleta a los 10 años fue una alegría muy grande🤗. Después supe que les costó mucho comprar esa bicicleta a mis padres 💞

26- Ola juan, os meus xoguetes de Reis foron mui pobres, porque non había cartos para compralos e porque miña nai foi mui enferma e o pouco que había era para médicos e non tiñamos Reis. A mañán de Reis facía unha muñeca con dúas partes, unha era o corpo e outra os brazos, na cabeza poñíalle unha pataca roxa, facíalle os ollos, a boca e a nariz, sacaballe un pouco de pel e facialle unha peluca con fios de calcetar de colorins, e despois enrrollaballe uns trapos de sábanas blancas, eu estaba mui contenta con esa muñeca. A meus irmáns, meu pai facíalle un carro mui orixinal e unha bolsa de bolas de barro. Así transcurriu a miña infancia na época de Reis, así a todo, pasamos uns anos mui felices, era o que había.

27-Bueno, para os tempos que eran, algo sempre traían. Non me lembro de escribir cartas nin nada, pero o que si lembro…..🤦🤦…..foron uns determinados reis……. Tería uns nove anos, e non se lles ocurriu outra cousa q deixarme o pesebr, a Virxe, o San José e o Neno🤣. Miña nai pregúntame si me gusta, e eu coa cabeza baixa e un disgusto de padre y señor mío, dígolle que sí. Que ia dicir?…..🤣🤣🤣 Teño a imaxe gravada……..

28-El mejor año fue cuando me trajeron una pelota de todos los años y las pistolas de estallos con su insignia de sheriff y si caía una 🚲 no te digo nada 🥴🥳🤣

29- Aquel que me deixaron os indios e vaqueiros, e tamén tiña un fuerte cos seus soldados. Pero o dia que apareceu un scalextric…..

30-O mellor ano foi cando me truxeron un balón.

31-El día que me trajeron los Playmobil

32-Pois un fuerte de vaqueros e indios que me puxeron cando tiña 9 anos. No 1962

33-La casa de muñecas, años después me enteré quién fuera el carpintero.

34-El año qué llegaron a mi casa los Madelman y los Airgam Boys 😄

35-Una rulot de los clips de famovil, el mejor recuerdo de los Reyes de mi infancia.

36-El juguete que más ilusión me hizo fue una centralita de teléfono que me regalaron mis padrinos.

37- Fueron varios años que recuerdo, el año que me trajeron el Cinexín Super 8, otro el Supertaladrador de Multihobby, después el año de la bicicleta de montaña y el de la minicadena de música.

38- El mejor recuerdo fue el año que vivíamos en la granja de Alba, allí, el dueño de la granja nos trajo una muñeca, después de ese año, nunca más tuve reyes.